Zamanla, bebek 4 ila 6 aylık iken gözler genellikle düzelir. Eğer gözlerden biri ya da ikisi birden kaymaya devam ediyorsa (içeri, dışarı, aşağı, yukarı) bunun nedeni büyük ihtimalle tıpta 'strabismus' adı verilen göz kaymasıdır. Gözdeki kayma sürekli olabileceği gibi aralıklarla da olabilir. Günlük dilde aynı durum için 'şaşılık' tabiri de kullanılır. Erken dönemde fark edildiğinde göz kayması güvenli ve etkili yöntemlerle tedavi edilebilir.
Çocuklardaki şaşılığın erken tedavi edilmesi özellikle önemlidir çünkü çok fazla beklemek ya da tedaviye hiç başvurmamak, kalıcı görme kusurlarına neden olabilir. Bu nedenle göz kayması görülen bebek ve çocuklarda bu durumla ilgili 'normaldir, geçer' diye düşünülmemeli ve hemen doktora başvurulmalıdır.
Göz kayması gözlerin aynı hizada sıralanmaması, tek ya da her iki gözün birden farklı yöne bakmasıdır. Her iki göz aynı anda tek bir nesneye odaklanamaz. Gözdeki kayma sürekli olabileceği gibi, aile tarafından yalnızca ara ara fark ediliyor olabilir. Örneğin, çocuk yorgun olduğunda ya da bir şeye çok yakından bakarken göz kayması ortaya çıkıyor olabilir.
Çocuklardaki göz kayması genellikle 1 ila 4 yaş arasındayken teşhis edilir. Nadir olarak 6 yaş üstü bir çocukta sonradan göz kayması ortaya çıkar. Eğer böyle bir durum söz konusuysa hemen çocuğun doktoruna başvurulması gerekir. Doktor muayenenin ardından çocuğu pediyatrik oftalmolojiste (çocuklarda göz hastalıkları uzmanı) ya da nöroloji uzmanına yönlendirebilir.
ŞAŞILIK VE GÖZ TEMBELLİĞİ
Gözler aynı hizada sıralanmadığında, kaymayan ya da daha az kayan göz hakimiyet kazanır. Kaymayan gözün görme gücü normaldir çünkü bu göz ve bu gözün beyinle bağlantısı olması gerektiği gibi normal şekilde işlemektedir. Daha zayıf olan, kayan göz ise doğru bir şekilde odaklanamaz ve beyinle olan bağlantısı da düzgün şekilde oluşmaz.
Eğer göz kayması tedavi edilmezse, beyin eninde sonunda kayan gözden gelen görüntüyü bastıracak ya da yok sayacaktır. Bunun sonucunda tıp dilinde 'ambliyopi' denilen göz tembelliği ya da kalıcı görme kaybı ortaya çıkacaktır. Göz tembelliği gözün detaylara odaklanamaması, görüş gücünün azalmasıdır. Tedavi edilmeyen göz kayması sadece iyi görmeyi engellemez, derinlik algısının ya da üç boyutlu görme kabiliyetinin de olumsuz etkilenmesine neden olabilir. Yalnız bazı çocuklarda ilk önce göz tembelliği ortaya çıkar ve göz kayması da bu göz tembelliği yüzünden oluşur.
GÖZ KAYMASI NEDENLERİ
Göz kayması doğuştan olabilir ya da çocukta sonradan ortaya çıkabilir. Çoğu vak'ada göz kaymasının nedeni bilinmez. Öte yandan ailede göz kayması görülüyorsa, göz kayması açısından bu ailelerdeki çocuklar daha büyük bir risk altındadır.
Her bir gözün çevresinde altı farklı kas bir takım olarak çalışır ve böylelikle her iki göz birden aynı nesneye odaklanabilir. Göz kayması olan bir kişide bu kaslar birlikte çalışmıyor demektir. Sonuç olarak bir göz bir nesneye bakarken, diğer göz farklı bir yöne döner ve başka bir nesneye odaklanır. Gözlerin farklı nesnelere odaklanması sonucu beyne her bir gözden farklı bir resim gitmiş olur. Bu durum elbette beyinde karışıklık yaratır. Çocuklarda beyin, daha zayıf olan, sorunlu olan gözden gelen görüntüyü yok saymayı öğrenebilir. Ancak beynin bu yöntemi görme sorunun hallolduğu anlamına gelmez. Aksine kalıcı olabilecek görme kusurlarına kapı açılmış olur.
Yukarıda da belirttiğimiz gibi göz kaymasının nedeni çoğu kez belirsizdir. Şaşılık görülen çocukların yarısından fazlasında problem doğar doğmaz ya da doğumdan çok kısa bir süre sonra fark edilir. Aile geçmişinde şaşılık varsa, ailesel yatkınlık nedeniyle yeni doğacak bebekte göz kayması riski de artar. Bu tip göz kaymalarına 'konjenital strabismus ' yani 'doğumsal şaşılık' adı verilir. Çoğu kez sorun göz kaslarının gücüyle değil, bu kasların kontrolü ile ilgilidir.
ÇOCUKLARDA GÖZ KAYMASI İLE İLİŞKİLENDİRİLEN DİĞER BAZI DURUMLAR VE HASTALIKLAR ŞUNLARDIR:
Apert sendromu (kafatası-organ gelişiminde kusur olması)
Ateşli hastalıklar
Bebeklik döneminde göze yakın gül lekeleri (hemanjiomlar)
Bebeklik körlüğü
Beyin felci
Beyinde su toplanması (hidrosefali)
Doğumsal kızamıkçık sendromu
Down sendromu
Görme bozuklukları (miyop, hipermetrop, astigmat)
Göz kasları anomalileri
Katarakt
Kazalar, yaralanma ve kafa travmaları
İnkontinentia pigmenti sendromu
Noonan sendromu
Prader-Willi sendromu
Problemli hamilelik veya problemli doğum
Retina kanseri
Travmatik beyin yaralanması
Trizomi 18 (Edwards sendromu)
YETİŞKİNLERDE GÖZ KAYMASI NEDENLERİ
Çocuklukta tedavi edilmeyen göz kaymaları yetişkinlikte de devam eder. Ancak bazı durumlar göz kayması şikayeti olmayan yetişkinlerde sonradan göz kaymasının oluşmasına neden olabilir. Yetişkinlerde sonradan gelişen şaşılık genellikle çift görme şikayetine yol açar. Erişkin dönemde görülen göz kaymalarının bazı nedenleri şu şekilde sıralanabilir:
ÇEŞİTLİ ENFEKSİYONLAR
Çocukluktaki göz kayması tedavisinin yetersiz olması
Diyabet
Felç
Gıda zehirlenmesi
Göz ve kas hastalıkları
Göz yaralanmaları
Görme kaybı
Gözlük takılması gerektiği halde gözlük kullanmamak
Guillain-Barré sendromu
Kalp-damar hastalıkları
Herhangi bir göz hastalığı ya da yaralanma nedeniyle görme kaybı
Hipertansiyon
Kabuklu deniz hayvanı zehirlenmesi
Sinir felçleri
Tiroid hastalıkları
Travmatik beyin yaralanması
Tümörler
GÖZ KAYMASININ TEDAVİSİ
Bebeklerde ve küçük çocuklarda göz kaymasının erkenden fark edilmesi önemlidir. İleride oluşabilecek hem estetik hem de kusurlu görmeden kaynaklanacak sorunların önüne en iyi bu şekilde geçilebilir. İşte bu nedenle çocuğun gözü ile ilgili belirgin bir sorun olmasa bile hem doğumdan hemen sonraki hem de bebeklik dönemindeki göz kontrolleri aksatılmamalıdır.
Çocuklarda göz kayması tedavisi, gözün kayma nedenine göre, görme bozuklukları için gözlük, göz tembelliği varsa sorunsuz gözün kapama bandı ile kapatılması veya ameliyat yöntemleri ile yapılabilir. Ameliyat, en çok başvurulan göz kayması tedavilerinin başında gelir.
Yetişkinlerde ameliyatın yanı sıra gözlük, enjeksiyon ve göz egzersizleri de tedavi seçenekleri arasındadır.
