Pandemi ve iklim kriziyle birlikte geçen yıl sonunda rekor kıran emtia fiyatları ülkelerde enerji faturalarını uçurdu. Geçen yıl kuraklık nedeniyle barajlarda yeterli su birikmeyince hidroelektrik santrallerde üretim sınırlı kaldı.
Ekonomik toparlama nedeniyle gelen güçlü talep artışı enerji ihtiyacını katladı. Mevcut yenilenebilir enerji kapasiteleri yeterli talebi karşılayamayınca ülkeler doğalgaz ve kömürden enerji üretmeye koyuldu. Bu da enerji emtialarının fiyatlarını yükseltti.
GAZ DA KÖMÜR DE ZİRVEYE ÇIKTI
Avrupa'da 1.000 metreküp doğalgazın yıllık ortalama fiyatı 2020'de 115 dolarken, bu rakam 2021'de 569 dolara çıktı. 2021'in son çeyreğinde Avrupa'da spot piyasada 2.206 doları buldu. 2020'de tonu 50 dolar olan kömür fiyatı da 2021'de ortalama 120 dolara çıktı. Geçen yıl ekim ayında Rotterdam ICE kömürünün tonu, 270 doları gördü. Bu yıl ortalaması ise 168 dolar.
ELEKTRİK ÜRETİM MALİYETİ ARTTI
Enerji emtialarında yaşanan bu artışlar ülkelerin elektrik üretim maliyetlerini vurdu. Avrupa elektrik piyasasında Aralık 2021 itibarıyla tarihinin en yüksek elektrik fiyatlarıyla karşı karşıya kaldı. İtalya'da ortalama elektrik fiyatı megavatsaati 125 euroya, Almanya'da 97 euroya, Fransa'da 109 euroya çıktı. Türkiye'de ise bu rakam 2021'de ortalama 47 euroydu.
FATURALARA ÇARE ARANIYOR
Enerji emtialarında fiyatlar artıp elektrik üretim maliyetleri yükselince faturalar arttı. Bunun üzerine ülkeler vatandaşlarına gelen yüksek elektrik faturalarına çare aramaya başladı.
Türkiye kademeli tarife uygulamasını devreye aldı. Konuttaki düşük tarifeyi küçük işletmeler için de uygulamaya hazırlanıyor. Dar gelirlilere maddi destekler de artırıldı. İngiltere'nin enerji sağlayıcı firması Ofgem her eve bir enerji ölçer yerleştirmeye başladı. Almanya faturalardaki vergi yükünü indirmek için harekete geçti. Belçika'da, artan enerji faturalarına karşı elektriğin KDV'sini azaltma ve hanelere 100 euroluk enerji çeki gönderme kararı alındı.
Enerji üretim maliyetleri ve dolayısıyla faturaların artmasına rağmen Türkiye, Avrupa ülkeleriyle kıyaslandığında gaz ve elektrik faturalarında hâlâ ucuz ülkeler arasında. Konutlarda aylık 200 kwh elektrik tüketimine karşılık gelen fatura tutarları karşılaştırıldığında Türkiye üçüncü sırada. Ödenen paranın asgari ücret içindeki payı yüzde 5.48. Aylık 100 metreküp gaz tüketimine karşılık gelen fatura kıyaslandığında ise Türkiye 29 ülke arasında en ucuzu.
ENERJİ FİYATLARI NEDEN REKOR KIRDI?
* Kovid 19 salgını sonrası yaşanan ekonomik toparlanma
* Üretimde yaşanan aksaklıklar
* Navlun maliyeti başta olmak üzere tedarikteki sıkıntılar
* Hidrokarbona yatırımların azalması
* Mevcut yenilenebilir enerji kapasitesinin talebi karşılayamaması
* Depolama tesislerinde yeterince doğalgaz bulunmaması
* Uluslararası siyasi krizler
