Pek çok anne adayının yaşadığı sorunlardan biri de demir eksikliği sonucu oluşan kansızlıktır. Bu yüzden bebeklerin gelişimini sağlıklı olarak tamamlayabilmesi ve annenin sağlığı için; beslenmeye dikkat etmenin yanı sıra takviye ilaçlarla da bu tür eksikleri tamamlamak gerekir. Demir de hamilelik dönemindeki en önemli minerallerden biridir ve eksikliği tespit edilir edilmez ise mutlaka takviye olarak alınmalıdır. Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Dr. Başak Sel ve Beslenme Uzmanı Diyetisyen Deniz Şafak, hamilelikte demir mineralinin önemini ve dikkat edilmesi gerekenleri anlattı. Sağlıklı bir hamilelik geçirmeniz dileğiyle…
Demir eksikliği ve anemi
Tıp dilinde anemi olarak adlandırılan kansızlık, kanda bulunan kırmızı hücrelerin azalması sonucu oluşur. Sıklıkla kadınlarda, hamilelerde ve çocuklarda görülür. Yeterli ve dengeli beslenmeye dikkat etmemek, demir eksikliğine yani dolayısıyla kansızlığa neden olur. Ülkemizde doğurganlık dönemindeki kadınlarda en sık rastlanan kansızlık türü, demir eksikliğidir. Çoğunlukla aşırı regl kanamasına bağlı olarak meydana gelen bir durumdur. Bu kansızlık türüne tanı koymak, kansızlığı önlemek ve tedavi etmek kolaydır.
Kansızlığın belirtileri
Demir eksikliğinin yani kansızlığın başlıca belirtileri; saç dökülmesi, tırnak kırılması, halsizlik, iştahsızlık, baş ağrısı-baş dönmesi, nefes darlığı, çarpıntı, çabuk yorulma, sinirlilik, dilde yanma, ağız köşelerinde ülserasyon ve fissurlar ile yutma güçlüğüdür. Bu belirtiler görüldüğünde veya rutin kontrollerde anne adayına ihtiyacına göre demir takviyesi yapılmasına karar verilir.
Bebeğe etkileri
Hamilelikte kansızlık; genellikle ikinci yarıda, bebeğin demir ihtiyacını anne organizmasından aldığı dönemde görülür. Hamilelik, kansızlık riskini artıran bir süreçtir ve annede görülen kansızlık, sadece anne sağlığını tehdit etmez. Bebekler üzerinde de olumsuz etkilere neden olur. Hamilelik sırasında kansızlık sorunu yaşayan annelerin çocuklarında, ciddi oranlarda astıma rastlandığı saptanmıştır. Kansızlık bebeklerde gelişme gerilikleri ve fetal kayıplar gibi pek çok soruna neden olur. Ancak hamileler açısından risk yaratan başka sorunlar da bulunur. Folik asit desteği çok önemlidir ve eksikliği olan hamilelerin çocuklarında nörolojik gelişme bozuklukları oluşabilir. Folik asitten yüksek düzeyde yarar görebilmek için hamilelikten 3 ay önce alınmaya başlanması gerekir. Dolayısıyla anne adayının hamilelik planlaması yapıldığı andan itibaren folik asit kullanmaya başlaması gerekir. Planlanılan zamanda hamilelik oluşmasa bile folik asidin uzun süre kullanılmasında hiçbir sakınca yoktur.
Erken doğumu tetikler
Hamilelik ve emzirme dönemlerinde fizyolojik olarak demir eksikliği beklenen bir durumdur. Bu eksiklik mutlaka ağızdan alınan demir ilaçlarıyla giderilmelidir. Hamilelerde demir eksikliği; erken doğum, düşük kilolu bebek ve doğum sonrası kan nakli ihtiyacı gibi durumlara neden olur. Hamilelik süresince alınması gereken toplam demir ihtiyacı 1000 miligramdır. Bu miktarın 300 miligramı bebek ve plasentaya aktarılır. 200 miligramı mide ve bağırsakta normal olarak kaybolur. 500 miligramı ise artan kan hücresi ihtiyacını karşılayabilmek için kullanılır. Hamilelikteki günlük demir ihtiyacı 7 miligram'dır. Çok az kadında hamilelik öncesinden gelen demir depoları bu ihtiyacı karşılayabilecek düzeydedir.
İlk amaç, demir depolarını doldurmak
Tedavi esnasındaki ilk amaç, anne adayının demir depolarının yeniden doldurulmasıdır. Anneye ağızdan alınan demir ilaçları ya da şurupları verilir ve demir yönünden zengin bir beslenme programı uygulanır. Nadiren enjeksiyon şeklinde demir alınması gerekebilir. Günlük dozaj için 200 miligram demir yeterlidir. Kansızlığın çok fazla olduğu durumlarda ise kan verilmesi gerekli olabilir. Tedavi sonunda iyileşse dahi, demir depolarının dolmasını sağlayabilmek için tedaviye 3 ay daha devam edilmelidir. Kansızlık tedavisinde; bulantı, kusma, ishal, kabızlık, midede rahatsızlık gibi birtakım sorunlar, yan etkiler olarak görülebilir. Yan etkilerden korunmak için haplar, yemek sonrası alınabilir. Hamilelikte demir alımı, ilk 16 hafta içinde var olan bulantı ve kusma halini bir miktar artırabilir. Bu durum oluşursa, demir takviyesine ara verilmeli ve ilk 16 haftadan sonra tekrar başlanmalıdır. Bu etkiyi azaltabilmek için demirin gece yatarken ve aç karnına alınması uygun olur. Ağızdan demir alamayan hamileler için ise, demir iğneleri mevcuttur. Demir eksikliğinin nedenlerinin iyi araştırılması gerekir. Demirin aşırı kullanımı vücutta kanserojen hücrelerin beslenmesine yardımcı olur.
Demiri C vitaminiyle alın
Günlük beslenmede demir alımını artırmak için dikkat edilmesi gereken noktalar vardır. Bu dönemde demirin emilimini engelleyeceğinden demir preparatlarıyla birlikte süt ve süt ürünleri (süt, yoğurt, peynir) kullanılmamalıdır. Çay, kahve, kolalı içecekler gibi kafein içerikleri yüksek içecekler de demir emilimini engeller. Demir ilaçlarını, C vitaminini proteinden zengin gıdalar ile birlikte aç karnına almak demirin emilimini artırır. Bu nedenle taze sebze ve meyveyle birlikte demir alınması önerilir. Böylelikle, vücutta kullanımı daha etkin olur.
Hazırlayan: Şenay ÇELİK
