Hamilelik, kadınların fizyolojik olarak köklü değişimler yaşadığı doğal bir süreçtir. Yaşanan değişimler sonucu hamilelik belirtileri olarak adlandırılan bazı şikayetler görülebilir. Özellikle hormon seviyelerinin artmasına bağlı olarak genişleyen damarlar, kan hacminin henüz yeteri kadar artmaması bu tarz hassas durumlar yaratabilmektedir. Sağlıklı bir kadında, gebelik sırasında, kalp-damar ve sinir sistemi bu ciddi değişikliklere uyum sağlayarak, tolere edebilir. Ama bazen, bu adaptasyon o kadar hızlı olmaz ve sersemlik, baygınlık hissi oluşturabilir. Hamilelik süresince baş dönmesi sık sık yaşanmaktadır. Ancak bayılma şikayetleri oldukça nadir görülmektedir. Hamile bir kadının sersemlik hissi yaşaması veya baş dönmesinin pek çok nedeni olabilmektedir. Gebeliğin ilk üç ayında baş dönmesi, dolaşım sisteminin var olan kan hacminin yeterince doldurmamasından kaynaklanır. Gebeliğin üçüncü ila altıncı aylarındaki baş dönmesinin sebebi de annenin genişleyen rahminin kan damarlarına basınç yapması sebebiyle yaşanır.
Hamilelik sürecinde meydana gelen baş dönmeleri anne adayının oturduğu ya da kalktığı esnada yaşanabilir. Bazen baş dönmelerini, bayılma hissi de takip edebilir. Bayılma hissi göz kararması ile kendini belli edebilir. Gebelik döneminde bayılma hissine sebep olan bir başka neden ise, kadının vücudundaki kan şekerinin düşmesidir. Kadının kan şekerinin düşmesinin nedeni de genellikle uzun süre aç kalmasıdır. Kan şekerinin korunması ve baş dönmesini azalmakta adına mutlaka sık sık ve az az yemek yenilmelidir.
Hamilelikte baş dönmesine neler sebep olur?
Çok hızlı, Aniden ayağa kalkma
Anne adayı otururken, kan bacaklarda ve ayaklarda göllenir. Anne adayının hızlı bir şekilde yapmış olduğu kalkma eylemi sonucunda, bacaklarda biriken kan miktarı kalbe doğru giderken doğru kan miktar ayarlamasını yapamayabilir. Bu nedenle ani tansiyon düşmesi ve baygınlık hissi ortaya çıkmaktadır.
Sırt üstü yatma
Hamileliğin ikinci trimester döneminde sonra iyice büyüyen rahim, vücudun alt tarafından kalbe dönen kan miktarını azaltır. Bu nedenle sırt üstü yatan anne adayları bu etkinin daha kötü bir hale gelmesine neden olarak baygınlık hissi yaşayabilir.
Kansızlık (Anemi)
Kansızlık sorunu olan anne adaylarında, kandaki oksijen taşımacılığını yapan alyuvarların yeterli olmamasında dolayı beyne ve tüm vücuda giden kan miktarındaki azalma, baş dönmesi ve baygınlık hissine neden olabilir. Özellikle anne adayındaki mevcut kansızlık gebelikle beraber ciddi bir boyuta ulaşabilmektedir. Bu nedenle gebelik döneminde anne adayının demir takviyesi alması önerilmektedir.
Açlık ve susuzluk
Anne adaylarının gebelik sürecinde en çok dikkat etmesi gereken faktör beslenmedir. Özellikle anne adaylarının sağlıklı bir gebelik süreci ve sağlıklı bebek gelişimi için aç ve susuz kalmaması gerekir. Açlık kan şekerinin düşmesine neden olarak anne adayında sersemlik, baş dönmesi ve baygınlığa neden olabilir. Gebelik sürecinde anne adayının sık sık ve küçük porsiyonlarla beslenmesi, vücudun ihtiyacı olan su miktarını karşılaması gerekir. Özellikle sıcak havalarda sıvı alımına özen gösterilmelidir.
Vasovagal bayılma
Bazı anne adayları ıkınma, idrar yapma ve bağırsak hareketleri esnasında halsizlik görülebilir. Anne adayını yaptığı bu eylemler kan basıncının düşmesine ve kalp atımını yavaşlamasına neden olarak, bayılma hissi ortaya çıkmaktadır. Ayrıca terleme, bulantı, esneme, hızlı nefes alma ve verme gibi şikayetler eşlik edebilmektedir.
Aşırı sıcak ortamlarda bulunma
Anne adaylarının sıcağa maruz kalması ve aşırı sıcak banyoda uzun süre kalması, kan basıncının düşmesine neden olarak bayılma hissini ortaya çıkarabilir.
Hızlı soluk alıp verme
Anne adaylarının aşırı efor sarf etmesine bağlı olarak hızlı nefes alıp vermesi, bayılmaya neden olabilir. Egzersiz gebelik süreci için her ne kadar önemli olmasına rağmen, anne adayının kendi yormayacak aşırı ağır egzersizlerden kaçınması gerekir.
Hangi durumlarda doktora başvurulması gerekir?
Sıcaklık, açlık, hızlı ayağa kalkma gibi sebebini bildiğiniz durumlar sonrası oluşan sersemlik ve baygınlık da endişelenmeyin ve gerekli önlemleri alın. Aşağıdaki uygulamalara rağmen baygınlık hissiniz geçmiyor veya sebepsiz olarak, sık sık bunu yaşıyorsanız, doktorunuza durumunuz hakkında bilgi verin. Altta yatan önemli bir sebep olabilir. Baygınlık hissi, başınıza aldığınız bir darbe sonrasında olduysa, şiddetli baş ağrısı, görmede bulanıklık, konuşma bozukluğu, çarpıntı, uyuşma, göğüs ağrısı, nefes darlığı veya kanama eşlik ediyorsa, derhal yardım istemeli ve bir sağlık kuruluşuna başvurmalısınız. Sadece sizi değil bebeğinizi de etkileyebilecek bir sorunla karşı karşıya olabilirsiniz. Ayrıca erken gebelik döneminde baygınlık hissiyle beraber karın ağrısı, dış gebelik bulgusu olabilir ve acil müdahale gerektirir.
Hamilelikte baş dönmesinden korunmak, hafifletmek için ne yapmak gerekir?
Gebelik dönemindeki anne adaylarının ani hareket etmemeleri gerekmektedir.
Anne adayı her zaman yavaş ve kontrollü şekilde ayağa kalkmalıdır.
Sırt üstü yatmamaya özen göstermeli; Ayrıca yan yatarken kalçasının altına yastık koyabilir.
Kan şekerinin dengede tutulması için anne adayı ara öğünlerinde 1 bardak taze meyvelerden sıkılmış meyve suyu içebilir.
Bol bol sıvı tüketmelidir.
Anne adayı dışarı çıktığında havadan dolayı veya çok kalın giyindiği için terleyebilir. Bu terleme esnasında da başı dönebilir. Özellikle de otobüste veya iş yerinde anne adayı çok hafif bir baş dönmesi hissettiği anda hemen bir yere oturmalıdır.
Bulunduğu ortamın havalandırılması veya annenin temiz havaya çıkarılması gerekir. Annenin üzerindeki kıyafetlerin gevşetilmesi de, onun rahat hissetmesini sağlayacaktır.
Anne adayı şayet çalıştığı ortamda bir sersemlik hissederse ve bayılacak gibi olursa yapması gereken ilk şey beynine giden kan dolaşımının artmasını sağlamaktır. Bunun için anne adayı mümkünse yere uzanmalı ve bacaklarını hava doğru kaldırmalıdır.
Vücudun alt bölümündeki kan dolaşımına yardımcı olmak için günlük olarak yapılan hafif yürüyüşler ve egzersizler de faydalı olacaktır.
