215 imza ile Meclis Başkanı M. Ali Şahin'e sunulan, 3'ü geçici olmak üzere 29 maddeden oluşan paket, HSYK ve Anayasa Mahkemesi'nin yapısını köklü biçimde değiştiriyor, askere sivil mahkemelerde yargılanma yolunu açıyor. İşte Anayasa'nın değişecek 29 maddesi; YÜCE DİVAN (Anayasa Md 148) Meclis Başkanı, Genelkurmay Başkanı ve kuvvet komutanlarının görevleri ile ilgili suçlar nedeniyle Yüce Divan'da yargılanmasının yolu açıldı. ASKERE SİVİL YARGI (Anayasa Md. 145) Askerler, görevleri ile ilgili işledikleri suçlar dışında sivil mahkemelerde yargılanacak. Mevcut anayasa, asker kişiler ile ilgili davaların suçun niteliği ile ilişki olmaksızın askeri mahkemelerde görülmesini düzenliyordu. Sivillerin sıkıyönetim dönemlerinde askeri mahkemelerde yargılanmasına olanak tanıyan hüküm de anayasadan çıkartılacak. YAŞ KARARLARI (Anayasa Md. 125) Yüksek Askeri Şura'nın (YAŞ) TSK'dan ilişik kesme kararları için yargı yolu açılacak. Ancak terfi ve yer değiştirme gibi kararlar kapsam dışında kalacak. POZİTİF AYRIMCILIK (Anayasa Md. 10) Kadın, çocuk, yaşlı ve engelliler için alınacak önlemlerin eşitlik ilkesine aykırı olamayacağı ilk kez anayasaya girecek. 1982 Anayasası, herkesi 'kanun önünde eşit' sayıyor. ÇÇ KİŞİSEL VERİLER (Anayasa Md. 20) Herkes kendisi ile ilgili kişisel verilerin korunmasını isteme hakkına sahip olacak. Bu düzenleme anayasaya ilk kez girecek. YURTDIŞI YASAĞI (Anayasa Md. 23) Vatandaşların yurtdışına çıkışı ancak suç soruşturması veya koğuşturma nedeni ile hakim kararı ile kısıtlanabilecek. Düzenleme ilk kez anayasaya giriyor. ÇOCUKLARA KORUMA (Anayasa Md. 41) Paketin ilk halinde yer alan çocukların 'cinselliğe karşı korunması' yönündeki hüküm, 'çocukların her türlü istismara ve şiddete karşı korunacağı' ifadesi ile değiştirildi. PARTİ KAPATMA (Anayasa Md. 69) Partiler hakkında kapatma davası açılabilmesi Meclis'te kurulacak komisyonun iznine bağlı olacak. Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı'nın hazırladığı dosya Meclis'e geldiği tarihte, grubu bulunan siyasi partilerin 5'er üye vermesi ile bir komisyon oluşturulacak. Komisyona TBMM Başkanı, başkanlık yapacak. Bu komisyon, üye tam sayısının üçte iki çoğunluğu ile karar verecek. Komisyondan 'evet' oyu çıkarsa Anayasa Mahkemesi'nde kapatma davası açılabilecek. Pakete eklenen hükme göre izin talebinin Meclis'e ulaşmasından 30 gün içinde komisyon kurulacak, kararını 60 gün içinde verecek. Yani iki ay içinde Meclis kapatma davası açılıp açılmayacağına dönük kesin kararını vermiş olacak. Meclis'in reddettiği konuyla ilgili daha sonra bir başka kapatma başvurusu yapılamayacağına ilişkin hüküm paketten çıkartıldı. Mevcut anayasaya göre Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı, kapatma davasını doğrudan Anayasa Mahkemesi'ne açıyordu. ODAK TANIMI (Anayasa Md. 69) Meclis çalışmalarındaki oy ve sözler, Meclis'te ileri sürülen düşünce ve görüşler, idarenin yani bürokrasinin eylem ve işlemlerine bakılarak bir parti için 'odak haline geldi' denilerek kapatma davası açılamayacak. Bir partinin temelli kapatılacağına ilişkin hüküm de anayasadan çıkartılarak kapatılan bir siyasi partinin başka isimler altında kurulmasının yolu açılacak. YASAKLILIK SÜRESİ 5 yıllık siyasi yasak 3 yıla indirilecek. MALİ DENETİM Siyasi partilerin mali denetim görevi Anayasa Mahkemesi'nden alınıp Sayıştay'a veriliyor. ANAYASA MAHKEMESİ (Anayasa Md. 146) Anayasa Mahkemesi'nin halen 11 olan üye sayısı 17'ye yükselecek. Üyelerin 3'ünü Meclis, 14'ünü Cumhurbaşkanı atayacak. Paketin ilk halinde mahkemedeki üye sayısı 19 olarak öngörülmüştü. 45 yaşını doldurmuş, üniversite mezunu iki vatandaşı cumhurbaşkanının, Anayasa Mahkemesi'ne üye olarak atamasına ilişkin hüküm çıkarıldı. Anayasa Mahkemesi'nde Askeri Yargıtay kontenjanı korundu. Anayasa Mahkemesi'nin üç daire olarak çalışmasından vazgeçildi. Bunun yerine mahkemede 'iki bölüm' oluşturulacak. HSYK'YA NEŞTER (Anayasa Md 159) HSYK'nın 7 olan asıl üye sayısı 21'e, 5 olan yedek üye sayısı 10'a çıkartılacak. HSYK, 3 daire halinde çalışacak. Kurul'un Başkanı, Adalet Bakanı olmaya devam edecek. Anayasa Mahkemesi raportörlerinden HSYK'ya üye seçilmesinden vazgeçildi. Bunun yerine Türkiye Adalet Akademisi, kurula üye verecek. HSYK başkan vekilini üyelerin kendi arasından seçmesi de sağlandı. HSYK'nın ihraç kararları yargı denetimine açık olacak. Bu hüküm de anayasaya ilk kez girecek. Teklif, HSYK'da Danıştay'dan bir asıl bir yedek üye bulunmasını öngörüyor. Oysa ki HSYK'nın mevcut halinde, Danıştay'dan 2 asıl 2 yedek üye bulunuyor. Teklifteki geçici maddeye göre HSYK'nın Anayasa değişikliği yürürlüğe girdikten sonraki ilk toplantısında Danıştay kökenli üyeler kura çekerek Kurul'da kalacak bir asıl ve bir yedek üyeyi belirleyecek. OMBUDSMANLIK (Anayasa Md. 74) Ombudsmanlık yani kamu denetçiliği oluşturulacak. Bu kurum TBMM'ye bağlı olarak çalışacak. DİSİPLİN CEZALARI (Anayasa Md. 129) Memurlar uyarma ve kınama cezaları için mahkemeye gidebilecek. DARBECİLER (Anayasa Geçici Md. 15) Anayasanın 12 Eylül darbecilerinin yargılanmasını önleyen geçici 15'inci maddesi kaldırılacak. ASKERİ YARGI (Anayasa Md. 156) Askeri hâkimlerin 'hakim teminatı' güçlendirilecek. DANIŞTAY KARARLARI (Anayasa Md. 125) Danıştay, davalara bakarken yerindelik denetimi yapamayacak. Bu düzenleme ilk kez anayasada bulunacak. BİREYSEL BAŞVURU (Anayasa Md. 148) Vatandaşlar insan hakları ihlali gerekçesiyle Anayasa Mahkemesi'ne bireysel başvuruda bulunabilecek. KAPATMA (Anayasa Md.149): Anayasa Mahkemesi iki bölümden oluşacak. Kapatma davaları ile Yüce Divan yetkisi, mahkemenin iki bölümündeki üyelerin katılımı ile oluşacak Anayasa Mahkemesi Genel Kurulu'nda ele alınacak. Parti kapatma ve Yüce Divan kararları için 'yeniden inceleme başvurusu' yapılabilecek. ANAYASA DEĞİŞİKLİĞİ Anayasa değişikliğine ilişkin açılan davalar ile parti kapatmalarda aranan beşte üç oy çokluğu oranı üçte iki olarak uygulanacak. TOPLU OYLAMA Yürürlük maddesi değişiklik metninin 'halkoyuna sunulması halinde tümüyle oylanması' şeklinde düzenledi. Pakette neler değişti? AK PARTİ, anayasa değişiklik paketini ilk olarak 22 Mart'ta kamuoyuna açıkladı. Daha sonraki öneriler doğrultusunda pakette şu yenilikler yapıldı: Anayasa teklifinde, Ergenekon soruşturma ve davalarında, asker kişiler yönünden yetkinin askeri mahkemelerde mi yoksa sivil mahkemelerde mi olduğu tartışmalarına son verecek 'özel' bir hüküm yer aldı. Teklifin, 'Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlara ait davalar her halde adliye mahkemelerinde görülür' şeklindeki maddesinin gerekçesinde 'Bu suçlar kim tarafından işlenirse işlensin adliye mahkemelerinde yargılanır' ifadesi yer aldı. Buna göre, eski ve görevde olmaksızın Genelkurmay başkanları ve kuvvet komutanları da darbe iddiası karşısında özel yetkili ağır ceza mahkemelerinde yargılanacak. Aynı şekilde, halen tutuklu bulunan Erzincan Başsavcısı Engin Cihaner de yürütülmekte olan soruşturması nedeniyle Yargıtay yerine Erzurum Özel Yetkili Ağır Ceza Mahkemesi'nde yargılanacak. Meclis Başkanı, genelkurmay başkanı, kuvvet komutanları ve jandarma genel komutanına Yüce Divan yolu açıldı. Adalet hizmetlerinin denetiminde iç denetçilere yetki verildi. Cumhurbaşkanı'nın sade vatandaşlar arasında Anayasa Mahkemesi'ne üye seçme formülünden vazgeçildi. Anayasa Mahkemesi'ne üye gönderilecek kurumlar arasına Askeri Yargıtay yeniden dahil edildi. Anayasa Mahkemesi yeni modelde 19 değil 17 üye ile çalışacak. Cumhurbaşkanı Gül'ün dün ve önceki gün Yüksek Mahkemeye atadığı 2 yedek üye de asıl üye statüsü kazanacak HSYK'ya Anayasa Mahkemesi raportörlerinden üye seçiminden vazgeçildi, bunun yerine Türkiye Adalet Akademisi Genel Kurulu'nca üye seçimi benimsendi. Siyasi parti kapatılması ile ilgili kurulacak komisyon ile ilgili maddenin hemen başına 'Kapatma talebinin Meclis'e ulaştığı tarihte Meclis'te grubu bulanan siyasi partilerin vereceği 5'er üye' olarak değiştirildi. Böylece kapatılması istenen partiden 20'şer milletvekilinin ayrılıp yeni parti ve gruplar oluşturarak komisyonda çoğunluğu ele geçirmesinin önüne geçildi. Ne olacak? MECLİS Başkanlığı'na sunulan anayasa değişiklik paketinin Anayasa Komisyonu'nda 6 Nisan Salı ya da 7 Nisan Çarşamba günü ele alınması bekleniyor. 2 veya 3 gün sürecek görüşmeler sonrası teklif 13 Nisan ya da takip eden günde Meclis Genel Kurulu'nda görüşülecek. İlk tur oylamadan sonra ise ikinci tur oylama için 48 saatin geçmesi beklenecek. İkinci turda oylamalar sonunda 330'un altında oy alan maddeler reddedilmiş sayılacak. Paketin, 330 ila 367 arasında oy alması halinde cumhurbaşkanı tekrar görüşülmek üzere Meclis'e iade etmezse referanduma sunulacak. 367'nin üzerinde milletvekili paket için 'evet' oyu kullanırsa paket referandumsuz kabul edilmiş olacak. Cumhurbaşkanı veto edip ikinci kez Meclis'e göndermezse Nisan ayı sonunda referandum kararı çıkmış olacak. Haziran ayı sonunda sandık vatandaşın önüne konulacak. Cumhurbaşkanı Meclis'e iade ederse referandum Temmuz ayının ortalarına kalacak. Paketin kaderini bağımsız milletvekilleri belirleyecek Hüseyin Pazarcı (Balıkesir): Karşıyım. Feyzi İşbaşaran (Elazığ): Bazı maddelere oy vermek istemiyorum. Bir iki gün çalışacağım. Hüseyin Tayfun İçli (Eskişehir): Hukuk devletini ortadan kaldırmaya yönelik eylem. Ahmet Tan (İstanbul): Önyargılar var, daha bir karar vermedim. Recai Birgün (İzmir): Karar için erken. Harun Öztürk (İzmir): Anayasa Mahkemesi'nin yapısı, HSYK ile ilgili düzenlemelere oy vermeyeceğimizi söyledik. Erdoğan Yetenç (Manisa): Benim düşüncem bende kalsın. Mücahit Pehlivan (Ankara): Ben hekimim; gelinen noktada kalple oynuyorsunuz, dikkatli olmak gerekir. AK Parti'den ilk tur AK PARTİLİ bakan ve grup başkanvekilleri anayasa paketine destek turuna çıktı. Bağımsız vekilleri tek tek ziyaret eden AK Parti'liler, bağımsızlardan farklı yanıtlar aldı. Bağımsız vekillerle görüşme trafiğini, Başbakan Yardımcısı Cemil Çiçek, İçişleri Bakanı Beşir Atalay, Devlet Bakanı Hayati Yazıcı ve grup başkanvekilleri yürüttü. Atalay ve Kılıç yaptıkları görüşme sonrası TBMM'de gazetecilerin sorularını yanıtladılar. Atalay, bir gazetecinin, eski Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Sabih Kanadoğlu'nun ''Anayasa değişikliği Anayasa Mahkemesinden döner...'' görüşünün sorulması üzerine ''Belki bu zatların rahatsızlıklarından biri, yargı içine de ilk defa demokrasi geliyor' yanıtı verdi. ''Görüşmelerinizde desteğini açıklayan milletvekili oldu mu?'' sorusuna da Kılıç, ''Heyet halinde bağımsız milletvekillerinin tamamıyla görüşülecek. Her bağımsız milletvekilinin oy kullanma iradesine sonsuz bir saygı duyuyoruz' dedi. 110 hesabı ANAYASA değişiklik paketini Anayasa Mahkemesi'ne götürmeyi planlayan CHP, gerekli olan 110 imzanın peşine düştü. MHP'nin ve BDP'nin imza vermeye soğuk duracağının ortaya çıkması CHP kurmaylarını telaşlandırdı. 110 imzaya nasıl ulaşabileceklerini hesaplayan CHP kurmayları, partinin 97 milletvekilinin yanına 13 milletvekili daha arıyor. CHP'nin bütün umutları 11 bağımsız ve 6 DSP milletvekiline bağlandı. CHP'nin isim isim yaptığı tahmine göre imza verecek vekillerin sayısı 106 oluyor. Geriye ise 4 milletvekilinin imzası kalıyor. Bu arada CHP Ankara Milletvekili Eşref Erdem de karar vermediğini söyledi. Bozdağ: Teklif bir uzlaşma metni ANAYASA değişiklik teklifini 215 imza ile Meclis Başkanı Mehmet Ali Şahin'e sunan AK Parti Grup Başkanvekili Bekir Bozdağ, teklifin bir uzlaşma metni olduğunu belirterek, 'Çünkü bütün olarak değerlendirildiğinde her konuda objektif, hukukun gereklerine ve milletimizin taleplerine uygun düzenlemeler yapılmıştır'' dedi. 'Yeniden muhalefetle bir uzlaşı arayışına girecek misiniz?'' sorusu üzerine Bozdağ, şöyle konuştu: 'Biz onlara taslak metni ilettik, görüşlerini, eleştirilerini, değerlendirmelerini talep ettik. Elbette bundan sonraki süreçte de hem komisyon hem de genel kurul görüşmeleri sırasına bütün siyasi partilerimizin ve milletvekillerimizin, her kesimin katkısını bekliyoruz.'' 'BDP'nin önerilerini nasıl değerlendiriyorsunuz? Özellikle ilk 3 maddenin değiştirilmesini teklif ettiler' sözlerine karşılık Bozdağ, 'Değişmez maddelerle ilgili teklifleri müzakereye açık olmadığımızı her zaman ifade ettik'' dedi.