Bireysel emeklilik sistemi
2. Dünya Savaşı'nın ardından hızla yaygınlaşan kamu sosyal güvenlik sistemleri, 1980'lerden sonra bir çok ülkede krize girmiştir. Ülkeler bazında soyal güvenlik krizleri incelendiğinde, gelişmiş ülkelerdeki krizlerin nedeninin gelişmekte olan ülkelerdeki krizlerden farklı olduğu görülmektedir. Gelişmiş ülkelerdeki krizlerin temel sebepleri, insan ömrünün uzamasına ve nüfus artışı hızınının azalmasına bağlı olarak çalışan ve prim ödeyen nüfusun azalması, buna karşın artan sağlık harcamaları ve emeklilik geliri ile geçinen nüfusun artmasıdır. Gelişmekte olan ülkelerdeki krizlerin sebebi ise politik nedenlerden dolayı aktüeryal ilkelere aykırı uygulamalar olmuştur. Bu krizler neticisinde kamu sosyal güvenlik sistemine alternatif sistem arayışları ön plana çıkmış, ve özel bireysel emeklilik sistemi uygulamaları artan oranda kabul görmeye başlamıştır. Türkiye'de çalışanların sosyal güvenlikleri, devlet tarafından yönetilen ve denetlenen sosyal güvenlik kurumları vasıtasıyla sağlanmaktadır. Devletçe işletilen 3 kurum (SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı) çalışanlara sosyal güvenlik hizmeti sunmaktadır. Kamu sosyal güvenlik sistemi çeşitli problemler ile boğuşmaktadır. Bu problemler şöyle sıralanabilir: İşgücüne katılım oranının düşüklüğü ve kayıt dışı istihdamın yüksekliği, prim alınmadan yapılan sigorta ödemeleri, erken yaşta emeklilik uygulamaları, aktüeryal dengesizlik, sistemin bağımlılık oranlarının (emekli sayısının çalışan sigortalı sayısına oranı) yüksekliği, uzayan ortalama yaşam nedeniyle artan maaş ve sağlık ödemeleri. Bahsedilen nedenlerden dolayı kamu sosyal güvenlik kurumlarının açıkları yıldan yıla artmakta, kamu bütçesinden bu kurumlara artan oranda kaynak transferi yapılmaktadır. 1990 yılında % 0.3 olan sosyal güvenlik harcamalarının milli gelire oranı 2000 yılında % 2.6'ya yükselmiş, 2005 yılında ise % 4.6'ya yükseleceği öngörülmüştür. Uzun dönemli aktüeryal dengelerin yeniden oluşturulması amacıyla planlanan sosyal güvenlik reformunun bir parçası olarak bireysel emeklilik sistemi hayata geçirilmiştir. Bireysel emeklilik sistemi, bireylerin emekliliklerinde kullanmaları amacıyla gönüllü tasarruf yapmalarına olanak sağlayan, bu tasarufları yönlendirmeyi, düzenlemeyi ve teşvik etmeyi amaçlayan bir sistemdir. Bu sistem kamu emeklilik sistemini tamamlar, uzmanlaşmayı öngörür, bireylere yatırımlarında seçim hakkı tanır, ve kamunun etkin gözetim ve denetimindedir.
|