Bankacılık sistemi nereden ve nasıl sinyal alıyor?
Mali sektör kurumları, ekonomik faaliyetin tam ortasındadır. Bu pozisyonları nedeniyle pek çok faktörden etkilenirler. Bu kurumlar, mevduat sahiplerinin, sermaye piyasası yatırımcılarının, yurtdışı kreditörlerin, hissedarları, kredi kullananların tercihlerini, beklentilerini ve davranışlarını yakından izlemek durumundadır. Hükümetlerinekonomipolitikalarıveuygulamalarıilemerkezbankalarınınparapolitikalarımalikurumlaradoğrudan,diğerkişivekurumlaryoluyladadolaylıolarakyansır . Nihayet, ekonomik hayatı ve mali kurumları düzenleyen kurallar ve denetim yaklaşımı da mali kurumların davranışlarını şekillendirir.
İstikraramaçlayanpolitikalar Sözünü ettiğim faktörleri inceleyerek mali sektörde önemli bir ağırlığa sahip bankaların davranışlarının nasıl değiştiğini değerlendirmeye çalışalım. Sonbeşyıldabüyümehızlandı.Kamunundahadisiplinlibirmaliyepolitikasıizlemesinedeniylekamukesimiaçığıveborçtoplamınınmilligelireoranıdüştü . Yüksek iki haneli enflasyondan tek haneli enflasyona gelindi. Özelleştirme hızlandı, özel sektörde yatırımlar arttı. Mali ve mali olmayan şirketlerin dışardan borçlanmaları büyüdü. Dış ticaret hacmi genişledi. Türkiye'yegelensermayemiktarıönemliölçüdearttı. Yıllık net sermaye girişimi 19902001 döneminde 4 milyar dolar iken 20022006 döneminde 26 milyar dolar oldu. Kamu kesiminin borç stokunun milli gelire oranı 2001'de yüzde 100 iken 2006'da yüzde 64 oldu. ToplammevduatiçindeTürkparasımevduatınpayı43'Tenyüzde60'açıktı. Merkez Bankası'nın kısa vadeli faiz oranı ortalaması 2002'de yüzde 50'den 2006'nın ilk yarısında yüzde 14'e geriledi.
Malisektörgüventazeledi Bankalar,finansalkiralamavefaktoringşirketleriiçinkurallarıABkurallarınayaklaştırdı,denetimdesiyasietkinindahaazolduğudüşünülenBDDK'yabırakıldı . Mali kurumlarda risk yönetimi ve kurumsal yönetim önem kazandı. Ortaklara açılan krediler sınırlandırıldı, sermaye yeterliliği yükseltildi. Sorunlu krediler çok daha yakından izlenmeye ve daha hassas karşılık ayrılmaya başlandı. Mali kurumların öz sermayeleri daha güçlü oldu. Yabancıların sigorta ve bankalara olan yatırımları arttı. Yatırımlarını mali sektörde değerlendirmek isteyenler için mali sektör güven tazeledi.
Sektörbüyümeodaklı Ekonomik faaliyetin iyileşmesi, rekabetin artması, daha etkin denetim ve dünya ekonomisindeki olumlu seyir ile birlikte mali sektör kurumlarının yeni hedefi büyümeye odaklandı. Türkparasımevduatınbüyümesi,dışkredinindahacaziphalegelmesi,beklentileriniyileşmesinebağlıolarakkreditalebiaktifyapısınıönemliölçüdeetkiledi. Merkez Bankası'nın faiz oranlarını düşürmesi ve Maliye'nin aracılık maliyetlerinin azaltılmasına yönelik olumlu yaklaşımı da güçlü bir sinyal oldu. Ağırlıklı olarak devlet iç borçlanma senetlerinden oluşan menkul kıymetlerin aktifler içindeki payı son beş yılda 6 puan azalarak Eylül 2006'da yüzde 34'e geriledi. K redilerinaktifiçindekipayı9puanartarakyüzde44'eçıktı.Mevduatınkrediyedönüşmeoranıiseyüzde70'lereulaştı. Hem kurumsal krediler, hem de tüketici kredileri arttı. Bankalar bu büyüme trendini korumak için sermayelerini güçlendirme çabasına girişti. Yabancı yatırımcılar ile ortaklık girişimine bu açıdan da bakmak gerekiyor.
Bankacılıktabüyümesinyalleri Son beş yılda yaşanan bu gelişmelere bakarak bankaların sinyalleri doğru algıladıkları söylenebilir mi? Bence evet. Ekonomininbüyümesi,kamununborçlanmaihtiyacınınazalmasıbeklentileriniyileşmesi,enflasyonungerilemesiveMerkezBankası'nınkısavadelifaizoranlarıyoluylagönderdiğisinyallerkredigenişlemesinindoğruolduğunugösteriyor. Kredilerin doğru alanlarda kullandırılıp kullandırılmadığı ise başka bir yazının konusu. 2006'nınilkyarısındayaşanandalgalanmavekısavadelifaizlerinyükselmesiilebirliktebankalaragelensinyallerfarklılaştı . Bu nedenle kredilerde bir yavaşlama söz konusu. Dünya piyasalarındaki dalgalanmalar ve seçim atmosferi sinyalleri karıştırıyor. Sinyalleri doğru algılamak istiyorsanız bankaları yakından izleyin.
