Günümüzde birçok alanda maliyet avantajı sağlayan paylaşım ekonomisi, küçük ve orta büyüklükteki işletmelere de (KOBİ) sıçramış durumda. Artan maliyet ve yüksek kiralar, ülke çapında farklı sektörlerde faaliyet gösteren KOBİ'ler ve genç girişimcileri "Paylaşımlı fabrika" modeline yönlendiriyor. Gıda, teknoloji, tekstil ve el sanatları gibi alanlarda faaliyet gösteren firmalar, paylaşımlı üretim tesisleri kurarak maliyetleri düşürmenin yanı sıra sürdürülebilir bir üretime de adım atıyor. İkitelli ve OSTİM gibi sanayi bölgelerinde yaygınlaşan uygulama aynı zamanda "MAKİNAHANGAR" ismiyle de Kartal ve Şişli gibi bölgelerde de açılmış durumda. Bu ortak alanlarda KOBİ'ler Ar-Ge ve üretim yapabiliyor.
YÜKSEK KİRAYA ÇÖZÜM
"Birlikte Üretim Modeli" özellikle İstanbul, Ankara ve İzmir gibi büyükşehirlerde hızla yayılan paylaşımlı atölye ve üretim alanları, girişimcilere ve KOBİ'lere yüksek kira maliyetlerinden kurtularak daha erişilebilir üretim alanları sunuyor. Bazıları ortak hammadde alımları ile maliyetleri düşürürken, girişimciler de büyük bilgisayarların bilgi ve altyapı olanaklarından faydalanıyor.
OSTİM VE İKİTELLİ'DE POPÜLER
OSB'lerde bazı fabrikalar, atıl üretim hatlarını ve makinelerini başka faaliyetlere açma kapasitelerini değerlendirme yoluna gidiyor. Bu model, yüksek sabit giderlere sahip üretim tesislerinin kapasitelerini artırırken, küçük işletmelere ve yeni girişimcilere daha düşük fiyatlarla üretim yapma imkânı sunuyor. Ankara OSTİM'de faaliyet gösteren sanayiciler, ortak üretim modelini şöyle anlatıyor: "Bu modelle, makinelerimizin boşta kalmasını önlüyor ve sabit giderlerimizi optimize ediyoruz."
İstanbul İkitelli'de faaliyet gösteren Serkan Demir ise modelin rekabet avantajına dikkat çekerek şöyle konuştu: "Paylaşımlı üretim sayesinde işletme giderlerimizi ciddi oranda azaltıyoruz. Bu da ürünlerimizin rekabet gücünü artırıyor ve bize şans sunuyor. OSB yönetimleri de atıl kapasiteleri bu yöntemle birleştiriyor. Bunun için dijital uygulamalar dahi geliştiriliyor. Artık yeni fabrika kurulurken de bu mantıkla bakılıyor."
OSB ARAZİ FİYATLARI BOĞAZ'I SOLLADI
Paylaşımlı
fabrikaların artmasında öne çıkan ilk neden ise arazi fiyatları... Türkiye genelinde OSB'lerde kira artış oranları son 3 yılda yüzde 150'yi bulurken, metrekare satış fiyatları ise Boğaz'daki yalılara yaklaştı. Marmara Bölgesi'nde Bursa, Tekirdağ, Kocaeli ve İstanbul gibi şehirlerde OSB sayıları 40'ı aşarken, bu özellikteki arazi fiyatları ciddi oranda arttı. OSB'lerde rant amacıyla boş arazilerin metrekare fiyatları 2 bin dolara kadar ulaşınca, üretimde büyük bir risk ortaya çıktı. Bu da paylaşım ekonomisini hızlandırdı.
MALİYET AVANTAJI
Türkiye genelinde yükselen fiyatlar ve daralan pazar koşulları, Organize Sanayi Bölgeleri'ndeki (OSB) KOBİ ve girişimcileri üretken çözümler üretmeye teşvik ediyor. Farklı sektörlerdeki firmalar ve genç girişimciler, OSB'lerde ortak üretim modellerini benimseyerek güçlerini birleştiriyor. Atıl kapasiteye sahip fabrikalar, ihtiyaç sahibi girişimcilerle küçük işletmelere açılarak maliyetleri düşürüyor ve rekabet avantajı sağlanıyor.
