Hey gidi günler hey. Bundan yirmi yıl önce, genç kadınlar için yayınlanan dergilerle nasıl da dalga geçerdik! Onlar "doğru erkeğin bulmanın on yolu", "iş yerinde başarılı olmanın beş yolu" filan diye yazılar yayınlardı; biz de "bunlar hepsi yollu" diye tiye alırdık.
Aradan zaman geçti. İnternetle birlikte bu tip haberler sağanak halini aldı. Nedeni belli. İnsanlar işin kolayına kaçmayı daima tercih eder.
Nokta, Kadınca, Erkekçe, Aktüel gibi dergilerin kurucusu olan rahmetli Ercan Arıklı hayata böyle yaklaşanların önde gideniydi.
Ercan Bey ne zaman yurt dışına çıksa "rehber" kitaplarla dönerdi. Okuması 90 saniye süren metinlerle, klasikleri özetleyen kitaplar... En garantili zayıflama metodu... Pazarlıkta avantaj nasıl yakalanır? "Kendin yap" kitapları ve daha yüzlercesi...
Gündelik hayatında da böyleydi Ercan Bey... Diyelim ki yeni bir lokanta açılmış, herkes oradan bahsediyor... Tabii Ercan Bey de gitmek istiyor... Ama asla ön bilgi almadan gitmezdi: Oraya gitmenin en uygun saati kaçtı? En prestijli masa hangisiydi? Kiminle gitmek daha uygun olurdu? Ve tabii en önemlisi: Nasıl bir kıyafetle? Önce bunları öğrenir, sonra yola çıkardı. On bir yıl önce beklenmedik bir trafik kazasında kaybettiğimiz Ercan Beyin ruhu internetle geri dönmüş durumda.
Eğer yaşasaydı ve dijital yayıncılığa girseydi (ki mutlaka girerdi) şu sıralar yıldızı daha da parlayan "BuzzFeed" adlı haber sitesinin Türkçesini yaptırırdı.
2006 yılında Jonah Peretti tarafından New York'ta kurulan sitenin en temel özellikleri şöyle:
1) Bütün haberler, "hazır lop" şekilde, mümkün olan en kısa biçimde sunuluyor, tercihen, "... üç yolu", "beş adımda..." diye maddeler indirgeniyor, 2) Her haberde eğlenceli veya şaşırtıcı fotoğraflar kullanılıyor,
3) Popüler gazetecilikteki en eski formül uygulanıyor: Kadın erkekten, genç yaşlıdan, magazin siyasetten, hayvan haberleri toplumsal sorunlardan, iç haberler dış haberlerden önce gelmelidir.
4) Haberler (ve elbette videolar) hem teknik, hem de biçim olarak, kullanıcıların zahmetsizce arkadaşlarına da göndereceği şekilde siteye yerleştiriliyor.
16 sersem hasta
Türkiye'de de taklitçileri olan BuzzFeed bakalım nelere yer vermiş. İşte birkaçı:
16 doktor karşılaştıkları en sersem hastaları anlatıyor. (Hasta, 'kanamam var' diye başvuruyor. Doktor 27 yaşına gelmiş, iki çocuklu kadını aydınlatıyor: Aybaşı (menstruasyon) nedir ve niye normaldir?)
Arkadaşın arkadaşa ettikleri (23 örnek, hepsi videolu ).
Aşk mı, şehvet mi? Göz hareketleriniz sizi ele veriyor.
Ebola virüsünün etkilediği iki Amerikalı tedavi için geri getiriliyor.
Arizona yönetimi bu adamı ancak 15 şişe zehir kullanarak idam edebildi.
Kişiliğinize en uygun tatlı hangisi?
Velhasıl BuzzFeed en ağır, en acıklı haberleri bile poplaştırıyor. Tarihi ve tecrübe kazanmayı gereksiz hale getiriyor. Arkaplan bilgi ve neden-sonuç ilişkileri önemini yitiriyor.
ABD'nin başına 11 Eylül benzeri bir felaket gelirse, nasıl bir yayıncılık yapacaklarını çok merak ediyorum.
Not: Girişe bir BuzzFeed haberinin başlığını aldım. Konuyla bir alakası yok ama nasıl da ilgi çekici değil mi?