Bebeklikle birlikte başlayan oyun seansları neredeyse ergenlik yıllarının başlarına kadar devam ediyor. Şöyle bir çocukluğumuza dönersek, her an her saniye arkadaşımız olsun olmasın, birileriyle oyun oynamak için fırsat kollardık. Bebeklikten itibaren oyun oynamanın gelişime öyle çok katkıları var ki! Düşününce, bebeklerin de oyundan başka yapacakları pek fazla bir şeyleri yok. Psikolog Ayça Tezerişir, oyunun 0-12 ay dönemindeki bebekler için faydalarını anlattı ve birlikte oynanabilecek oyun önerilerinde bulundu.
Oyun
Oyun bir çocuğun duygusal ve zihinsel gelişimindeki temel taşlardan biridir. Çocuk oyun oynayarak dış dünyayı tanır, duyularını kullanarak çevresinde olup bitenlerin farkına varır. Oyun, çocuğun içsel yaşantı ve düşlemleriyle gerçeklik arasında bağlantı kurmasını sağlar.
Bebeğe faydaları
Bebekler dış dünyayı keşfetmeye ve nesnelerle oynamaya başlar. Dokunarak, hissederek ve inceleyerek nesneleri tanırlar. Oyunla kavramları öğrenirler. Hem duyusal becerilerini hem de motor becerilerini oyun sayesinde geliştirirler. Nesnelerin işlevlerini keşfederek neden-sonuç ilişkileri kurmayı öğrenirler. Sesler çıkararak ve konuşarak dil becerilerini geliştirirler. Zamanla gözlemleyerek ve taklit ederek durumlarla ilgili deneyimler kazanırlar, ayrıca çevrelerindeki diğer insanlarla da iletişim kurmanın yollarını keşfetmeye başlarlar. Yaratıcı düşünme becerisini geliştirirler. Kısacası bebeklerin zekasının farklı boyutları oyun sayesinde gelişir.
Hangi oyuncaklarla oynamalı?
Bebeklikte dış uyaranlara olan ilgi yoğundur. Özellikle ses çıkaran oyuncaklar, renkli materyaller bebeğin ilgisini çekecektir. Yatağının başına asılan çıngıraklı ve dönen oyuncaklar çocuğun görme duyusunu geliştirmesini ve hareketli nesneleri takip edebilme becerisini geliştirmesini sağlar. Toplar ve yuvarlanabilen diğer oyuncaklar hem kaba ve ince motor gelişimini destekler hem de bebeğe takip becerisi kazandırır. Elinde sallayabileceği çıngıraklar işitme duyusunu, yumuşak ve tüy dökmeyen pelüş oyuncaklar ise dokunma duyusunu geliştirir. El becerilerini geliştirmesini sağlayacak iç içe geçirilebilen bardaklar ve halkalar, küpler, bebeğin dokunma duyusunu ve görsel-motor koordinasyonu sağlayabilme yetisini geliştirir. Bebeklik dönemi için hazırlanan basit, renkli veya sesli kitaplar da bu dönemde ilgisini çekebilecek ve gelişimine yardımcı olacak oyuncaklardır.
Bebeğinizle birlikte oynayabileceğiniz oyunlar
-Bebeğinizle oyunlar oynarken ona dokunun, sevgi ve şefkat dolu sözcükler söyleyin ve göz teması kurun.
-Ona farklı dokuları olan eşyalar sunun ve bunları hissetmesini sağlayın. Örneğin; farklı dokulardaki renkli kumaşları kenarlarından dikip bir kitap haline getirebilirsiniz. Bu sayede çocuğun dokunma duyusuna dair algısı gelişir ve farklı renkleri tanımış olur.
-Bebeğinizle olan günlük işlerde (altını değiştirmek, giydirmek, mama yedirmek gibi) konuşmalarınızı melodik hale getirebilirsiniz. Bu sayede bebeğinizin dilsel ve işitsel becerileri gelişecektir.
-Bebekler seslere karşı duyarlıdır. Onu karşınıza oturtun ve bir tarafında çıngırağını sallayın. Sonrasında ise diğer tarafta çıngırağı sallayın. Böylece bebeğiniz gözleriyle çıngırağı, kulaklarıyla da çıngırağın sesini takip etmeyi öğrenecektir.
-Bebeğinize kitap okurken veya canlandırmalı oyunlar oynarken farklı karakterler için farklı ses tonları kullanın. Bu hem algısına yardımcı olacak, hem de işitsel dikkatini geliştirecektir.
-Banyo saatleri oyun oynamak için mükemmel zamanlardır. Bebeğinizin küvetine bir-iki parmak su doldurun ve onu sırt üstü suya yatırarak bacaklarını hareket ettirmesini sağlayın (bebeğinizin kulağına su kaçmaması için elinizle başına destek verin). Böylece bebeğinizin kaba motor becerileri gelişecektir. Benzer şekilde, yumuşak bir oyuncağı veya yastığı bebeğiniz sırt üstü yatarken ayaklarına koyun ve nesneyi tekmeleyerek havaya uçurmasını sağlayın.
-Arada bir bebeğinizi kucağınıza alıp evi gezdirin ve ona birbirinin zıttı olan nesne ve hareketleri anlatın. Örneğin; "ışık açık-ışık kapalı" diyerek ışıkları açıp kapatın. Eline önce soğuk bir nesne, sonra da ılık bir nesne vererek "soğuk ve sıcak" deyin.
-"Ce-ee!" oyunu çok bilinen faydalı oyunlardan biridir. Bu oyun bebeğe hem güveni öğretir, hem de algılarını ve mizah anlayışını geliştirir.
-Birlikte farklı nesneleri birbirine vurarak ses çıkarma oyunu oynayın. Örneğin; önce tahta kaşıkları, sonra da metal kaşıkları birbirine vurun. Bebek bu sayede farklı nesnelere ait sesleri ayırt etmeyi öğrenecektir.
-Telefon oyunu da bilindik oyunlardan biridir. Bebeğinizin dil gelişimini destekler ve karşılıklı iletişimi geliştirir. Ona bir oyuncak telefon verin ve kendi elinize de telefon alıp onu konuşmaya teşvik edin.
-Bebeğiniz büyüdüğünde onun yaratıcılığını geliştirmek için şöyle bir oyun oynayabilirsiniz: Pelüş oyuncakları bir iple birbirine bağlayın ve iple bebeğinizin bu oyuncak zincirini çekerek gezdirmesini sağlayın. Bu oyun kaba motor beceri gelişimini destekler.
-Bir kutu edinin ve bu kutuya çeşitli nesneleri atıp kutunun içine girmesini sağlayın. Bu oyun çocuğun el-göz koordinasyonunu geliştirecek ve kaba motor becerilerini destekleyecektir.
-Bebeğinize bir tünel oluşturun. Tüneli takip etmesini ve tünelin sonundaki oyuncağı size getirmesini sağlayın. Bu, bebeğinizin görsel algısını geliştirecek ve hedefe yönelik eylemlerde bulunmasını sağlayacaktır.
Hazırlayan: Başak DOĞRU
