Kabızlık, çocukluk döneminde sık rastlanan bir sorun olmasıyla dikkat çekiyor. Anneler çocuklarının bazen günlerce bu sorunu yaşamasından hayıflanıyorlar. Maalesef gelişmekte olan çocuğun sağlığını da olumsuz etkileyebiliyor. Önemli bir sindirim problemi olan kabızlık, kimi zaman psikolojik, kimi zaman beslenme kaynaklı veya bir hastalığın da habercisi olabiliyor. Tedavisi çok da zor değil aslında; çocukların abur cuburdan uzak tutulması ve beslenme şeklinin değiştirilmesiyle bu durum ortadan kaldırılabiliyor. Uzman Prof. Dr. Melih Tugay kabızlığın nedenleri, tedavisi ve çocukların nasıl beslenmesi gerektiğiyle ilgili bilgiler verdi.

Nasıl oluşur?

Çocuklarda kabızlık, oldukça sık rastlanan durumlardan biridir. Yeni doğan bebeklerden başlayıp, ileri yaşlara kadar karşınıza çıkabilir. Aileler tarafından bazen kakanın bir günden fazla yapılmaması durumunda, bazen kakanın çok sert olması nedeniyle, bazen de bu her iki şikayetten dolayı kabızlık olduğu anlaşılıyor.

Yeni doğan bebeklerde kabızlık

Yeni doğmuş bir bebek, ilk 24-48 saat içinde kakasını yapmamışsa bu bir hastalığın belirtisi olabilir. Bu gibi bir durumda, mutlaka çocuk cerrahının bebeği değerlendirmesi ve ona göre tedavisinin yapılması gerekir. Onun dışında her gün kakasını normal yapan bir çocuk, ateşli hastalık ya da benzeri bir durum sonrasında üst üste kakasını yapmamaya başlayabilir ve bu kronik bir hal alabilir. Bu durumda da doktora başvurulmalıdır.

Her zaman hastalıklarla bağlantılı mıdır?

Öncelikle kabızlığın bir hastalığa mı, yoksa dışkılama alışkanlığının bozulmasına mı bağlı olduğunun belirlenmesi gerekir. Eğer altında yatan başka bir hastalık varsa, bu ortaya konduktan sonra kabızlık tedavi edilmelidir. Sadece dışkılama alışkanlığının bozulması nedeniyle kabızlık söz konusuysa, bununla ilgili birtakım önlemler alınmalı ve bazı tedaviler uygulanmalıdır.

Dışkılama alışkanlığının bozulması

Genellikle herhangi bir hastalıktan ya da evde önemli bir değişiklikten sonra dışkılama alışkanlığı bozulabilir. Yeni bir kardeş, taşınma veya çocuğun okula başlaması gibi durumlar sonucunda ortaya çıkabilir. Kısacası psikolojik faktörlerin önemi yadsınamaz. Normalde günde en az bir defa kakasını yapan bir çocuk bunu iki-üç günde bir, hatta günlerce veya haftalarca yapmayacak şekle dönüştürebilir. Böyle bir durumda çocuğun iştahı da bozulur. Akabinde bu sorun çocuğun büyümesini, gelişmesini ve kilo almasını etkiler. Günlerce kaka yapmayan çocuklarda kaka giderek sertleşir, çocuk kaka yaparken büyük bir ağrı ve acı hisseder. Bu sert kakanın yapılması esnasında, makatta birtakım çatlaklar oluşur. Çocuk ağrı duyduğu için de kakasını tutar ve bu bir kısır döngü şeklinde kakasını yapmadığı günlerin sayısını artırıp, kaka yapmayı bir işkence haline getirir. 6 ay ya da 1-2 sene bu şekilde yaşayan çocukların giderek kalın bağırsağın son kısmı genişler. Burada kaka birikir ve zaman içinde çocuk artık kakasını tutamaz hale gelir. Bazı çocuklar da okuldaki tuvaletlerin çok pis olması nedeniyle kakasını yapmayı geciktirir ve bu ciddi bir kabızlık boyutuna ulaşır.

Tanı ve tedavisi

Günümüzde kabızlığın sebebinin yapısal bir hastalığa mı, yoksa sadece dışkılama alışkanlığının bozulmasına mı bağlı olduğu birtakım testler ve cihazlarla ortaya çıkar. Bu testlerin en önemlilerinden bir tanesi, anorektal manometri cihazıdır. Bu cihazla fonksiyon bozuklukları saptanır ve böylece birçok hastalığın tanısı konur. Kalın bağırsak ve idrar torbası birbiriyle komşu olduğu için, çok ciddi kabızlığı olan hastalarda idrar kaçırma sorunu da olabilir. Bunun yanı sıra hiç kabız olmadan da bir çocuk idrar kaçırma sorunuyla karşı karşıya kalabilir. Çocukların çişlerini tutmaları, yaklaşık 2-3 yaşlarında ortaya çıkar. Önce kakalarını tutarlar, daha sonra da idrarlarını tutmaya başlarlar. Bu durumu geceleri alt ıslatma izleyebilir. Birçok hastalığa bağlı nedeni olabildiği gibi, hiçbir hastalığa bağlı olmadan da bazı çocuklar genetik olarak idrar kaçırmaya eğilimli olabilir. Tedavileri ilaç ve alarm cihazlarıyla yapılır. Eğer tedavi yapılmazsa, idrar kaçırma sorunu sürekli olarak devam edip ciddi bir hal alabilir.

Kronik kabızlığı olan çocuklar nasıl beslenmeli?

Çocukların çorba, günlük pişen sulu sebze yemekleri, meyve ve bol sıvı tüketmesi gerekir. Devamlı tost, pilav ve makarna gibi besinler tüketmek kabızlığı artırabilir. Ama kabızlığı olan büyüme çağındaki çocukları bu tür yiyeceklerden tamamen uzaklaştırmaya çalışmak, iştahı azaltarak beslenmenin daha da kötüleşmesine sebep olur. Bu tür yiyeceklerin ölçüyü kaçırmadan verilmesinde sakınca yoktur. Anneler, özellikle süt ve muz gibi kabızlığı artıran yiyecek ve içecekleri çocuklarına hiç vermezler. Bu doğru bir yaklaşım değildir. Büyüme çağındaki bir çocuğa kabızlık nedeniyle süt verilmemesi yanlıştır. Kabızlık sorunu olan çocukların çikolata, çerez, gazlı içecekler ve cips gibi abur cuburları tüketmeleri uygun değildir. Özellikle lifli besinler, kepek ekmeği ve türevleri ile beslenmeleri sağlanmalıdır. Ama çocuklar bu tür besinlere alışık değilse, bunları yememeyi tercih edebilir ve beslenmeleri bozulabilir. Bu tür besinleri çocuk tüketmiyorsa bitkisel, bol lif içeren preparatlar doktor kontrolünde verilerek liften zengin bir beslenme programı uygulanmalıdır.

Hazırlayan: Başak Doğru