Yaramazlık yaparsan seni diş doktoruna götürürüm iğne yapar bak!… Çevrenizde bazı anne babaların bu ve buna benzer bir tutumla çocuklarına yaklaştıklarını görebilirsiniz. Çocukta doktor korkusunun oluşmasına neden olan bu tutum, yetişkin yaşamında da doktor fobisine kadar dönüşecek olumsuz bir sonuca neden olabilir. Bebeklik döneminden itibaren dikkat edilmesi gereken bir konu olan diş sağlığı ve çocuklarda diş doktoru korkusunu önlemenin yollarını Ağız ve Diş Sağlığı Hastalıkları Uzmanı Dr. Çağdaş Kışlaoğlu'ndan öğrendik.
Süt dişlerinin önemi…
Süt dişleri, ortalama 6. aydan sonra alt ön bölgeden başlayarak çıkar ve çıkma süresi bazen değişebilir. Yaklaşık olarak 3 yaşında tamamlanır. Bu dönemde çocuğun ağzında toplam 20 adet süt dişi bulunur, alt ve üst çene bölgesine simetrik olarak yerleşir. Süt dişleri doğumu takiben süren ve buluğ çağına kadar uzanan süreçte görev gören dişlerdir. Yapıları kalıcı dişlere göre biraz daha farklıdır. Eğer süt dişleri zamanından erken çürür ve çekilirse, yan dişlerin kaymasına ve alttan gelen kalıcı dişlerin çapraşık oluşmasına neden olur. Bu dişler çekilmediği takdirde kronik bir iltihap oluşmasına neden olabileceği gibi, hem alttan gelen kalıcı dişin kalsifikasyonunu hem de çocuğun genel sağlığını etkileyebilir.
Diş temizliği
Anne babalar, diş temizliğine çocuk 6-8 aylıkken başlamalıdır. Bebekler katı gıdalara geçiş yapmaya başladıktan sonra; öğün aralarında ve gece yatarken ağız temizliği yapılmalıdır. Bir pamuk veya gazlı bez hafif nemlendirilerek dişlerin çiğneme yüzeyleri temizlenebilir. Çocukların ileriki yaşlarında bu alışkanlığı sürdürmesinin en kolay ve etkili yöntemi, erken dönemde diş fırçalamaya başlanmasıdır. Diş fırçalama eğitimine, arka dişler çıkmaya başladıktan sonra başlanır. İlk fırçalama girişimi düşünüldüğünden daha zor olabilir. Fakat zamanla bebeklerin hoşuna giden bir alışkanlık halini alacaktır.
Ayrıca süt dişlerinin yeni çıkmaya başladığı zamanlarda fırçalama işleminin düzenli olarak yapılması, diş etlerine masaj etkisi yapacak, bebeğin rahatlamasını ve diş çıkarırken hissettiği ağrılarının azalmasını sağlayacaktır. Çocuklar okul çağına gelinceye kadar tam anlamıyla diş fırçalama alışkanlığını kazanmaları zordur.
Genel olarak çocuklar, dişlerini fırçalarken dişlerin ön yüzeylerini ve görebildikleri alanları temizlerler. Asıl temizlenmesi gereken en önemli bölge çiğneme dişlerinin yüzeyleridir. Bu sebeple anne babalar çocuklarını diş fırçalarken mutlaka kontrol ederek onlara, doğru diş eğitimini vermelidirler.
Öneriler
Anne baba, çocuğuyla aynı anda dişlerini fırçalamalıdır. Çünkü çocuklar ebeveynlerinin davranışlarından etkilenir.
Çocuklara çeşitli renklerde sevdiği birkaç fırça alınabilir. Böylece değiştirilerek kullandığı zaman bunu bir oyun haline getirebilir ve bu alışkanlığı daha kolay kazanır.
Çocuğa onun sevdiği çizgi film karakterlerinin bulunduğu diş fırçası ve macunlardan alarak diş fırçalama işlemi daha sevimli bir hale getirilebilir.
Çocuğun boyuna uygun bir diş fırçalama panosu oluşturulmalıdır.
Önce çocuğun kendi dişlerini fırçalamasına izin verilmelidir, daha sonra örneklerle ona gösterilebilir.
Oyuncak bebek ya da oyuncak yardımıyla çocuğun dişlerini fırçalaması istenebilir. Böylece herkesin dişlerini fırçalaması gerektiğine inanır.
Şeker, çikolata, cips gibi yiyecekleri sınırlı tüketmesine izin verilmelidir.
Çocuk dişlerini fırçaladıktan sonra bir ayna yardımı ile dişlerini ona gösterin. Böylece dişlerinin temiz olduğunu görmesi ona bu işlemin gerekli olduğunu düşündürecektir.
Dişlerini fırçaladıktan sonra mutlaka takdir edin ve onu ödüllendirin.
Diş doktoruna gitme zamanı
Bebeklikten itibaren sağlıklı dişlere sahip olsa da çocuk, mutlaka bir diş doktoruna görünmesi gerekir. Böylece ileride ortaya çıkabilecek "Diş doktoru" korkusunun önüne geçilmiş olur. Her çocuk doktora gitmeden önce birçok olumsuz korku yaşar. Fakat bu korkuları anne-babaların yersiz cümlelerle pekiştirmesi doğru değildir. Anne babaların bu konuda hassas davranması gerekir. Çünkü çocuklarda oluşan bu tür korkular, ailelerin çocuklara söylediği olumsuz sözlerden meydana gelir. Örneğin; anne-babaların, çocukları yaramazlık yaptığında baş edemedikleri zamanlar "Seni doktora götürürüm, iğne yaptırırım!" gibi kullandıkları yanlış ifadeler, çocuklarda doktor korkusunun yerleşmesine neden olur.
Doğru diş doktoru seçimi…
Anne babaların diş doktoru seçimi de önemli. Daha önce de yaşanılan kötü deneyimler çocukların da olumsduz yönde etkilenmesine neden olabilir. Çocuklar diş doktorları hakkında duydukları negatif söylemleri benimseyerek korkuya kapılırlar. Bu sebeple yaşanılan kötü deneyimlerin mümkün olduğunca çocuğa anlatılmaması gerekir. Çocuğu, güvenilen ve önceden ziyaret ettiğiniz bir diş doktoruna götürün. Doğru diş doktoru tercihi, çocuğun ilk diş muayenesinde korku yaşamasını engeller ve onun rahatlamasını sağlar. Diş doktoru muayenehanesinin çocukların dikkatini çekecek oyuncaklarla donatılmış ve pastel renklerle döşenmiş olması, onların davranışlarını olumlu yönde etkiler. Tercihler bu yönde olursa, çocuklar hem önyargılardan hem de korkularından arınmış olur.
Hazırlayan: Şenay Çelik
