İnsan vücudunda en fazla mikrobun yer aldığı bölgelerden biri de ağızdır. Bu bölgenin bakımı ihmal edildiğinde ise dişlerde çürükler meydana gelir. Diş çürükleri bazen başka sağlık sorunlarına bile neden olabilir. İşte anne-babalar erken dönemde çocuklarına diş fırçalama alışkanlığı kazandırır ve koruyucu diş hekimi yöntemlerini vaktinde uygulatırlarsa sağlıklı dişlerin temelini de atmış olurlar. Bu konuda Çocuk Diş Hekimi-Pedodonti Uzmanı Mutlu Elçin Koçoğulları'nın sizlere önerileri var.
İlk diş kontrolü
Bu konuda aileler, çocuk doktorları ve diş hekimleri farklı görüşlerdedir. Ancak bilimsel olarak Çocuk Diş Hekimliği, bebeğinizin ilk süt dişlerini gördüğünüz dönemden itibaren en kısa süre içinde ilk ziyaretinizin yapılmasını ve bu ziyaretlerin 6 ayda bir sürdürülmesini önerir. Bu ilk muayene her zaman ebeveyni bilgilendirmeye yöneliktir. Süt dişlerinde bir problem veya ağrı oluştuktan sonra ilk kez diş hekimi ile karşılaşmış bir çocuğa diş hekiminden korkmamasını öğretmek oldukça zorken, hiçbir problemi olmadan rutin diş hekimi ziyaretlerini yapmış bir çocukta bunu sağlamak çok kolaydır.
Çocuk diş hekimi seçimi
Çocuk Diş Hekimleri (Pedodonti uzmanları), süt ve genç daimi dişlerin özellikleri ile bu dişlere en uygun tedavi ve materyal seçimine yönelik aldıkları eğitimin yanı sıra, çocuklarla çalışma ve iletişim kurma eğitimleri alırlar. Çocuk ve aile ile doğru frekansı yakalamak en önemli kriter olmalıdır.
Çocukların diş sağlığını korumak için…
Çocuklarda ağız ve diş sağlığını korumanın ilk ve en önemli kuralı dişleri fırçalama alışkanlığını ve etkili fırçalama tekniğini yerleştirmektir. Bu konuda anne-babalar model teşkil ederler. Diş fırçalama alışkanlığını çocukta oturtabilmek için öncelikle ebeveyn kendi fırçalama alışkanlığını gözden geçirmelidir. 6-7 yaşına kadar pek çok çocuk kendi kendine etkili bir fırçalama yapamaz. Çocuk önce kendisi fırçalamalı daha sonra anne veya babası çocuğun dişlerini fırçalamalıdır. Çocuk ağız ve diş sağlığını korumada diğer önemli faktörler, biberon ve emziği doğru kullanmak ve beslenme alışkanlıklarıdır. Anne sütü alamayan bebeklerde yaygın olarak biberon kullanılır. Biberonun yanlış ve düzensiz kullanımı "Biberon Çürüklerini" meydana getirir, bu da daha süt dişleri sürerken yaygın ve agresif ilerleyen çürük ve diş enfeksiyonlarına neden olur. Biberon ile beslenen bebeklerde biberon içeriğinde şekerli, ballı, pekmezli veya süte karıştırılarak kullanılan aromalı toz ve bisküvi içerikleri bulunmamalı ve çocuk biberon ile uykuya geçmemelidir. Emzik, çocuğun emme isteğini tatmin etme ve rahatlatma açısından 2.5-3 yaşına kadar kullanılabilir. Ancak bal, şeker ve pekmez gibi besinlere batırılmamalı ve hijyen kurallarına uyularak kullanılmalıdır. Abur-cubur, şeker ve çikolata tüketimi özellikle ana öğünlerden hemen sonra olup ardından dişler fırçalanmalıdır. Fırçalama olanağı bulunmayan bir yerdeyseniz, bu tür gıdaların tüketiminin hemen ardından çocuğa su içirilmelidir. Yasaklamamalı, fakat sınır konulmalıdır.
Diş hekimlerinin koruyucu uygulamaları
Pedodontide koruyucu uygulama, sağlam diş dokusu üzerine yapılan uygulamalardır. Bunlar; fissür koruyucu ve fluorid uygulamalarıdır.
Fissür koruyucular: Fissür Örtücü, azı dişlerinin çiğneme yüzeylerini örten ve dişleri çürüğe karşı koruyan akıcı kıvamda bir maddedir. Genellikle çocuklarda, 1. büyük azı dişleri 5-7 yaşları arasında sürer. 2. büyük azı dişleri ise 11-14 yaşları arasında ağızda görülmeye başlarlar. Yapılan araştırmalar, diş çürüklerinin yüzde 90'ının büyük azı dişlerinin çiğneme yüzeylerinde bulunan küçük, derin ve dar girintilerden başladığını belirtir. Dişler ilk sürdükleri zaman diş minesi tam olarak olgunlaşmadığından yeni sürmüş dişler genellikle çürüğe karşı daha dirençsiz ve çürük oluşumuna yatkındırlar. Fissür Örtücü uygulamaları ağrısız ve son derece kolay bir işlemdir. Çocukların diş hekimi korkusu, hepimizce bilinen bir durumdur. Fissür Örtücü uygulamaları sayesinde çocukların diş hekimi korkusu önemli ölçüde azaltılabilir. Bu uygulama ile Pedodontist-Çocuk-Aile (Pedodontik Üçgen) ilişkisi de en üst seviyeye çıkarılabilir.
Fluorid: Fluorid, doğada bulunan fluor elementinin bir bileşiğidir. Diş minesini güçlendirerek mineral kaybını önler. Ayrıca başlangıç çürüğü içeren veya zayıflamış mineyi güçlendirir. Başka bir koruyucu özelliği de, çürük oluşturan bakterilerin asit üretimini engellemesidir. Ortodontik aparey kullanımı, fazla miktarda karbonhidratlı ve şekerli gıdaların tüketimi, ağız kuruluğuna neden olan hastalıklar, engellilik gibi durumlar yüksek çürük risk gruplarıdır ve koruyucu uygulamalara şiddetle ihtiyaçları bulunmaktadır. Ayrıca gününün büyük kısmını ev ortamından uzakta geçiren çalışan anne çocukları ve okul çağı çocuklarında da koruyucu uygulamalar yine önem arz eder.
Dişler kaç yaşında fırçalanmaya başlayabilir?
Hiç dişi olmayan bebeklerde gazlı bez veya ağız temizlik mendilleri ile her beslemeden sonra ağız içi silinmelidir. Dişler çıkmaya başladığında macunsuz olarak parmak fırçaları ile dişler fırçalanmalıdır. Anne sütünün inek sütünden daha az yağ ve daha çok şeker içerdiği unutulmamalı, özellikle dişlerin çıkmaya başlamasından itibaren anne sütü veya biberon ile yapılan gece beslemelerinin ardından su içirilmelidir. Diş macunu kullanımı süt dişleri tamamlanıncaya kadar şart olmamakla beraber, süt dişleri tamamlanmış çocuklarda fluorid oranı ayarlanmış çocuk diş macunları çok küçük miktarlarda kullanılmalıdır. Esas olanın mekanik temizlik, yani etkili fırçalama olduğu unutulmamalıdır. Normal bir süt dişlenmesinde, dişler arsında boşluklar bulunur. Fizyolojik olan bu boşluklar, gıdaların zaman zaman diş eti arasına girmesine ortam hazırlasa da günlük yaşantıda etkili bir fırçalama yeterlidir. Özellikle kırmızı et ve tavuk eti dişler arasına girebilir. Bu tür durumlarda diş ipi kullanılması önerilebilir.
Hazırlayan: Zehal K. EYÜBOĞLU
