ŞEKER NEDEN BAĞIMLILIK YARATIR?
Şeker bağımlılığı, tatlı krizi veya şeker duyarlılığı gibi farklı biçimlerde de adlandırılır. Şekerli yiyeceklerin aşırı tüketimi, her gün veya ara ara şiddetli tatlı krizlerinin olması gibi durumlarda şeker bağımlılığı söz konusudur. Şekerli yiyeceklerin alımı, beyindeki opiod reseptörlerini aktif hale getirerek keyif duygusunun oluşmasını sağlar. Bu duygu ile vücudun ödüllendirme ve rahatlatma sistemi etkinleşir. Beynin mutluluk duygusunu tanımasıyla beraber daha fazla şeker tüketme isteği başlar. Aynı zamanda aşırı şeker tüketimi, kan şekeri seviyesini yükseltir. Yükselen kan şekerini normal hale getirmek için pankreas fazla miktarda insülin salgılamaya başlar. Bunun sonucunda da kan şekeri seviyesi hızlı bir şekilde düşer. Böylelikle daha fazla şekerli yiyecek yeme arzusu ortaya çıkarak aşırı tatlı yeme döngüsü başlar.
ŞEKER BAĞIMLILIĞI OLUŞTUĞU NASIL ANLAŞILIR?
Şeker bağımlısı olan çocuklar fazla miktarda şekerli yiyecek, beyaz ekmek, makarna, hamur işleri gibi karbonhidrat ve et ürünlerini fazla miktarda tüketirler. Şeker bağımlılığı; baş ağrısı, şişkinlik, yorgunluk ve uykulu olma gibi belirtilere de neden olur.
FAZLA ŞEKERİN ZARARLARI NELER?
Şeker bağımlılığı hücrelere zarar verebilir ve bağışıklık sistemini düşürür.
• Düzenli olarak tüketilen fazla şeker, kan şekerinde bir artışa neden olur. Fazla miktarda insülin salgılandıktan sonra kan şekeri seviyesi hızlıca düşmeye başlar; bu çocuğu aç ve yorgun düşürür. Bunun sonucunda da çok fazla şeker tüketmek insülin üretimini etkiler ve şeker hastalığına neden olabilir.
• Şekerli yiyecekler vücudun ihtiyaç duyduğu besin maddelerini vermediğinden, doygunluk hissi oluşturmaz. Çocuk karbonhidrata ihtiyaç duyar ve aşırı yemek ister. Çok fazla şekerli yiyecek tüketmesi sonucunda, aşırı kilolu veya obez olma riski artar.
• Şeker, çocuğun ağzında 20 dakika veya daha uzun süre kaldığı zaman bakteriler bu şekeri aside dönüştürür. Bu da dişin mine tabakasını zedeler ve diş çürümesine neden olur.
• Şekerli yiyeceklerdeki renklendiriciler ve katkı ürünleri çocuklarda alerjik reaksiyonlara yol açabilir.
• Fazla miktarda şekerli yiyecekler tükettikten sonra kanda dolaşan büyük miktarda şeker, damarlara zarar verebilir. Boş kalori içeriğine sahip bu yiyecekler, çocukları sinirli ve hiperaktif hale getirir. Aynı zamanda çok fazla şekerli yiyecek tüketmek, çocuğun protein, sağlıklı yağlar ve lif içeriği yüksek besinlerden daha az tüketmesine neden olur. Bu da çocuğun sağlıklı büyüme ve gelişmesini engeller.
MEYVELER MASUM MU?
Meyveler; folik asit, beta-karoten, lutein, E, C, K, B2 vitaminleri, potasyum, kalsiyum, magnezyum, demir gibi mineraller, posa ve antioksidanlardan zengindir. Meyvelerde doğal şeker vardır, fakat vitamin ve mineraller içerirler. Meyvelerin lifli yapısından dolayı diğer şekerli yiyeceklere oranla daha yavaş sindirilir. Bu da kan şekerinin çok hızlı yükselmesini engeller. Sağlıklı bir beslenmede meyvelerin günde 3-4 porsiyon (450-500 gram/gün) tüketilmesi önerilir. Çocuklarda porsiyonlar yetişkin porsiyonlara göre daha az olmalıdır. Çocuk küçükse günde 1 meyve, biraz daha büyüdüğünde 2 meyve, ergenlik dönemine geldiğinde ise yetişkin porsiyonları kadar önerilir. Çocuğun avuç içi, kabaca bir porsiyon olarak kullanılabilir. Gün içinde 5 avuç dolusu meyve ve sebze tüketimi çocuk için önerilen miktardır. Ayrıca meyve ve sebzeler mevsiminde tüketilmelidir.
GİZLİ ŞEKER DEPOSU OLAN BESİNLER HANGİLERİ?
Gizli şeker deposu olan besinler; şekerli ve gazlı içecekler, baklava, kadayıf gibi şerbetli tatlılar, kek, pasta, hazır meyve suları, jelibon, çikolatalı drajeler, cipsler, hazır soslar, aromalı hazır süt ürünleri...
