Çocuk sahibi olma hayalleri kuran çiftler için en sıkıcı durum, sperm tahlilinde ölü ya da canlı hiç sperm hücresi görülmeyişi yani "azoospermi" sonucu ile karşılaşılmasıdır. Böyle erkeklerin testislerinden küçük bir biyopsi parçası alınarak patolojik incelemeye gönderildiğinde olguların yaklaşık üçte birinde "Sertoli cell only sendromu; SCO" şeklinde, akıl karıştırıcı bir rapor gelir. Bunun anlamı, testisin içerisinde hiç sperm serisi hücre bulunmadığıdır. İlk kez 1947 yılında, bir İtalyan bilim adamı Del Castillo tarafından tanılandırılmıştır.
Normalde sperm üretimi, testisin içindeki incecik tüplerde gerçekleşir. Hepsini uç uca eklesek yaklaşık 250 metre uzunluğa erişen bu tüplerin duvarında sperm kök hücreleri yerleşmiştir. Belli aralıklarla bölünerek lümene doğru çoğalırlar. En sonunda kuyruklu, olgun spermatozoa haline gelerek lümene dökülür. Buradan da daha büyük kanallarla taşınarak sonuçta ejakulat ya da meni şeklinde dışarı atılır. İşte, eğer bu tüpler içerisinde kök hücreler de dahil hiç sperm hücresi üretilmiyorsa, bu SCO demektir. Ancak son yıllarda, standart incelemelerde gözle görülemeyecek kadar küçük kök hücrelerin yine de tüplerde bulunduğu gösterilmiştir. Hatta bu hücreler hormon tedavisine cevap da verebilmekteler. Dolayısıyla, SCO tanısı alan erkekler hala bir tedavi umudu taşıyabilir.
SCO iki nedenden kaynaklanıyor olabilir; ya doğuştan sperm kök hücreleri gelişmemiştir, ya da testislerin zamanında yerine inmemesi, geçirilen iltihaplanmalar, kemoterapi veya ışın Olguların bir kısmında Y kromozomu üzerindeki genlerde eksiklik söz konusudur. Çoğu kez kanda FSH hormonu yükselmiştir. Ama testosteron üretiminin de bozulmadığı durumlarda erkelikle ilgili herhangi bir belirti görülmez, yani cinsel fonksiyonlar gayet normal seyreder. Testisler sıklıkla küçük kalmış olmakla birlikte, normal boyutlarda da gelişebilir.
Her ne kadar biyopsilerde SCO tanısı gelmiş olsa da, testisin diğer yerlerinde lokal sperm üretimi bulunabilir. Dolayısıyla, olguların yarısına yakınında mikroTESE ameliyatı ile testislerde az sayıda da olsa olgun sperm hücresi çıkabilir. Günümüzde SCO tanısı almış çoğu erkek tüp bebek yöntemiyle baba olabilmekte.
Üroloji Uzmanı Prof. Dr. Kaan Aydos
