Ansızın ortaya çıkan yoğun bir korku, beraberinde gelen kalp çarpıntısı ve daralma hissi... Tüm bunlar "panik atak" hastalığının belirtileri arasında yer alır. Belki hamilelik öncesi zaman zaman yaşadığınız bu ataklara çoktan alışmıştınız bile, belki de hamile kaldıktan sonra ilk kez tanıştınız. İki durumda da bu atakların hamileliğinizi olumsuz yönde etkilemesinden ya da bebeğinizin zarar görmesinden korkmanız çok doğal. Bu tarz kaygılarınız nedeniyle, panik halinizin git gide artış göstermesi de… Oysa Klinik Psikolog İpek Gökozan'a göre, atak geldiğinde ilk yapılması gereken şey sakinliği korumak ve derin nefes almak.

Panik atak nedir?
Panik atak, aniden ve çoğu kez nedensiz yere gelen ve fiziksel belirtilerle kendini gösteren bir panik halidir. Panik atak, kişilerin gündelik hayatında yaşadığı stresin yaratmış olduğu fiziksel ve ruhsal belirtilerden çok daha ileri düzeyde deneyimledikleri bir kaygı yaşantısıdır.

Neden panik atak yaşanır?
Panik atağın nedeni tam olarak açıklanamamıştır. Ancak genetik olarak kaygıya yatkınlığı olan, stresli hayat koşulları yaşayan ve düşünce yapısı olarak olayları kafasında büyütme eğilimi olan kişilerde panik atak görülme olasılığı daha fazladır. Pek çok durumda panik atak aniden, zaman ve yer gözetmeksizin, hiçbir sinyal vermeden başlar. Panik atak yaşayan kişilerin en sık kullandığı cümle, "O anda panik atak geçirmem için hiçbir neden yoktu" olur. Çünkü ataklar, rahat hissedilen ortamlarda da yaşanabilir.

Belirtileri nelerdir?
- Çok hızlı kalp çarpıntısı,
- Nefes almada güçlük,
- Felç geçirecekmiş gibi hissetme,
- Baş dönmesi ve mide bulantısı,
- Titreme ve terleme,
- Boğazda tıkanıklık ve göğüste sıkışma hissi,
- Ani üşüme ve terleme,
- Ellerde ve ayaklarda karıncalanma,
- Birazdan ölecekmiş gibi bir hisse kapılma.

Hamilelik, panik atağı nasıl etkiler?
Hamilelik esnasında vücuttaki ani hormonal değişimler, stresli hamilelik süreci, bebeğin gelecek olmasıyla annenin hayatındaki sosyal değişimler ve düşünce şekli de panik atağı tetikler. Bebek geldikten sonra hayatında ne gibi değişimler olacağını düşünmesi, bebeğe yeterli bakım verip veremeyeceğinden emin olamaması gibi düşünceler anne adayını karamsarlığa sokabilir. Bu da panik atağın ortaya çıkmasında etkendir. Yine de panik atak rahatsızlığı yaşayan bir kadının, hamilelikle beraber, panik atağı iyice artacak diye bir durum söz konusu değildir. Ancak panik atağı tetikleyici durumların başında stres faktörü gelir. Anne adayı hamileliğini çok stresli geçirirse, panik atak geçirdiğinde bebeğe zarar verip vermediğine takılı kalırsa ve doğum süreci hakkında endişesiyle ilgili tetikleyici senaryolar yazarsa panik ataklar artabilir.

Ne sıklıkla yaşanır?
Panik atak, hiçbir sebep olmaksızın, hatta gece uykuda bile yaşanabilir. Birkaç dakika içerisinde belirtiler azalarak yok olur; ancak kişiye sanki çok uzun zaman geçmiş gibi gelebilir. Pek çok panik atak rahatsızlığı olan anne adayı, belirtileri 1 ya da 2 kez deneyimlediğini söyler. Bu durumda kaygılanacak bir şey yoktur. Ancak bazı anne adayları bu belirtileri daha fazla yaşayabilir ve bu ataklardan sonra bir daha aynı durumu yaşamaktan korkmaya başlar. Anne adayı, aklından bu panik atak belirtilerini çıkaramaz ve gündelik hayatını bu belirtilerden kaçmak için değiştirmeye başlayabilir. Örneğin; kalp çarpıntısı yaşamamak için merdiven çıkmayı ve yürüyüş yapmayı bırakabilir ya da yardım alamayacağını düşündüğü kapalı yerlerden kaçabilir.

Hamilelikte tedavi nasıl yapılır?
Hamilelikte ilaçla tedavi pek önerilmez, psikoterapi ile tedavi yapılır. Öncelikle anne adayının yaşadığı bedensel belirtilerin, kafasında kurduğu olumsuz düşüncelerle daha da tetiklendiğini anlaması ve düşüncelerini kontrol edip değiştirmesi gerekir. Nefes egzersizleri, panik belirtileri gösteren bedeni rahatlatabilmek için tedavinin temel unsurlarını oluşturur. Genellikle doğum süreci hakkındaki düşünceler anne adayının endişesini arttırdığı için doğum ile ilgili tam ve doğru bilgi sahibi olmak kaygıyı azaltabilir. Doğuma hazırlık kurslarına katılım bu nedenle önemlidir. Bebek bakımı hakkında kitaplar okumak da kafalardaki soru işaretlerinin azalmasına yardımcı olacaktır. Hamilelik çok özel ve güzel bir süreçtir. Bu süreci korku dolu geçirmek hem anne adayını hem de yakınlarını yıpratır. Panik atakla baş etmek sanıldığı kadar zor değildir. Olumsuz doğum öykülerini dinlemek anne adaylarına iyi gelmez, bu nedenle doğum süreci hakkında doğru bilgilenmek ve negatif hikayelerden kaçınmak önemlidir.

"Atak geldiğinde odağınızı değiştirin"
Panik anı başladığı zaman "Eyvah yine başladı! Ya şimdi geçmezse? Ya bebeğe bir şey olursa?" diye kafada kurup, bedende yaşanan belirtileri dinlemek yerine, odağı başka yere çevirmek gerekir. Derin ve sakin nefesler alınmalıdır, güvenilen biriyle açık havaya çıkıp biraz yürümek de iyi gelebilir. Rahatlatıcı müzikler dinlemek sakinleşmeye yardımcı olacaktır. Nefesi burundan alıp, ağızdan daha uzun sürede, tıpkı bir balonu üfl er gibi vermek önemlidir. Şimdi başıma kötü bir şey gelecek gibi felaket içerikli düşüncelerin daha da büyümesini engelleyip, yerine daha olumlu olanları koymak ve böylece yaşanan kaygı ataklarının önüne geçmek en doğru yaklaşım olur.
Klinik Psikolog İpek Gökozan
?