İhracatın yeniden büyümeyi sırtlanabilmesi için 144 milyar $'lık hacmi yetmez. Hele ki kilosu ortalama 1.43 $'lık katma değerli ihracatla hiç olmaz. Yine de 3 tarafı deniz 4 tarafı sorunlu coğrafyasıyla Türkiye, her şeye rağmen ihracatı bir düzeyde tutmayı başardı.
Öncelikle 30 milyar $'lık jeopolitik riskler söz konusu oldu. Habur'un dahi kapandığı 2015'te, Mersin limanı ve Trakya dışında işlerin yolunda gittiği kapı kalmadı. Kuzeyde Rus ayısı, doğuda İran takozu ve güneyde ateş çemberine rağmen 100 milyon ton malı dışarı satmayı başarabildik.
Burada 60 bin ihracatçıyı tebrik etmek gerekiyor. Değişen her koşulda kendine bir başka çıkış yolu arayan gözü pek ihracatçı, kapanan Habur örneğindeki gibi katır sırtında ihracatı dahi denedi. Bu insanlara çok şey borçluyuz ve bana göre ekonominin fazla bilinmeyen kahramanlarıdırlar.
Peki, ihracat için çıkış yolu var mıdır? Elbette... Küresel Kriz başlayıp 2009'da Avrupa tıkanınca, eksen kaydırmış ve gezegende gidilmedik yer bırakmamıştık. Ardından bu işin sadece gümrük noktası meselesi olmadığını kavradık, inovasyonun önemini keşfettik.
Bizim dışımızdaki parametreler belli: Jeopolitik riskler, paramparça Irak, kan gölü Suriye, ambargo sürecinde yardım ettiğimiz ama şimdi işbirliğine yanaşmayan İran ve gıda, tekstil dâhil ürünlerimizi sabote eden Rusya... Böylesi negatif şartların düzelmesi için diplomasi gayreti sürüyor.
Bize bağlı şartlara gelince... 200 üniversite, 60 teknokent, binlerce Ar-Ge laboratuvarımız, anlı şanlı TÜBİTAK'ımız, TTGV'miz var ama... YÖK'te bilim yok, teknokentte teknoloji yok. TÜBİTAK'ta hiçbiri yok. Ar-Ge merkezleri de AR'aştırıyor ama bir türlü GE'liştiremiyor.
Eğer ihracatın yeniden büyümeyi sırtlanmasını istiyorsak, bize düşenlerin gereğini yapmak zorundayız. Reform, zaten bu gibi dar boğazları aşmak için gerekmiyor mu?