Adana artık pavyonla anılmıyor

İBRAHİM ALTAY ADANALI toprak ağası, Adanalı fabrikatör, Adanalı fabrikatörün oğlu gibi tiplemeleri eski Türk filmlerinden hatırlarız. Bunların yolu bir şekilde Adana pavyonlarına düşer; orada gördükleri bir şarkıcıya ya da konsomatrise âşık olurlar. Adana’nın Adana olduğu zamanlarda, kebabından bile meşhurdur pavyonları... 1940’lı yıllardan başlayarak 10 yıllar boyunca şatafatını sürdüren bu pavyonlarda Hamiyet Yüceses ve Müzeyyen Senar gibi efsaneler mikrofonsuz şarkı söylemiştir. Onların yerini almak isteyen Zeki Müren’e bu pavyonlarda delikli ‘yüz para’ atılmıştır. Ajda Pekkan ilk kez orada sahneye çıkmış ve yuhalanmıştır. Behiye Aksoy’dan Şükran Ay’a, Muazzez Ersoy’dan İbrahim Tatlıses’e, Seda Sayan’dan Sevim Tuna’ya bir kısmı bugün de meşhur olan pek çok sanatçının yolu bu pavyonlara düşmüştür... Fotograflar: Erkan Sevenler Fotoğrafçı arkadaşım Erkan Sevenler’le birlikte Adana’daki gece hayatını ve Adana pavyonlarının bugün ne durumda olduğunu araştırmak üzere yola çıktık. Ulaştığımız sonuçlar son derece şaşırtıcıydı. Adana’da sadece iki pavyon kalmış: Afrodit ve Maksim. Onların da müşterileri epey azalmış. Adana’da pavyonların yerini barlar, kafeler, diskolar ve gece kulüpleri almış. Hepsi birbirinden ‘rafine’ ve seçkin bu mekanların çoğu son beş yıl içerisinde açılmış. Buna rağmen hepsi de hınca hınç doluyor. Bu mekanlara giden gençleri İstanbul, Ankara, İzmir hatta Avrupa gençlerinden ayırmak mümkün değil. Adanalı gençler suşi yiyor Meşhur İngiliz pub zinciri Casara, Adana’nın en iyi ‘rock’ barı olarak gösteriliyor. Şehrin ortasında sıkışıp kalmış olan Kıpkırmızı, yemekleri ve canlı müzik nedeniyle gidilebilecek yerlerden biri. Friends, Adana’daki barlar arasında mutfağıyla ön plana çıkıyor. Mekanın en önemli özelliği suşi bara sahip olması. İncirlik’teki Amerikan askerlerinin de ilgi gösterdiği Friends’te ‘noodle’dan ‘beef chicken’a, ‘dana tripot’tan Robespierre pizza’ya çok zengin bir mönü mevcut. Tatlıları arasında elmalı turta ve teramisu seviliyor. Friends’te Adanalı gençlerin ‘strawberry margarita’yı beğendiğini öğreniyoruz. Cuma ve cumartesi geceleri konservatuar öğrencisi bir grup sahne alıyor. Biz oradayken Bob Marley’in Get Up Stand Up şarkısını söylüyorlardı. GÜNDÜZ RESTORAN, GECE DİSKO RAKI DEĞİL MOJİTO Efsane şehre geldi Biz de 27 Şubat gecesi, Adana gece hayatının renkli günlerinden birine şahit olduk. 2010’da Grammy alan David Guetta’nın vokalisti, dünyanın belli başlı ‘house-vokallerinden’ Tara McDonald, Life Legend’da sahne aldı. Önümüzdeki yıl solo albüm çıkarmayı planlayan Tara McDonald, Adanalıları kendi yazdığı yeni şarkılarla ve geçtiğimiz yıllara damgasını vuran Revolution gibi hitlerle coşturdu. Konserden sonra kendisiyle kısa bir söyleşi gerçekleştirdiğimiz McDonald, Adana’daki seyircinin, şu ana kadar karşılaştığı en ‘iyi eğlenen’ seyircilerden biri olduğunu söyledi. Life Legend’ın işletmecisi Mustafa Karataş ise amaçlarının ‘küçük bir İstanbul, küçük bir Avrupa yaratmak’ olduğunu söylüyor ki bunu da başarmışlar. Life Legend’ın, Türkiye’nin ve Avrupa’nın büyük diskolarından eksiği yok, fazlası var. Ünlü DJ’lerin müzikleriyle eğlenen Adana gençlerinin de görüntü ve tarz olarak bu diskolarda eğlenenlerden aşağı kalır yanı yok. TELE-BAR FURYASI *Müşterinin ısmarladığı içki 10 TL gibi makul fiyatlardayken, telekızların söylediği her içki için 30 TL ile 50 TL arasında değişen fiyatlar uygulanıyor. * Kızlar her masaya oturuşlarında içkinin yanı sıra kendilerine bir paket sigara ısmarlatıyor. Bu sigaralar faturaya fahiş fiyatlarla yansıyor. Protokol Kaktüs’te Kaktüs Kent; yüzme havuzu, tenis kortu, basketbol sahası, spa’sı, restoranı ve barı ile 9 dönüm arazi üzerine kurulmuş büyük bir kompleks... Giriş katındaki salonlar şehirdeki protokol ve iş toplantılarına ev sahipliği yapıyor. Üst kat; restoran ve bar olmak üzere iki kısma ayrılmış. Klasik Adana mutfağıyla Fransız mutfağının karışımı yemeklerin bulunduğu restoran kısmına daha çok orta yaş ve üzeri ilgi gösteriyor. Restoranda çarşamba, cuma ve cumartesi geceleri Klasik Türk Müziği icra ediliyor. Talebe göre sıra geceleri gibi özel konsepti olan geceler düzenleniyor. Gençlerin tercihi daha çok bardan yana. Zengin bir aperitif ve içki mönüsüne sahip olan Kaktüs Kent barında salı, çarşamba, cuma ve cumartesi geceleri E-Mine ve orkestrası Türkçe pop yapıyor. İngilizler Adana pavyonlarında rakıya alıştı *Adana’daki bar-pavyon hayatı 1942’de başladı. İngiltere Başbakanı Winston Churchill, Türkiye’nin harbe girmesini ve güneyde bir cephe açmasını istiyordu. Bu yüzden Adana-Ulukışla yolunu yaptırmak için yüzlerce makine gönderdi Adana’ya. Bu makineleri çal*ıştırmak için de hatırı sayılır bir İngiliz nüfus... Üç şantiye kuruldu. Gelenleri ağırlamak için sekiz tane bar açıldı. Gelen İngilizler yanlarında sadece bir ya da iki şişe viski getiriyordu. Sonrasını bulmak mümkün değil. Adamlar rakıya alıştılar. Rakıyı o kadar çok sevdiler ki bunlar her akşam barları doldurdular. Sabaha kadar rakı içiyor, kafalarını duvara vuruncaya kadar sarhoş oluyorlardı. *O zaman İstanbul’daki genelevlerde ne kadar güzel kadın varsa buradaki kadroları şişirmek için ithal edildi. *60’tan sonra Adana sanayileşti ve zenginleşti. Pamuk ve susam gibi bitkiler para etti. Şehirde kurulan sekiz fabrikada 50 binden fazla kişi çalışırdı. Ekonomi çok canlıydı ve bu canlılık Adana’yı ve pavyonlarını bir cazibe merkezi haline getirdi. Bülent Ersoy vuruldu, Ajda Pekkan yuhalandı *Konsomatrisler yaygınlaşmadan önce aile mekanlarıydı pavyonlar. Konsomatrisler geldikten sonra işler değişti. *İstanbul’da, İzmir’de çalışamayan kadınlar buraya düşerlerdi. Pavyonlarda, bu yaşı geçkin kadınların tenini daha parlak göstermek için özellikle kırmızı ışık kullanılırdı. *Ajda Pekkan, birkaç siyah beyaz filmde göründükten sonra ilk defa Adana’daki Kristal Palas pavyonunda sahneye çıktı. Bir şarkıya başlamış, ama unutuvermiş şarkıyı. Orkestra başka bir şarkıya geçmiş, Pekkan onu da tamamlayamamış. Bunun üzerine seyirci tarafından yuhalanmış. Sahneden kaçıp kendisini üç gün boyunca otel odasına kapatmış. Kendisiyle kapı arkasından konuşmayı başaran Hürriyet muhabirine: “Ünlü olmak için ne gerekiyorsa onu yapacağım, göreceksiniz,” demiş. *Bülent Ersoy burada çok sahne aldı. Hatta burada vuruldu. Bir seyirci Ersoy’dan sevdiği bir şarkıyı söylemesini istemiş. Bu isteği kabul etmemek Bülent Ersoy’un bir böbreğine mal olmuş. Sanatçı, hastane yakın olduğu için kurtulmuş. Bir dönem Yeşilçam’da çevrilen filmlerin konusu bile Adana’dan belirlenirmiş. Derlermiş ki; “İki tane kadın olsun. Biri satılsın, kötü yola düşsün, ağlasın. Film şöyle başlasın, şöyle bitsin.” Pavyonları televizyon bitirdi *Adana’da toprağa bağlı ekonomi ve ağalık sistemi sona erdi. Tarım başlıca zenginlik kaynağı olmaktan çıktı ve büyük topraklar varisler arasında paylaşıldı. Pavyonlardan önce pavyonlara giden müşteri profili yok oldu. *Pavyonlara giden kuşağın çocukları iyi eğitim gördü. Genellikle yurtdışında ya da büyük şehirlerde okudular. Orada edindikleri eğlence anlayışı dolayısıyla pavyonları ilkel buldular ve gitmediler. *Köklü ve güvenilir birkaç pavyon dışındakiler ticari ahlaka uygun davranmayıp müşteri kaybetti. Fiyatlar belirsizleşti; sistem, pavyona gelen müşterilerden olabildiğince çok para almak üzerine kuruldu. *Televizyonun Türkiye’de yaygınlaşması toplumun beğeni standardını yükseltti. Ünlü sanatçılar geldiği zaman pavyona, gazinoya giden vatandaşlar evlerinde oturup televizyon seyretmeye başladı.