İnsan, ruhuyla insandır, bedeniyle değil. Ruhundaki zarafeti ve insani özelliklerini kaybeden kişi vahşileşir, yabanileşir, canavarlaşır.
Dikkat edilirse ilmihal kitapları temizlik bölümüyle başlar. Biz buna taharet demişiz. Çünkü İslam'da birçok ibadete başlamak için önkoşul bedeni ve elbiseyi temizlemektir. Siz abdest almadan, elbisenizi temizlemeden namaz kılamazsınız. Kâbe'yi tavaf edemezsiniz. Bu dış dünyanın temizliği için önkoşuldur. İç âlemin temizliği için de önkoşul, niyettir. Yani sırf Allah rızası için ve sadece O'ndan rıza almak amacıyla içten yönelmektir. Niyetin yeri ise kalptir. Dil onun tercümanıdır. Kalpte ise takva aranır. Yani arınmak sadece O'nun sevgisini kazanmaktır.
Hz. Peygamber (sav) bunu şöyle formüle eder:
"Allah güzeldir, güzeli sever. Temizdir, temizi sever. İyidir, iyiyi sever. Durudur, duruluğu sever. Öyleyse evlerinizi temizleyiniz."
Mesajlar oldukça belirgindir. Üstünüzü temizleyin, ellerinizi, yüzünüzü, kollarınızı, ayaklarınızı, gözünüzü, ağzınızın içini temizleyin. Nasıl temizleyelim. Suyla yıkayarak yani, gusül ve abdest alarak. Bizim kitaplarımızda yazılan budur. Ama mesele sadece bu mudur? Sanmıyorum. Çünkü "Ellerinizi yıkayın" buyrulurken ellerinizle temiz rızık kazanın denmiş olmuyor mu? Eller, sermaye edinmede mecazi anlam taşır. Ellerimizle ticaret yapar, ellerimizle kazanırız. El emeği deriz ya. İşte günde beş vakit namaz için dirseklerine kadar kollarınızı ellerinizle beraber yıkayın derken bu anlama işaret edilir. Suyla yıkayın ama kirli eller ile başkasının hakkını gasp eden ellerle, başkasına zulmetmiş ellerle divana -huzura- durmayın demektedir aslında.
Yüzünüzü yıkayın derken de anlatılan budur. Allah'ın huzuruna varabilecek temiz bir yüzle divana durun. Ayaklarınızı yıkayın derken de anlam aynıdır aslında, harama gitmemiş, zulme koşturmamış, zalime dayanak olmamış bir sabit ayakla huzura varın.
Hz. Peygamber'in (sav) şu uygulamalarına bir de bu pencereden bakalım:
Saçını tarardı. Güzel koku sürünürdü. Her ibadet öncesi veya her uykudan kalktıktan sonra dişini temizlerdi. Temiz elbise giyerdi. Secde ettiği yerin temiz olmasına dikkat ederdi. Sürekli Cebrail'le (as) görüştüğünden veya insanlarla muhatap olduğundan dolayı çiğ soğan yemezdi.
Cuma günü yıkanmayı -guslü- emrederdi. Koltuk altını ve diğer bölgelerdeki kılları gidermeyi emrederdi. Tırnaklarını uzatmaz, kısa kestirirdi. Yerdeki kalıntıları, çöpleri kaldırmayı emreder, hatta ibadet olduğunu söylerdi.
İnsanların geçişini engelleyecek şekilde yol üzerinde oturmayı yasaklardı. Akarsuya abdest dökmeyi yasaklardı. Yolculuk esnasında gölgeliklerde, ağaç altlarında abdest dökmeyi yasaklardı.
Camide yer ayırtmayı yasaklardı. Kim erken gelirse en ön safta oturma hakkına sahipti. Camide insanların övülmesini veya yerilmesini -kişilik haklarına tecavüzü- yasaklardı. Camide ticaret yapmayı yasaklardı. Camiler çalıntı-buluntu yeri değil, Allah'ı anma yeridir, buyururdu.
En tabii bir fiziksel ihtiyaç olan hapşırmayı bile Allah'a hamdetmek ve karşılıklı dua için vesile bilirdi. Hapşırana "Elhamdulillah de" buyururdu. Bu sözcüğü duyana ise "Yerhamukellah (Allah sana merhamet etsin, seni bağışlasın) de" buyururdu.
BİR AYET
"Namazı kılın, zekâtı verin, önceden kendiniz için yaptığınız her iyiliği Allah'ın katında bulacaksınız. Şüphesiz Allah, yapmakta olduklarınızı noksansız görür." (Bakara, 110)
BİR HADİS
Oruçlu bir kimse yalanı ve yalanla iş yapmayı terk etmezse, onun yemesini içmesini terk etmesine Allah'ın hiçbir ihtiyacı yoktur. (Buhari, Savm, 8)
BİR DUA
Uhud Savaşı sonrası Peygamberimiz (sav)'in duası:
Allah'ım! Hamdın tamamı sana aittir. Senin ihsanına kimse karşı çıkamaz. Senin tuttuğunu da kimse alamaz. Sapıttığını kimse hidayete erdiremez. Hidayete erdirdiğini de kimse sapıtamaz. Verdiğini kimse engelleyemez ve engellediğini de kimse veremez. Uzaklaştırdığını da kimse yaklaştıramaz. Allah'ım bize bereket, rahmet, fazl ve rızkını ihsan eyle…
Allah'ım! Değişmeyen ve zeval bulmayan nimetini istiyorum.
Allah'ım! Yokluk gününde yardımını, korku gününde emniyetini istiyorum.
Allah'ım! Bize verdiğin ve vermediğin şeylerin şerrinden sana sığınırım.
Allah'ım! Bizleri Müslüman olarak öldür ve Müslüman olarak dirilt.
Bizi aldatılmadan ve zelil olmadan salihler zümresine ilhak eyle.
Allah'ım! Peygamberleri'ni yalanlayıp senin yolundan insanları alıkoyanları da helak et. Azabını ve cezanı onların üzerine indir.
Allah'ım! Kendilerine kitap verilen kâfirleri helak et."
BİR SÜNNET
Yanında misvak, ayna, güzel koku ve tarak taşımak.
BİR ESMA
EL-KUDDÛS: "Her noksanlıktan uzak ve her türlü takdise layık olan."
SORU - CEVAP
Bazı ayetlerde "Biz onların kalbine mühür vurduk" diyor. Allah kalbe mühür vurunca kişinin hidayeti bulması nasıl mümkün olur?
Yüce Allah herkesi iyi veya kötüyü tercih edebilecek kabiliyette yaratmıştır. İmtihan için de iyi ve kötü olan fiilleri yaratmış ve kişilere kutsal emirlerle vahiyle peygamber göndererek hangi işin kötü ve hangi işin iyi olduğunu haber vermiştir. Yaratma işi Allah'a ait, tercih etme işi de kula aittir. Yani Allah sizin arzu ettiğinizi yaratmaktadır.
Çocuk emziren kadın oruç tutmak zorunda mıdır?
Anne tutmak isterse tutabilir. Fakat kadınların durumuna göre değişir. Doktorun tavsiyesi önemlidir. Bazı kadınların sütü çoksa oruç tutabilir ama az ise tutmayabilir, mecburiyet yoktur.
Terâvih namazının mahiyeti ve hükmü nedir?
Terâvih namazı, erkek ve kadınlar için sünnettir. Hz. Peygamber (sav), "Kim inanarak ve sevabını Allah'tan bekleyerek ramazan namazını (Terâvih) kılarsa, onun geçmiş günahları bağışlanır" buyurmuşlardır.