Çalışan herkes hem kendi geleceğini hem de ailesinin geleceğini düşünür. Sosyal güvenlik sistemimiz de çalışanların ya da emeklilerin öldükten sonra geride kalan eş ve çocuklarına bir maaş güvencesi getirmiştir.
Böylece sigortalı vatandaş vefat ettiğinde belli oranlarda eşine dul maaşı, çocuklarına da belli şartlarda yetim maaşı bağlanıyor. Ama şartlara baktığınızda daha önceki "kadınlara çift maaş" başlıklı yazımda da belirttiğim gibi 'hakkaniyetle uyuşmayan' bazı noktalar var. Bu konuda çok yoğun tepki ve soru alıyorum.
2008'DE KURALLAR DEĞİŞTİ
01.10.2008'den sonra Bağ-Kurlular ve Emekli Sandığı'na tabi olanlar için bin 800 gün( 60 ay-5 yıl), SSK'ya bağlı olanlar için ise 900 gün (30 ay) prim ödeme şartı aranıyor. Yani işin Türkçesi, eğer 5 yıl sigortalılığı tamamlamadan ya da 900 gün primi ödemeden ölürseniz eşinize ya da çocuklarınıza bir maaş bırakamıyorsunuz.
2008'den önce de bu sınırlar çizilmişti ama bir kolaylık sağlanıyordu. O da borçlanma imkânı. Yani eşiniz ya da çocuklarınız siz öldükten sonra örneğin askerlik borçlanması yaparak bu süreleri tamamlayabiliyorlardı. Şimdi borçlanma talebiniz reddediliyor. Bu kez vatandaş mahkemeye koşuyor.
Yargıtay 21. Hukuk Dairesi'nin kararı da var. Davalar vatandaş lehine sonuçlanıyor.
Peki ne yapılabilir? Önerimiz yan sütunda...
ÇİFT MAAŞ OLUR MU?
Dul kadın evlenmediği sürece kocasından maaş alıp çalışabilir veya emekli maaşı alabilir.
Kız çocuk çalışmıyorsa, ölen anne babasından maaş alıyor. Çalışmaya başlarsa SSK ya da Bağ-Kur'dan bağlanan maaş kesiliyor. Emekli Sandığı'ndan bağlanan maaş ise memur olursa kesiliyor.
Eğer anne babanın ikisi de ölmüşse kız çocuk yüksek olanın tamamını diğerinin yarısını alıyor.
1 Ekim 2008'den önce dul kadınlar çalışmıyorlarsa kurumlar farklı olmak şartıyla hem babadan hem de eşten çift maaş alabiliyorlardı. 2008'den sonra ise alamıyorlar.
YASADAKİ O CÜMLE DEĞİŞTİRİLEBİLİR
Yasadaki 'Her türlü borçlanma hariç 900 gün' sözü değiştirilmeli. Sadece '900 gün' şartı kalabilir ve bu borçlanma ile tamamlanabilir. Böylece dul ve yetimler maaşa kavuşur vatandaş mahkemede sürünmez.
NE ZAMAN EMEKLİ OLURUM?
Doğum tarihim 30.05.1973. İşe girişim 31.01.1995. 5450 günüm var. Askerliği 1993'te yaptım. Ne zaman emekli olurum? Murat Dursun
25 yıl 55 yaş ve 5750 gün şartlarınız var. Yıl şartı 2020'de yaşınız 2028'de dolacak. 8,5 ay askerlik borçlanıp yaş şartını 54'e düşürürsünüz.
11.06.1982 doğumluyum. Sigorta başlangıcım 2000 Şubat, 3600 gün primim var. Ne zaman emekli olurum? Bayram YILDIZ
Emeklilik şartlarınız 7 bin prim günü ve 60 yaş. Çalışıp 11.06.2042'yi bekleyin.
01.12.1975 doğumluyum 1995'te askere gittim. 22.07.1997'de işe başladım 6017 günüm var. Ne zaman emekli olabilirim? Ömer YERİBELLİ
25 yıl 57 yaş ve 5900 gün şartınız var. Yılınız 2022'de yaşınız 2032'de dolar. 2 ay askerlik borçlanıp 01.12.2031'de emekli olursunuz.
01.08. 1980 doğumluyum. Sigorta girişim 01.12.1999. % 49 engelli raporum var. 3300 günüm var. Ne zaman emekli olabilirim? Şevket AKSU.
Vergi indirimi de alırsanız 18 yıl ve 4080 gün yeter. Çalışıp priminizi tamamlar ve 2017'de emekli olursunuz. İndirim alamazsanız 60 yaş ve 7 bin gün gerekir.
YETİM MAAŞI ALAMAZ
Annem emekli memur. Eşinden ayrı. Vefat eden dedemin emekli aylığı bağlanabilir mi? Aylin KİMYACIOĞLU
Dul maaşı alacak bir kadının geliri olup olmadığına bakılmazken yetim maaşında gelir şartı aranıyor. O yüzden annenizin bir geliri olduğu için yetim maaşı alması mümkün değil.
KAYITDIŞI OLURSUNUZ
5750 gün primim tamam. 51 yaşımda emekli olacağım. Çalışırsam emekli maaşım artar mı? Aysel ÖZEN
Aldığınız brüt maaş 3 bin lira ve üzerinde ise maaşınız artar. Asgari ücret ise düşer dikkat edin. Prim ödemeden çalışırsanız kayıtdışı işçi olursunuz. Bu da yasalarımıza göre suç.
PRİM EKSİKSE OLUR
Ekim 1976 doğumluğum 2001 Ekim ayından beri sigortalıyım. 3 çocuk sahibiyim. Borçlanma fayda sağlar mı? Yasemin KIR
Çocuklar 2001'den sonra doğmuşsa borçlanarak eksik priminizi tamamlarsınız. Ama priminiz tamamsa ki 7 bin gün gerek borçlanma yapmayın.
SORULARINIZI BEKLİYORUZ
Sorularınızı ve mesajlarınızı bizesorun@sabah.com.tr ve faruk.erdem@sabah.com.tr adresine gönderebilirsiniz. Bize twitterdan @farukerdem adresinden de ulaşabilirsiniz.
HAFTA CUMARTESİ VE PAZAR GÜNLERİ SAAT 15.15'TE AHABER'DE BİZE SORUN PROGRAMI'NDA SORULARINIZI CEVAPLIYORUZ
Tel: 0212 300 66 66
