Türkiye, İran'dan aldığı bin metreküp gaza 524 dolar ödüyor. Anlaşma gereği gaz fiyatı 1 Temmuz'da yeniden belirlenecek. Uzmanlar, makul indirim için mutlaka fiyat formülü dışında ciddi pazarlığın şart olduğuna vurgu yapıyor.
Enerji Bakanlığı'nın 'İran gazı pahalı' eleştirileri haklı çıktı. Bakanlık kaynaklarından Zaman'a ulaşan bilgilere göre kamu şirketi BOTAŞ'ın, İran'dan aldığı bin metreküp doğalgaz için ödediği para 524 dolara çıktı. Ham petrol fiyatlarının düştüğü bir dönemde İran'ın indirime yanaşmaması, Türkiye'ye pahalı gaz tükettiriyor. Uzmanlar, iki ülke arasında yapılan anlaşmada fiyatların anormal iniş-çıkış durumlarında yeniden müzakere edilmesine vurgu yaparak, "İran'ın buna yanaşmaması kabul edilemez. Tahkim'de Türkiye'nin eli güçleniyor." değerlendirmesi yaptı. İkili anlaşmalar gereği doğalgaz fiyatı 1 Temmuz'da yeniden belirlenecek. İran, Rusya'dan sonra ikinci en fazla gaz ithal edilen ülke konumunda bulunuyor.
Türkiye, doğalgazı İran, Azerbaycan ve Rusya'dan boru hattı ile; Cezayir ve Nijerya'dan ise sıvılaştırılmış (LNG) şekilde alıyor. Ani tüketim artışlarında ise şirket, spot piyasadan LNG alıyor. Son aylarda petrol fiyatlarında yaşanan düşüşler doğalgaz fiyatlarında da indirimi gündeme taşıdı. Türkiye, ikili müzakerelerle Rusya'dan indirim alırken İran indirime yanaşmadı. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız, son olarak indirime yanaşmayan İran'la ilgili Uluslararası Tahkim sürecinin başladığı açıklaması yaptı. Türkiye, geçen yıl ithal ettiği bin metreküp doğalgaz için (ortalama) İran'a 423, Rusya'ya 418 ve Azerbaycan'a 282 dolar ödedi. Rusya indirimi, gaz fiyatlarında önemli düşüş sağladı.
Doğalgaz tüketimi artıyor. Boru Hatları ile Petrol Taşıma AŞ (BOTAŞ) verilerine göre 2012'nin ilk 4 aylık döneminde 16 milyar metreküp doğalgaz satışı gerçekleştirildi. Geçen yılın aynı döneminde ise tüketim 14,7 milyar metreküp oldu. Artış 2011'e göre 1,7 milyar metreküpe çıktı. Türkiye toplam doğalgaz tüketimi ise 2011'de bir önceki yıla göre yüzde 13,19 artışla 44,1 milyar metreküpe çıktı. Tüketim, BOTAŞ'ın yanı sıra Enerco, Bosphorus Gaz, Ege Gaz, Avrasya Gaz, Shell Enerji ve spot piyasadan LNG ithalatı ile karşılandı.
Doğalgaz fiyatları basit anlatımla -anlaşmaya göre küçük farklılıklar olabilir- üçer aylık dönemler halinde belirleniyor. BOTAŞ kaynaklarından alınan bilgiye göre fiyatın hesaplandığı dönemlerde 6 ve 9 aylık petrol ve petrol ürünleri fiyat ortalaması baz alınarak birim fiyat hesaplanıyor. Fiyat formülünde; doğalgazın güncel alım fiyatı, doğalgaz anlaşmasının sağlandığı dönemdeki alım fiyatı (baz fiyat), formülde kullanılan ürünlerin geçmiş 6-9 aylık ortalamaları ve formülde kullanılan ürünlerin anlaşma sağlandığı dönemdeki sabit fiyatlar yer alıyor. Buna göre gaz fiyatları her yıl 1 Ocak, 1 Nisan, 1 Temmuz 1 Ekim'de yeniden belirleniyor. Fiyatta ham petrol etkili olsa da dövizdeki artış da iç pazar fiyatlarına önemli bir etken olarak gösteriliyor.
Kaynak: İSMAİL ALTUNSOY/Zaman
