Konya Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Fakültesi Tarih Bölümü Başkanı Doç. Dr. Nejdet Gök, AA muhabirine yaptığı açıklamada, 1292-1461 yılları arasında kurulduğu ve Kuzey Anadolu'da bölgesinde hüküm sürdüğü bilinen Candaroğulları (İsfendiyaroğulları) Beyliği'nin, en uzun ömürlü Anadolu beyliklerden biri olduğunu söyledi.
Esas olarak bir deniz beyliği olan Candaroğulları'nın gemi sanayi, madencilik, bakır işletmeciliği ve top döküm sanayi başta olmak üzere çeşitli alanlarda Osmanlı sanayisi ve devlet teşkilatının güçlenmesinde önemli katkıları olduğunu ifade eden Gök, ansiklopedi ve benzeri birçok tarihi kaynakta bu beyliğin 1460-1461 yıllarında savaş olmadan Osmanlı hakimiyetini kabul ettiği bilgisinin yer aldığını bildirdi.
Doç. Dr. Gök, Candaroğulları Kasım Bey'in bir beratı üzerinde derinlemesine yaptığı inceleme ve tahlillerde Beyliğin 1462 yılı veya daha sonrasında Osmanlı'ya bağlandığını belirlediğini vurgulayarak, şunları kaydetti:
''Candaroğlu Kasım Bey'in Ankara nahiyesi civarında 3 adet vakıf köyün Yunus Çelebi'ye tekrar verildiğinin tasdikiyle ilgili bu mülkname veya beratı İsmail Hakkı Uzunçarşılı'nın 'Anadolu Beylikleri' adlı kitabında yer almaktadır. Ancak burada beratla ilgili diplomatik bir tahlile girilmemiş ve beyliğin ömrü ile ilgili herhangi bir hususa dikkat çekilmemiştir. 3-8 Ekim 2011 tarihleri arasında Kastamonu-Sinop-Çankırı illerinde yapılan Kuzey Anadolu`da Beylikler Dönemi Sempozyumu'da sunduğum tebliğimde özel bir berat türü olan bu mülknameye ilim aleminin dikkatini çekmeye çalıştım. Bu belgeden hareketle o dönemin kaynaklarına başvurdum. Bu araştırmalarıma göre; Candaroğlu Beyliği'nin, İsfendiyaroğlu Kasım Bey'in idaresinde ölüm tarihi olan 1464 yılına kadar devam etmiş olabileceğini farkettim. Kasım Bey'e ait elimizdeki mülkname ve vakfiyeler de bu düşüncemizi desteklemektedir. Kasım Bey o tarihe kadar halen bey unvanlarını kullanan, berat berat yazdıran ve tuğra çeken bir bey konumundadır. Osmanlı diplomatika kurallarına göre; bağımsız olmayan bir beyin tuğra çekmesi ve berat vermesi söz konusu olamaz. Ayrıca mevcut kaynaklarda, beyliğin kuzey bölümünün merkezi olan Sinop'un Fatih devrinde, 1461 tarihinde fethedildiği de şüpheli bir bilgi olarak kaydedilmektedir.''
''Ortaya çıkan sonuç tarihçiler için büyük önem taşıyor''
Candaroğlu Kasım Bey'e ait özel bir berat çeşidi olan ''mülkname''nin Candaroğlu Beyliği'nin ömrünün bilinenlerin aksine en az 2 yıl veya daha uzun olduğunu ve Kasım Bey'in özel statüsünü ortaya koyduğunu anlatan Gök, bu sonuçların da tarihçiler ve araştırmacılar için büyük önem taşıdığını bildirdi.
Doç. Dr. Gök, Fatih Sultan Mehmet'in, Candaroğulları'nın denizcilik ve gemi sanayi, madencilik, bakır işletmeciliği ve top döküm ve sanayi gibi alanlarda Osmanlı sanayisinin güçlenmesine, ayrıca divan teşkilatı, ilm-i inşa veya diplomatika alanında Osmanlı bürokrasisine katkıda bulunabilecekleri düşüncesiyle beyliğin en azından özel bir statüde bir müddet daha devam etmesine izin vermiş olabileceği kanaatini taşıdığını dile getirerek, ''Bu nedenle Kasım Bey idaresindeki Çankırı-Kalecik-Ankara-Tosya Bölümü 1464 yılına kadar devam etmiş olmalıdır. Kasım Bey bu tarihte vefat edince toprakları Anadolu Eyaletine bağlı bir sancak beyliğine dönüştürülüyor. Bu yüzden Candaroğulları Beyliği'nin tarih sahnesinden çekilişini ve Osmanlı Devleti'ne kesin olarak bağlanma tarihini bilinenin aksine, 1460 veya 1461 değil, 1464 yılı olarak kabül etmek gerekiyor'' diye konuştu.
