Özellikle de hamilelikle ilgili kulaktan dolma o kadar çok yanlış bilgi var ki toplumumuzda … Hamilelik öncesi dönemi de kapsayan bu yanlış bilgiler, kimi zaman çocuk sahibi olma aşamasında anne adaylarında tedirginliğe neden olabiliyor. Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Prof. Dr. Tansu Küçük Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. Nadide Korkut, bu kulaktan dolma hurafelerin neler olduğunu anlattı; önemli uyarı ve önerilerde bulundu.

1 İlk 3 ay hamile kalınamazsa ciddi sorun vardır!

YANLIŞ! Yapılan çalışmalar yeni evlenen ve hamilelikten korunmayan bir çiftin 12 ayda hamilelik şansının yüzde 85 olduğunu ortaya koyuyor. En yüksek hamilelik şansı ilk 5-6 ayda olsa da, sonraki 6 ayda da önemli oranda hamilelik olur. Bir yıl geçmesine rağmen hamilelik yoksa o zaman araştırmaya başlamak gerekir. Kadının yaşının 35'ten büyük olduğu durumlarda bir yıl yerine 6 ay beklemek yeterlidir. 35 yaşından sonra azalan yumurta rezervi nedeniyle araştırmaya ve gerekli ise tedaviye başlanır. Bazı hallerde ise hamilelik için hiç beklenmeden araştırma yapmak gerekebilir. Bunlar; kadın birden fazla yumurtalık ameliyatları geçirmişse (çikolata kisti gibi), çocukluk çağında kanser tedavisi almışsa (kan kanseri gibi), komplike karın içi ameliyatı geçirmişse (apandisit delinmesi gibi), birkaç defa kürtaj olmuşsa, ailede erken menopoz öyküsü varsa. Erkek tarafında ise çocukluk çağı kanser tedavisi almış olması, geç yaşta yapılan inmemiş testis ameliyatı, iki taraflı kasık fıtığı ameliyatı, kabakulak geçirilmesi gibi durumlarda hiç beklemeden araştırma yapılır. Bu nedenlerle başvuran çift ve doktor arasında detaylı bir sohbet olması, açık iletişim kurulması ve hiçbir şey saklanmaması önemlidir.

2 Çocuğunun olmasını isteyen erkekler cinsel perhiz yapmalı!

YANLIŞ! "Hamilelik olması için erkek bir süre cinsel perhiz yapmalı ve sperm biriktirmelidir; cinsel ilişki doğru günde tek bir kez yapılmalıdır" inanışı doğru değildir. Testislerde sperm üretimi sürekli olup sperm yapımı yaklaşık 90 gün sürer. Her gün 90 gün önce üretilmeye başlanan spermler döllemeye hazır hale gelir, sıralar halinde geçit yapan askerler gibi her gün yeni sperm hücreleri olgunlaşır. Sperm kanallarında 3 defa boşalmaya yetecek kadar sperm depolanır. Sperm kanallarında bekleyen ve uzun süre boşaltılmayan spermler hem hareket açısından yavaşlamaya hem de DNA açısından hasarlanmaya başlar. Spermlerin kanallarda 7 günden fazla beklememesi gerekir. Sperm boşaltıldıktan sonra kadın rahminde 2 gün canlı kalabilir. Yumurta ise 2 gün döllenmeyi bekleyebilir. Bu nedenlerle yumurtlama günü civarında (+, - iki gün) sık cinsel ilişki hamilelik şansını artırır.

3 İlişki sonrası yataktan kalkmamak şansı artırır!

YANLIŞ! "İlişki sonrası yataktan kalkmamak, kalça altına yastık koyarak beklemek hamilelik şansını artırır" düşüncesi de doğru değildir. Hareketli sperm hücreleri vajinaya boşaldığında daha ilk anda kuyruk hareketleri ile yüzerek rahim ağzından içeri girer. Spermlerin bazıları hemen rahim ve tüplere doğru yüzerken, bazıları da rahim boynundaki girintilerde dinlenir, enerji toplar, daha sonra hızla yukarı gider. Kadın ayağa kalktığında akan sıvı prostat ve seminal bez salgılarıdır; bu sıvının geri gelmesi hamile kalmayı engellemez. Bazı kadınlar sperm geri aktığı için hamile kalamadıklarını iddia etseler de doğru değildir. Diğer yandan, bazı kadınlar ilişkiden sonra yıkanarak hamilelikten korunmaya çalışır. Bu da işe yarayan bir yöntem değildir. Çünkü yıkayarak vajinadan alınabilen kısım, sadece prostat sıvıları olup, sperm hücreleri çoktan rahim kanalına gitmiş olur.

4 BEBEĞİMİN CİNSİYETİNİ BELİRLEYEBİLİRİM!

YANLIŞ! Belirli bir diyet, ilişki günü ve pozisyonu ile bebeğin cinsiyetini ayarlamak mümkün değildir. Yüzyıllardır tutulan doğum kayıtlarından çıkarılan istatistiklere göre her 100 kız bebeğe karşın 110 erkek bebek doğar. Başka bir deyişle, bir bebeğin erkek olma olasılığı yüzde 50.5, kız olma olasılığı yüzde 49.5'tur. Bebeğin cinsiyetini erkekten gelen sperm belirler. Erkek genetik yapısı 46 XY şeklinde olduğu için spermlerin yarısı X, diğer yarısı Y kromozomu taşır. Bu bilimsel bir gerçek ve herhangi bir diyet vs ile değiştirilemez. Yani ekşi yendiğinde "Ayşe", tatlı yendiğinde "atlı" olması söz konusu değildir.

5 Hamilelik 9 ay sürer

YANLIŞ! Hamilelik, regl döneminin son gününe göre hesaplanır. Son regl tarihine 7 gün eklenir ve aydan 3 gün çıkarılır. Buna göre son regl tarihinden itibaren 40 hafta olarak doğum tarihi belirlenir. Bu tahminler doğrultusunda doğum tarihinin tutma olasılığı yüzde 70 civarındadır. Ayrıca yüzde 10 ihtimalle bazı anne adaylarının çeşitli nedenlerle erken doğum yapma ihtimali olduğu da unutulmamalıdır.

6 Hamilelikte cinsel ilişki bebeğe zarar verir YANLIŞ!

Hamilelik cinsel hayat için bir engel oluşturmaz ve bebeğe de herhangi bir zararı bulunmaz. Sadece anne adayının düşük ve erken doğum riski varsa cinsel hayat kısıtlanır.

7 Anne adayı 2 canlı olduğu için 2 kişilik yemek yemelidir

YANLIŞ! Anne adayının hamile kaldıktan sonra iki kişilik yemek yemeye başlaması, hatalıdır. Anne adayı hamilelik süresince sadece 9-16 kilo almalıdır. Ayrıca gıda kalitesi ve yeme düzeni de çok önemlidir. Dengeli beslenilmeli ve aynı zamanda da hareket edilmelidir ki çok kilo alınmasın.

8 Anne karnındaki bebeğin çok saçı varsa hamilelik dönemi bulantılarla geçer

YANLIŞ! Bebeğin saçlarının çıkmaya başlaması mide şikayetlerinin artmasına neden olmaz. İlerleyen hamilelik haft alarında bebeğin diyafram ve mideye baskı yapması sonucunda ya da çok fazla yemek yenildiği dönem mide şikayetleri artar. Az ve sık yenerek, uykuda yüksek yastık kullanılarak ve kimi zaman da doktorun önereceği ilaçlarla mide yanması ve reflü rahatsızlıklarını önlemek mümkündür.

9 Hamileyken uçağa binmek düşüğe neden olabilir

YANLIŞ! Bu dönemde seyahat sakıncalı değildir. Ancak kısa mesafeler, en fazla 2 saat sürecek arabalı yolculuklar ve mümkünse uçak yolculuğu tercih edilmelidir. Gidilen bölge de uzak ve tıbbi olanakların kısıtlı olduğu bir yer olmamalıdır.

10 Erken doğan ya yaşayamaz ya da bebek sağlıksız olur

YANLIŞ! Erken doğan bebeklerin yaşama ihtimali düşük değildir, aksine giderek yükselir. Özellikle yenidoğan yoğun bakımı tam donanımlı olan hastanelerde artık 24-26 hafta ve üstünde dünyaya gelen bebekler de yaşayabilir. Bebeğin normal şartlarda anne karnında kalması gereken ideal süre 38 haftadır ve zamanında doğum daha sağlıklıdır. Erken doğan bebek iyi bir bakımla kısa zamanda yaşıtlarının gelişim düzeyini yakalayabilir ve yaşamını sağlıklı bir şekilde sürdürebilir.

11 Hamileler X-Ray cihazından geçemez ve akciğer filmi çektiremez

YANLIŞ! Radyasyon hamileler için risklidir ancak X-Ray cihazları anne karnındakki bebekler için risk taşımaz. Ayrıca akciğer filmi esnasında alınan radyasyonunun dozu da çok düşük olduğu için güvenilirdir.

12 Anne adayı aşerdiği gıdayı tüketmezse bebeğin bir uzvu eksik olur

YANLIŞ! Aşermek hamiler için psikolojik bir durumdur. Hamilelikte anne adayının temel kuralı, doğru ve dengeli beslenme olmalıdır. İstenilen her yiyeceği tüketmenin bebekte organ eksikliğine neden olacağı inanışı doğru değildir.

13 Hamileyken spor yapılmaz

YANLIŞ! Hamilelikte hareketsizlik, hem anne adayının hem de bebeğin hayatı için risklidir. Bu dönemde ağır ve zorlu sporlar yapılmamalıdır, ancak düzenli yürüyüş, yüzme ve hafif egzersizler önerilir. Düzenli spor yapan anne adaylarının doğum sürecini çok daha kolay atlattıkları da unutulmamalıdır.

14 Hamilelikte saç boyatmak ve makyaj yapmak bebeğe zarar verir

YANLIŞ! Anne adayları hamilelikte saçlarını boyatabilir ancak genel olarak kimyasal maddelerden kaçınılması gereklidir. Yapılan araştırmalara göre hamileliğin 3. ayından sonra saç boyatmanın sakıncalı olmadığı ortaya koyulmuştur. Makyaj maddelerinde ise minimal dozda kullanıldığı müddetçe bir sakınca görülmez. Üstelik anne adaylarının hamilelik süresince bakımlı olması ve kendini iyi hissetmesi de çok önemlidir.

15 Mutlaka sol yanıma yatmalıyım

YANLIŞ! Hamilelik sürecinde eşini nöbetçi gibi görevlendirip sol yanına yatmasını gözetletenler bile olabiliyor. Oysa böyle bir şeye hiç gerek yok. Rahat uyku uyuyabildiğiniz her pozisyonda yatabilirsiniz. Bebek büyüdükçe ağırlığı artan rahim bebeğe kan taşıyan ana damarlara basınç yapabilir. Aynı damarlar anne kalbine ve beynine de kan tedarik eder. Eğer damarlar kan taşıyamayacak kadar baskı altında kalırsa anne uyanıp yatış pozisyonunu değiştirecek, bebek de etkilenmeyecektir.

16 HAMİLELİK SIRASINDA KÖY YUMURTASI TÜKETMELİYİM

YANLIŞ! Hamilelik sırasında zehirli maddelerden kaçınmak için köylerden süt, peynir ve et alınması veya balık tüketmekten kaçınılması gerektiği düşünülür. Oysa kontrolsüz tavuk eti ve köy yumurtası da tehlikeli olabilir, tüberküloz bile bulaşabilir. Pastörize edilmemiş süt ve ürünlerinden brusella, tifo gibi çok tehlikeli hastalıklar kapılabilir. Yeni sağılmış sütü sadece kaynatmak da yeterli olmayacağından hamilelikte günlük şişe süt tüketilmelidir. Kontrol edilmemiş büyük ve küçük baş hayvanların etlerinden toksoplazma, şarbon, tifo bulaşma ihtimali yüksektir. Köpek balığı, kiremit balığı, uskumru ve ton balığının da civa oranı yüksek olduğundan tüketilmemesi gerekiyor. Kirli sulardan toplanan midye bakteriyel enfeksiyonlar taşıyabildiğinden uzak durulmalıdır. Suşi gibi çiğ balık içeren yiyecekler de risklidir.

17 Tüp bebek yaptırırsam genelde ikiz veya üçüz bebeğim olur

YANLIŞ! Ülkemizde uygulamada olan Yardımcı Üreme Teknikleri Yönetmeliği'ne göre 2 taneden fazla embriyo transfer edilmesi yasaktır. Tek embriyo verildiğinde ikiz hamilelik olma şansı (tek yumurta ikizliği) oldukça azdır. 2 embriyo verildiğinde ise ikiz hamilelik (çift yumurta ikizliği) yaklaşık üçte 1 oranındadır. Çok nadiren 2 embriyo verildiği halde 3 hatt a 4 bebek oluşabiliyor; verilen embriyolardan birisi, bazen de ikisi birden bölünerek tek yumurta ikizliğine dönüşebiliyor. Çoğul hamilelik sevimli gibi görünse de riskli sayıldığından transfer edilecek embriyo sayısına doktor ve hastanın birlikte karar vermesi gerekir. Transfer edilmeyen embriyolar dondurularak 5 yıl saklanabilir.

18 Tüp bebekle hamile kaldım, mutlaka sezaryenle doğum yaptırmalıyım

YANLIŞ! Tüp bebek hamilelikleri risklidir ve mutlaka sezaryen ile doğmalıdır düşüncesi yanlıştır. Riskli hamilelikler anne ya da bebeğe bağlı çeşitli nedenlerle; örneğin annenin hipertansiyon, diyabet gibi sistemik hastalıkları, ileri anne yaşı (40 ve üstü), erken doğum ya da çoğul hamilelikten olabilir. Normal giden ve tek bir bebek olan hamilelik sadece tüp bebek ile oluştu diye yüksek riskli olmaz. Diğer tüm hamileler gibi uygun hallerde ve istenirse normal doğum yapılabilir.

Kanser tedavisi hamile kalmaya engel değil

Kanser tedavisi genellikle üç şekilde yapılıyor; cerrahi, kemoterapi, radyoterapi. Kemoterapi ve radyoterapi erkekte testislere, kadında rahim ve yumurtalıklara etki ederek kısırlığa sebep olabilir. Ergenliğe erişmiş bir erkek kanser tedavisi başlamadan önce sperm dondurarak ileride çocuk sahibi olabilir. Ergenlikten önce ise henüz sperm üretimi olmadığından; bu durumda testisten biopsi yapılarak alınan doku saklanır. Kadınlarda ise yumurta dondurma ya da döllenmiş yumurta (embriyo) dondurma seçenekleri var. Ergenlik çağına ulaşmamış kız çocuklarında da yumurtalık dokusu dondurmak onları gelecekte anne yapmaya ve menopozu geciktirmeyi mümkün kılar. - OP. DR. NADİDE KORKUT

Hazırlayan: Aytülike Keskin