Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından restorasyonu yapılan 201 vakıf eserinin toplu açılış töreni Cumhurbaşkanlığı Beştepe Millet Kongre ve Kültür Merkezi'nde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın katılımıyla gerçekleştirildi. Vakıf Haftası kutlama programı çerçevesinde düzenlenen törende, tarihe gösterilen büyük vefa ile ihya edilen onlarca eser yepyeni haliyle hizmete açıldı.
6. YÜZYILDA KİLİSE OLARAK İNŞA EDİLDİ
6. yüzyılda inşa edilen Kariye Kilisesi, İstanbul'un fethinin ardından 1511'de Sultan II. Bayezid'in sadrazamlarından Atik Ali Paşa tarafından camiye çevrildi ve o tarihten itibaren "Atik Ali Paşa Camii", "Kariye Camii" isimleriyle hizmet verdi. Bakanlar Kurulu'nun 2 Ağustos 1945'te aldığı kararla 79 yıl önce müzeye çevrilen Kariye Camii, 2020'de Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın kararıyla Diyanet İşleri Başkanlığı'na devredildi.
SADECE KUBBESİNİN KASNAĞI GÜNÜMÜZE ULAŞMIŞTI
Osmanlı döneminde kullanılan mihrabı elden geçirilen Kariye Camii, dış mekandaki restorasyonun tamamlanmasıyla ibadete hazır hale geldi. Restorasyon işlemleri devam ederken müze olarak ziyarete açık tutuldu. Restorasyonda tarihi caminin içinde yer alan mozaik ve fresklerin özgünlüğünün korunduğu ifade edildi. Büyük İstanbul depremlerinin tanığı Kariye Camii, farklı dönemlerde geçirdiği büyük inşa ve restorasyon çalışmalarından sonra bugünkü halini aldı. Dışarıdan bakıldığında taş ve tuğla duvarlarıyla sade bir yapı gibi görünen Kariye asıl mimari değerini çerisindeki mozaik ve dekoratif öğelerden alıyor. Yıkılan kubbesi ahşaptan yapılarak üzeri alçı ile kaplanmıştı, kubbesinin sadece kasnağı orijinal olarak bugüne gelebildi. Uzunlamasına dikdörtgen bir yapıya sahip yapıda 16 adet uzun pencere yer alıyor. Pencereler içerideki bölümün aydınlatılması için bu şekilde tasarlanmış. Zeminde ve duvarlarda ise mermer kullanılmış.
800 YILLIK DİVRİĞİ ULU CAMİİ DE İHYA EDİLDİ
800 yıllık bir başyapıt... UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesi'nde yer alan Divriği Ulu Camii ve Darüşşifası'nda da restorasyon çalışmaları tamamlandı. Anadolu taş işçiliğinin gözde eserlerinden Sivas'taki Divriği Ulu Cami ve Darüşşifası da tekrar ibadete açıldı. Caminin etrafında bulunan 190 bina kamulaştırılarak çevre düzenlemesi yapıldı. Her biri eşsiz bezemeleri ile göz kamaştıran taç kapılarına sahip caminin restorasyonu 2015'te başladı. Çalışmalar, titizlikle yürütüldü. Proje ile çatı değişimi, lazer temizleme, enjeksiyon sistemi ve güçlendirme çalışmaları yapıldı. 1228 yılında Ahmed Şah tarafından yaptırılan ve UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesi'ndeki caminin halıları, halı dokumacılığında önemli yere sahip olan Manisa'nın Demirci ilçesinde dokundu. Vakıflar Genel Müdürlüğü mimarları tarafından belirlenen desen ve renkler ile hazırlanan halıda özel bordürlü model olan Selçuklu motifleri kullanıldı. Tarihi caminin halılarının, yaklaşık 1 ay süren dokuma sürecinin ardından döşemesi de yapıldı. Halının 1200 metrekare olduğu belirtildi. Halıları, daha önce Ayasofya'nın halılarını da dokuyan firma hazırladı. Aksaray'da Pir Ali Sultan Türbesi ve Mescidi de ihya edilerek açılışı yapıldı.
1059 YILINDA İNŞA EDİLDİ
Fatih'te Kristos Pantepoptes Kilisesi olarak 1059'da inşa edilen ve Sadrazam Koca Mustafa Paşa tarafından camiye dönüştürülen yapı da 2021'de başlatılan restorasyon çalışmasıyla ihya edildi ve Hz. Cabir Camii olarak ibadete açıldı. Çalışmalarda, hem Bizans hem de Osmanlı dönemleri özenle korundu. Yapının katmanında yapılan kazılarda, Bizans döneminin özgün kotuna inilerek zeminde zengin bir döşeme mozaiğiyle karşılaşıldı. Restorasyon çalışmaları çerçevesinde Bizans mimarisine ait çini, mermer ve sütunların yanı sıra cehennem tasvirlerinin yer aldığı fresklerin keşfedildiği yapının zemini camla kaplanarak adeta müzeye çevrildi. Halısı kaldırıldıktan sonra ortaya çıkan cam zeminin altına döşenen ışıklandırma sistemiyle, Bizans ve Osmanlı tarihine ışık tutan eserler sergileniyor. Yerli ve yabancı turistlerin ziyaret noktaları arasında yer alan cami, Sahabe Cabir bin Abdullah'ın türbesinin olması sebebiyle halk arasında Hazreti Cabir Camii adıyla da biliniyor. Restorasyonda depreme karşı da güçlendirilen 965 yıllık tarihi cami de dün ibadete açıldı.
HATAY'IN EN ÖNEMLİ CAMİLERİNDEN BİRİ
6 Şubat 2023'te yaşanan asrın deprem felaketinde ağır hasar gören Antakya'nın en eski camilerinden Sarımiye Camisi de törenle ibadete açıldı. Antakya ilçesi Kurtuluş Caddesinde bulunan ve tarihten bugüne şehrin hoşgörü simgelerinden biri olan Sarımiye Camii depremlerden sonra ibadete açılan ilk cami oldu.
ENVER PAŞA İLE FEVZİ ÇAKMAK'IN OKULU DA RESTORE EDİLDİ
1875 yılında Sultan Abdullaziz tarafından yaptırılan, başta Enver Paşa, Mareşal Fevzi Çakmak, Türkiye'deki ilk akciğer hastalıkları kürsüsünü kuran Tevfik Sağlam, tarihçi İsmail Hakkı Uzunçarşılı ve yazar Mehmed Rauf'un da mezun olduğu Gülhane Parkı karşısındaki Soğukçeşme Askeri Rüştiye Binası da 33 bina ile birlikte restore edildi. Bir ara Mekteb-i Mülkiye olarak kullanılan bina, daha sonra adli tıp ve morg oldu, 12 Eylül'den sonra Devlet Güvenlik Mahkemesi, sonra İstanbul Çocuk Mahkemeleri oldu. Şimdilerde ise Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Prof. Dr. Fuat Sezgin İslam Bilim Tarihi Enstitüsü olarak kullanılıyor.
BALKANLAR'DA 28 ESER RESTORE EDİLDİ
Kosova'nın başkenti Priştine'de bulunan Kosova Emir Alaaddin Camii de hizmete alındı. Dün yapılan açılışta Balkanlar'da toplam 11 caminin açıldığı bildirildi. Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy dünkü törende yaptığı konuşmada, "Gönül Coğrafyamızla ilgili çalışmalarımız çerçevesinde de Bosna-Hersek, Kosova, Makendonya, ve KKTC'de Osmanlı döneminden kalma 28 eserin restorasyonunu tamamladık, 13'ünün çalışması ise sürüyor. Yurtdışına ilgimiz sadece tarihî eserlerle de sınırlı değil. Hudutlarımız dışındaki vakfiyelerde yer alan hayır şartlarını yerine getirme amacıyla gıda dağıtımı da yapmaktayız. 2013-2024 yılları arasında Bosna Hersek, Bulgaristan, Filistin, Karadağ, KKTC, Kosova, Kuzey Makedonya, Ukrayna ve Yemen'e kuru gıda yardımı gerçekleştirdik. İşte, bütün bu çalışmalarla vakıf gibi kadim, tarihsel bir müesseseyi güncelle buluşturuyoruz. Vakıf kültürünü, yardımlaşmanın, dayanışmanın güzelliğini hayatın içinde diri tutuyor, yeni nesillere aktarıyoruz." diye konuştu.
Kariye Camii'nin ibadete açılması ile ilgili SABAH'a konuşan isimler memnuniyetlerini dile getirdi:
*Mücait Buladı: Ayasofya'dan sonra Kariye'nin de ibadete açılması bizi çok mutlu etti. Bundan sonra kıyametin sabahına kadar payidar eylesin.
*Kemal Bulut(85): İlk namazı kılmak için Fatih Çarşamba'dan geldim. Sonsuza kadar cami olarak hizmet vermesi nasip olsun.
*Ramazan Ekinci: Erenköy'den geldim. Açılışa şahit olmak istedim. Yabancıların önem verdiği mekanların camiye çevrilmesi ve bakımının yapılması gelecek kuşaklar için de çok önemli.
*Kafeterya işletmecisi Dayı lakaplı Mustafa Aksu: Beylikdüzü'den geldim. Kariye'nin içinde çok önemli eserler var. Onların korunup camii olarak hizmet vermesi çok önemli.
*Yazar Selahaddin Eşçakıgil: Fetihten sonra kiliselerin bakımsızlıktan harap olmaması için sahip çıkılırak camilerde ibadete açılması önemli. Mesela Atina'de 196 mescit vardı şimdi birkaç tane kaldı. Biz fetihlerde ibadethaneleri yıkmadık, mabetlere saygımız gereği buralara sahip çıkıp yaşattık. * Necmettin Üçyıldız: Atalarımız buraya yakın noktadaki surlardan İstanbul'a girmiş. Birçok sahabe bu bölgede yatıyor. Ben yıllarca camiler ve türbelerle ilgili çalışmalar yaptım. Hem tarihi koruyoruz hem de gelecek nesile aktarıyoruz. 1985 yıllarında Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan, İl Başkanlığı yaparken, ben Eyüpsultan'da Zalı Mahmutpaşa Camii'nin bahçesinde tamirat çalışması yapıyordum. Bana, 'Biz iktidara gelirsek tüm camileri zaten yapacağız" demişti. Allah'a şükür iktidara geldikten sonra birçok cami, türbe ve tarihi mekanları ayağa kaldırdı.
*Emekli Müzeler ve Türbeler Müdürü Erman Güven: Ayasofya kadar önemlidir. İstanbul'un fethinden sonra yaklaşık 25-30 arasında kilise camiiye çevrilerek ibadete açılmıştır. Arap Camii ise ilk Bizanslardan izin alınarak ibadete açılan camiidir. Yıllardır Kariye'de oturuyorum şimdi cemaati olmak kısmet oldu.
*Orhan Büyükyıldız: Kariye'nin en eskisiyim. Bir Müslüman olarak yıllardır müze olarak hizmet veren bu yerin camii olarak ibadete açılması çok önemli. Babam yıllar önce, 'Bize de burada namaz kılmak nasip olur mu' demişti. Şimdi bana burada namaz kılmak nasip oldu. Tuvaletleri olmayan ve bakımsız bir yer şimdi pırıl pırıl bir ibadethane oldu.
*Murat Kansız: Yıllardır Kariye'de esnafım ve buranın en eski halini biliyorum. Kitaplarda dahi bakımsız hali görüyordu. 1972'lerde dökülen yerlerine çimento sürerlerdi. Şimdi bakım yapılıp eski haline getirildi. Allah bu hizmetleri yapanlardan razı olsun.
