ARALIK ayında, taraflı tarafsız herkesin dünyanın en iyisi kabul ettiği Messi için "Stoke City'de bile oynayamaz," dediğinde herkes gülüp geçmişti. Fakat bu kez baltayı taşa vurdu Andy Gray. İngilizler'in bir numaralı futbol yorumcusu 20 yıllık şaşaalı ekran kariyerini bir günde silip attı. Geçen hafta oynanan Liverpool- Wolverhampton maçı için görevlendirilen yardımcı kadın hakem Sian Massey için karşılaşma öncesi "Yan hakem bir kadın. Kadınlar ofsayt kuralını bilmiyor," diyen Gray'in bilmediği bir şey vardı. Program partneriyle konuşurken canlı yayında değillerdi ancak kameralar ve mikrofonlar ikisini de saniye saniye kayıt ediyordu. 'Elinin hamuruyla erkek işine karışmak' deyimini hayatımızdan sileli çok zaman oldu. Futbola mesafeli kadınların "22 adam bir topun peşinden koşmasını seyrediyorsunuz," tarifiyle sıkıştırdığı erkeklerin ortak savunması da "Siz daha ofsayttan anlamıyorsunuz," oluyor ziyadesiyle. Ofsayt kuralını doğuştan bilen erkek olmadığı gibi 30 yıldır çözemeyeni de yok değil!
SESİ DE KULLANILMAYACAK
Sorun bunu eş-dost sohbetlerinde söylemek değil. Sorun bunu söyleyenin Premier Lig'in kurulduğu 1992'den beri yorumcu koltuğunda oturan, marka bir ismin Andy Gray ve spiker Richard Keys'in seslendirmiş olması. Canlı yayında ikilinin sayısız gafını affeden yayıncı kuruluş Sky, bu kez sert çıktı ve yılda 1.7 milyon sterlin ödediği Gray'in kullandığı ifadelerin cinsel ayrımcılık içerdiğini belirtip kapının önüne koydu. Spiker Richard Keys de ertesi günü kuruma istifasını verdi. Sky'ın rakibi ESPN ve FOX Sports'un bu yaşananlardan sonra Gray ve Keys'e teklif götürmeyeceği, futbol oyunları milyonlar satan EA Sports oyun firmasının da, yıllar boyunca sesini kullandığı Gray ile artık çalışmayacağı haberleri geliyor. Gray ve Keys'in yorum terörüne kurban giden Sian Massey, 26 yaşında bir öğretmen. FIFA listesine kadar yükselen ve 10 yıldır hakemlik yapan Massey, iki yorumcunun sonunu hazırlayan Premier Lig maçında görev aldığında futbolun en üst vitrinine ikinci kez çıkıyordu. Massey, o gün 90 dakikayı hatasız tamamladı ama günlerdir görev yaptığı okul kapısında bir medya ordusu onu bekliyor.
ERKEKLER İÇİN ACI BİR GERÇEK
Yüzlerce kadın örgütünün yoğun protestosu sonucu Gray ve Keys işini kaybetti ama geçmişte benzer cinsel ayrımcılık içeren ifadelerin yer aldığı bir film bu kadar gürültü koparmamıştı.
Bend it Like Beckham filminden bir repliği hatırlatmakta fayda var. Paula derdi ki: "Bana, masada Fransız hardalının; teriyaki ve deniz tuzu arasında olduğunda ofsayt olduğunu söyleme." Çok değil birkaç yıl önce bir GSM firması, sevgilisine uzun uzun ofsayt kuralını anlatan gencin dramını Türkiye'deki reklamlarında kullanmadı mı? Tartışmanın bir başka yönü ise Gray&Keys ikilisinin bu yorumları 'off air' olarak tabir edilen, canlı yayın dışında, izleyicinin görmediği dakikalar içinde yapmış olmaları ve bu kayıtların sonradan ekrana verilmesi. Yakın tarihteki Ercan Saatçi&Metin Özülkü vakasını da hatırlarsak, iki müzisyen yayın haricinde küfür ettiklerini ve bu bantın dışarıya sızmış olmasından dolayı mağdur olduklarına ifade etmişlerdi! İngilizler ise yorumcuların mikrofon yakalarında olduğu sürece ağızlarından çıkana dikkat etmeleri gerektiği konusunda hemfikir. Erkekler için acı bir gerçekle bitireyim. Beş yıl önce İngiltere'deki araştırmada kendilerine gösterilen tartışmalı ofsayt kararlarına doğru cevap veren kadınların oranı yüzde 59 iken, erkeklerin oranı yüzde 55'te kalmıştı.
Mehmet Özkan (Lig TV yorumcusu)
Yorumcunun yayın dışındaki sorumluluğu nedir?
"Kameranın önüne geçen herkes televizyon ekranında olduğundan farklı bir kimlik sergiliyor, gibi bir sonuç çıkarmak yanlış. Fakat program partnerinizle samimiyet derecenizi ve günlük hayattaki muhabbetinizi ekrana taşımadığınız da bir gerçek. Andy Gray-Richard Keys vakası, yayın dışında da olsanız, kameranın önünde ve yakanızda mikrofonla yayındaymış gibi davranmaya devam etmeniz gerektiğini gösteriyor. Kayıt dışı bir konuşmanın bir şekilde sızmış-sızdırılmış olması ise, etik açıdan bakılınca en az orada söylenenler kadar yanlış."
Banu Yelkovan (Radikal)
Bizimkilerle kıyaslandığında söyledikleri masum bile sayılır "
Ofsayt meselesinin yerel değil, evrensel bir mesele olduğunu öğrenmiş olduk. İlginç olan tarafı bu 'seksist' konuşmayı yapanların kovulmaları oldu. Üstelik konuşmalar yayına verilmezken ve kendi aralarında konuştuklarını zannederken. Bizde bazı erkek yorumcuların canlı yayınlarda söyledikleri, köşelerinde yazdıkları düşünülünce masum bile sayılabilir söyledikleri. Ofsayt meselesini bilmeyen bazı kadınlar olabilir, tıpkı ofsayttan anlamayan erkekler olduğu gibi. Asıl rahatsız edici olan genellemeler: Kadınlar ofsayttan anlamaz! Yarın öbür gün ofsayt kuralı kaldırılırsa erkekler futbolu kendi tekellerinde tutmaya devam etmek için ne diyecekler acaba? Kadınlar golden anlamaz? Taçtan anlamaz? Kornerden? Pastan? Çünkü dört elle sarıldıkları şu ofsayt meselesi de olmasa futbol dünyanın en kolay anlaşılan oyunu biliyorsunuz."
