Anne-baba adayları hamilelik süreci boyunca bebeklerini kucaklarına alacakları günün heyecanını yaşıyor. Bu heyecanın yanında, bebeklerinin dünyaya sağlıklı gelip gelmeyeceği endişeleri de doğuma kadar sürüyor. Diğer organlar gibi bebeklerin beyin gelişimi de anne karnında başlıyor. Beyin, Omurilik ve Sinir Cerrahisi Bölüm Başkanı Prof. Dr. İlhan Elmacı, hamileliğin ilk aylarında başlayan bebeğin beyin gelişimi hakkında ve yapılması gerekenlerle ilgili hakkında bilgi verdi.
Hamileliğin ilk ayları çok önemli
Anne karnındaki bebeğin beyin ve sinir gelişiminin en önemli periyodu 4. ve 10. haftalar arasıdır. Bu dönemin ilk zamanlarında anne adayı hamileliğin farkında olmayabilir. Diğer organlarla birlikte bebeğin beyin ve sinir sistemi gelişiminin gerçekleştiği bu kritik zaman diliminde annenin kullandığı ilaçlar, beslenme durumu ve ruh sağlığı çok önemlidir.
En iyi koruyucu folik asit
Bebeğin beyin ve sinir sisteminin gelişimi hamileliğin ilk aylarında başlasa da hamilelik boyunca sürer. Anne-babanın genetik durumundan doğuma kadar her koşul, bebeğin sinirsel ve bedensel gelişimini etkileyebilir. Hamilelik öncesi ve hamilelik süresince kullanılan folik asit, bebeği olası beyin hastalıkları ve omurilik rahatsızlıklarından koruyan en iyi vitamin olarak bilinir. Folik asit eksikliğinde organ ve doku gelişiminde yetersiz kalabilir. Hatta hidrosefali ya da omurilik gelişim bozuklukları gibi rahatsızlıklara neden olabilir. Hamilelik planlı gerçekleşmişse önceden folik asit alımına başlamak daha faydalı olur. Böylece bebeğin gelişimi için gerekli olan folik asitin annenin vücudunda yeterli oranda bulunması sağlanır. Hamilelikte hayati önem taşıyan folik asitin doktorun önerdiği durumlarda ve oranda kullanılması gerektiği unutulmamalıdır.
Beslenmenizi ihmal etmeyin
Hamilelikte bebeğin gelişimi için folik asit tek başına yeterli olmaz. Bunun yanında sağlıklı ve çeşitli beslenme ile su alımına dikkat etmek gerekir. Sadece belli vitamin ve minerallerin alımı yeterli görülmemelidir. Protein ve enerji içeren gıdalar ile taze meyvesebze tüketmek bebeğin sağlıklı gelişimi adına önemlidir. Bunların yanı sıra ağır olmayan egzersizler ve ruh hali de bebeğin beyin gelişimde önemli etkenler arasında bulunur. Bu konularda mutlaka kadın hastalıkları ve doğum doktorlarından yardım alınmalıdır.
Beyin gelişimi testlerle takip edilebilir
Hamilelik sırasındaki tüm testler bebeğin sinir sistemi ve beyni ile ilgili bilgi verir. Sinir sisteminin normal gelişebilmesi için hamileliğin sağlıklı ilerlemesi çok önemlidir. Buradaki en önemli konu, bebekte kalıtsal hastalık olmamasıdır. Bununla ilgili hamilelikte yapılan kan testleri ve ultrasonlar önem taşır. Hamileliğin 11-14. haftalarında yapılan ikili ve 16-18. haftasında yapılan üçlü testler bebeğin olası bir genetik problem taşımasındaki riski belirtmesi açısından önemlidir. Burada alınacak sonuçlarda riskli bir durum görülürse farklı testlerde yapılabilir. Son zamanlarda gündeme gelen fetal DNA analizi de bu konuda adı geçen testlerden biridir. Bebeğin anne kanına geçen DNA'sının analiz edilerek bakılan bir testtir. Ayrıca bebeğin genetik yapısının çıkarıldığı amniyosentez, koryosentez ve koryok villüs biyopsisinin sonuçları da beyin gelişimi ile ilgili direkt ve önemli bilgiler verir.
Beyin hastalıklarında erken cerrahi müdahale hayat kurtarıcıdır
Bebeğin sinirsel gelişiminde sorun olabileceği düşünüldüğünde, aileyi karşılaşabilecek sorunlar hakkında bilgilendirmek gerekir. Doğumdan hemen sonra bebeği değerlendirip, düzeltici cerrahi tedavi planlanacaksa kazançların ve risklerin aileye anlatılması önemlidir. Bebeklerde, omurilik kaynaklı kese ile doğum (meningosel, meningomyelosel) ve beyindeki su karıncıklarının gelişmesi olarak tanımlanan hidrosefali, en sık karşılaşılan sinir sistemi problemleridir. Bu problemlerin cerrahi olarak çözümü mümkündür ancak hastalar yakın takip edilmelidir. Tekrarlayan ameliyatlar gerekebilir. Kese ile doğan bebeklerde ilk aşamada keseler kapatılır, ilerleyen zamanlarda omurga veya gergin omurilik için ek cerrahi düzeltmelerin yapılması uygun görülebilir. Hidrosefali hastalarında beyindeki fazla suyun ince yumuşak hortumlarla karın boşluğuna aktarılması işleminin gerçekleştirildiği şant ameliyatı gerekir. Yapılacak tedavilerin vakaya özel olduğu, her hasta için değişik bir yol seçilebileceği bilinmelidir.
Hazırlayan: Aytülike KESKİN
