Türkiye'deki üç GSM operatörü Turkcell, Vodafone ve Avea, 4.5G ihalesinde yarışırken, şartnamede 'yatırımlarda ilk yıl yüzde 30, ikinci yıl yüzde 40, üçüncü yıl da yüzde 45'lik yerlilik oranı tutturulacak' gibi bir madde vardı. Bu maddenin nedeni ise 3G ihalesi sırasında yapılanlar.
Yüzde 10 KOBİ şartı getirilen 3G ihalesinde GSM şirketleri, kullandıkları ürünleri yurtdışından getirmişler. Bir bölümünü Türkiye'deki bazı KOBİ'lerin üzerinden geçirmişler ve faturayı KOBİ'lerden almışlar. Bu yöntemin önüne geçmek için Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) yerlilik şartı getirmiş. Peki tutturan var mı?
Cenevre'de Dünya Bilgi Toplumu Zirvesi (WSIS) bir araya geldiğimiz BTK Başkanı Ömer Fatih Sayan'a sorduk. "Şartnamedeki o madde aslında bir vizyonu ortaya koydu" dedi. Yerlilik oranları istenen düzeyde değil ve cironun yüzde 3'ü düzeyinde ceza verme yetkileri var. Ancak BTK Başkanı cezanın kimseye bir yarar getirmeyeceğini söyleyerek "Cezanın bize de, sektöre de faydası yok. Yerlilik oranı için 3-4 yıllık ortalamaya bakmak daha doğru olacak. Oran hesaplanırken "yerlilik belgesi" aranacak. TOBB'un içinde yer aldığı bir organizasyon yazılıma da yerli malı belgesi verebiliyor" yorumunu yaptı.
Türkiye'deki GSM operatörleri altyapı ürünlerini Nokia, Ericsson ve Huawei gibi firmalardan alıyor. Yerlilikte oranı tutturmak için BTK bu kuruluşların üretimlerinin bir bölümünü Türkiye'ye kaydırmalarını ve böylece yerlilik oranını tutturma seçeneklerini daha mantıklı görüyor.
Örnek olarak Sayan, Huawei'nin Çerkezköy'de üretiminin olduğunu anımsattı ve ekledi: "Biz Huawei'den daha gerçekçi üretim bekliyoruz. Nokia, Ericsson ve Huawei, belki sıfırdan yatırım yapmak yerine, ülkemizde şirket satın alma yoluna da gidebilirler." Sayan'ın GSM pazarındaki rekabet dengesi ile ilgili de şu çarpıcı rakamları verdi: "Turkcell yüzde 65'lerden yüzde 40'lara indi. Dolayısıyla şu anda kimseye "pazarın hakimi" gözüyle bakmıyoruz. 1-1.5 yıldır durum böyle. Pazarda dengesizleşme görürsek müdahale eder, gerekeni yaparız."
Türk Telekom CEO'su Paul Doany - BTK Başkanı Ömer Fatih Sayan