Hükümet, haziran sonu itibarıyla döviz açık pozisyonu 205 milyar dolara ulaşan reel sektörü yakın markaja alıyor. Döviz cinsinden kredi borcu bulunan 25 bin şirket için harekete geçilirken, bu şirketlerin döviz varlığı, geliri ve borcu için "sistemik risk takip modeli" oluşturuluyor. Mevcut uygulamada şirketlerin döviz varlıklarını, gelirlerini göremeyen Merkez Bankası için yetki yasası da çıkarılıyor. Merkez Bankası, bu yetkiyle güçlü bir veri tabanı oluşturmak için şirketlerden borçlarını bildirmesini isteyecek. Ortaya çıkacak tabloya göre hangi firma için ne gibi önlemlerin alınacağı belirlenecek. Hükümet yeni modelle firmalardan, borçları için yüzde 100 ya da yüzde 50 kademeli olarak opsiyon piyasalarına girmesini isteyebilecek. Başbakan Yardımcısı Mehmet Şimşek, döviz kur riskini, piyasalardaki dalgalanmaları sınırlamaya yönelik makro ihtiyati tedbirlere yeni bir çerçeve oluşturacaklarını açıkladı. Şimşek, "Döviz geliri olmayanın dövizle borçlanmamasını prensip edineceğiz. Bir tür kur riskini sigortalamaya yönelik adım atılacak" dedi.
FİRMA BAZINDA ÖNLEM
Verilerin analizi ile toplamda döviz borcu olan 25 bin şirketin kur riski yönetimi için türev araçları kullanması sağlanacak. Kademeli bir uyum sürecine dayalı yeni yapı ile yabancı para borcun daha düşük kısmına sahip 25 bine yakın firmanın döviz borçlanması da yapısal bir perspektifle ele alınacak. Merkez Bankası, yeni modelle şirketlerden anında haberdar olacak. Ortaya çıkacak tabloya göre hangi firma için ne tür önlemler alınacağı belirlenecek. Borcun vadeli işlemlerle yönetilmesi de önlemler arasında.
TÜKETİCİ KORUMAYA ALINDI
Küresel ekonomik krizin yaşandığı 2008 yılında bireylerin döviz cinsinden borçlanması yasaklanarak, hane halkı kur riskine karşı korumaya alındı. Reel sektörde kur riskinin yönetilmesi konusunda yapılan çalışmayla da sağlıklı bir gözetim mekanizması oluşturulması amaçlanıyor. Firma verileri yeni ve geliştirilmiş bir formatta Merkez Bankası tarafından toplanmaya başladı. Merkez Bankası'nın 2017'nin ilk Finansal İstikrar Raporu'nda, döviz borcunun büyük kısmının dövizle borçlanan şirketlerin yüzde 6.6'sında toplandığı görülüyor. Borcun yüzde 83'ü 2 bin firmaya ait. Raporda yer alan daha detaylı verilere göre 10 firma toplam döviz bakiyesinin yüzde 10'unu, 100 firma yüzde 35'ini ve 500 firma yüzde 63'ünü oluşturuyor.
