  |
|
Ekonomik özgürlük ve Türkiye
Merkezi Washington'da bulunan Heritage Foundation, her yıl Wall Street Journal ile birlikte "Ekonomik Özgürlük Endeksi"ni yayınlıyorlar. Bir toplantıda yan yana oturduğumuz bu kurumun yönetim kurulu üyesi ve ABD eski Deniz Kuvvetleri Komutanı Bill Middendorf, bu yayın konusunda dikkatimi çekti. Sonrada bir çok yatırımcı ve akademisyenin bu değerlemeleri önemsediğini gözledim.
Bu yıl 11'inci değerlendirmelerini kamu oyuna sundular. Görüşleri, bir ülkede ekonomik özgürlük arttıkça uzun vadeli sürdürülebilir büyümede gerçekleşebiliyor ve refah artıyor" tezine dayalı. Neo-klasik ekonomi teorilerin uygulanmasını ülkeler bazında inceliyorlar.
Dünyada 161 ülkeyi ele almışlar. Bunlarla ilgili 50 kriter belirlemişler. Ticaret politikalarından kayıt dışı ekonomiye kadar bir dizi gruplama yapmışlar. Endeks düzenlenirken, bu gruplardan ne kadar düşük not alınırsa ekonomik özgürlük de o kadar artacağı varsayılmış. Puanlarını 1 ile 5 arsında veriyorlar. Puanlar arttıkça ekonomik özgürlük azalıyor. Ülkeleri, a)özgür, b)özgürlüğe yakın c) büyük ölçüde özgür olmayan ve d)özgürlüğü bastırılmış şeklinde 4 gruba ayırmışlar. Bu yıla ilişkin değerlemelerinde veriler 2003'e ait. Ancak 2004'deki bazı gelişmeleri de dikkate alıyorlar. 2005 raporlarında ekonomik açıdan en özgür ülkelerin başında sırasıyla, Hong Kong, Singapur, Lüksemburg ve Estonya geliyor. "Küçük güzeldir" genellemesi buraya yansımış. Sanayileşmiş ülkelerden, İngiltere 7'nci, ABD 12'nci ve Almanya ise 18'inci durumda.
Türkiye ise, yıllardır "büyük ölçüde özgür olmayan ülkeler" grubunda yer alıyor. Geçen yıl 106'ncı durumdaydı. Bu yıl 112'nci duruma düşmüş. Toplam puanı 3,56. Türkiye'nin değerlemesinde The Economist Intelligence Unit'in verdiği bilgilerin hakim olduğu gözleniyor.
Türkiye en iyi notu, 2,5 ile devletin ekonomiye müdahalesi grubunda almış,En kötü notu ise 1993-2003 yılındaki yüksek enflasyon nedeniyle para politikası bölümünde ortaya çıkmış.
Bürokrasinin fazlalığı ve kayıt dışılık bizim konumumuzu aşağıya çeken nedenlerin başında geliyor. ABD Ticaret Bakanlığı'na atfen, "bürokratik formaliteler önemli sorundur" değer yargısı Türkiye ile ilgili bölümde yer alıyor. Yolsuzluk, Türkiye'de günlük yaşamın bir parçası olarak sunuluyor. Kayıt dışı ekonomi ile ilgili değerlendirmeler sonucu puanımız, 3.1 den 3.5'e düşmüş.
Bu yayın uluslararası finans ve yatırım çevrelerinde giderek daha fazla önemsenmeye başladı. Geçen hafta Financial Times'te Martin Wolf ekonomik özgürlük endeksine atıf yaparak değerlendirmeler yapıyordu. Dolayısıyla, Türkiye'nin de bu konuda hassas davranması ve gerekli noktalarda ilerleme kaydetmesinin zorunluluğu ortada.
|
