Kitaplar çocukların zihinsel gelişimi için önemli bir yer tutarken, anne ve babasıyla kaliteli vakit geçirmesine de yardımcı oluyor. Ayrıca çocuklar kitap okuma sırasında; tekrar ederek öğreniyorlar, kelime dağarcıkları gelişiyor ve neden-sonuç ilişkisi kurabiliyorlar. Hisar Intercontinental Hospital'dan, Psikolog Seval Uslu Yazıcı'nın, kitapların çocuklara olan yararlarını anlattığı yazımızda, doğru kitap seçimiyle ilgili birçok önemli nokta da yer alıyor.
Çocuğunuza kitap okuyun
Kitap okumak sadece zekâ gelişimi için değil; aynı zamanda çocuğun anne ve babasıyla kaliteli zaman geçirmesi için de önemlidir. Ancak birlikte kitap okumak için çocuklarla düzenli olarak zaman geçirilmesi gerekir. Çünkü kitap okumak bir rutin haline getirildiğinde; hayatı tekrar ederek öğrenen ve büyüyen çocuklar, zamanla bunu anne-babadan düzenli olarak isteyecektir. Kitap okumanın öğrenme dışında da çocuğa pek çok yararı vardır. Öncelikle anne-baba ve çocuk arasındaki bağın güçlenmesini sağlar. Çocuğun daha çok dinlemesini, neden-sonuç ilişkisi kurabilmesini, hayal gücünü ve yaratıcılığını desteklemesine yardımcı olur. Çocuk kitap okunurken; hayal kurar ve olayları algı süzgecinden geçirerek kafasında kendi masalını oluşturur. Henüz somut işlemler döneminde olan çocuk; bu sayede soyut düşünebilme becerisini de geliştirir. Böylece bir kitaba odaklanarak dikkatini sürdürebilme becerisi oluşur. Ayrıca, yeni kelimeler öğrenerek kelime dağarcığı da zenginleşir. Çocuğun konuşma ve dil gelişimi hızlanır. Aynı zamanda resimli çocuk kitapları bir yandan zihinsel gelişimi desteklerken bir yandan da çocuk için ileriki yaşlarda çok önemli olan okuma ve araştırma alışkanlığının ilk basamaklarını da oluşturur. Hayal dünyasını da geliştirir.
Kitap seçimi…
Anne-babalar çocuklarına kitap alırken, bol resimli, renkli, aktivasyon özelliği olan veya sesli kitapları tercih ederler. Bunun dışında dikkat edilmesi gereken diğer özellikler ise şöyle sıralanabilir:
Çocuğunuzu ilk kitabıyla 1 yaş civarındayken tanıştırın.
Kısa ve az cümlelerden oluşan, bol renkli bir kitapları tercih edin. Hatta kitap seçimini kendisinin yapmasını sağlayın.
Büyük resimleri olan, üzerine dokunduğunda hissedebileceği kabartmaların olduğu kalın yapraklı kitapları tercih edin.
Çocuğun kitap sayfalarını çevirmesine yardımcı olun ve dikkatini resimlere yöneltmesini sağlayın.
Kitabın hikayesi kısa cümlelerden meydana gelen net ve somut ifadelerden oluşmalıdır. Karmaşık cümlelerin olduğu, soyut ifadelerin kullanıldığı kitaplar, çocuğun ilgisini artırmak yerine azaltacaktır.
Kitap okumayı etkinlik haline getirin ve onu mümkün olduğunca dahil edin. Bu onun için zamanla daha da isteyerek katılacağı bir etkinlik haline dönüşecektir.
2-5 yaş arası dönem
Bu yaşlardaki çocuklar için hayal kurabilmelerine imkân verecek üç boyutlu ve bol çeşitlilikte resimlerin olduğu kitaplar tercih edilmelidir. Aynı zamanda da çocuğun anlayabileceği sadelikte, kısa cümlelerden oluşan hikâyeler içermelidir. Bol resim içermesi de çocukların daha çok dikkatini çeker. Anne veya baba sıkılsa da, çocuk istiyorsa her kitap en az 5-6 kez okunmalıdır. Çünkü 2-5 yaş dönemindeki çocuklar aynı şeyleri duymaktan hoşlanırlar. Bu nedenle birkaç okumadan sonra bazı yerleri çocuğun tamamlayabilmesi için ona fırsat tanınmalıdır. Böylece kitap okumak onun için daha eğlenceli hale gelecektir. Tek başına kitabı alıp, aklında kalanlarla hikâyeleri tekrar okuması sık rastlanılan bir durumdur. Bu durumda anne-babalara düşen görev, kendi kendine uydurduğu hikâyeyi düzeltmek yerine, kendi hikâyesini oluşturmasına izin vermektir.
Kitap okumayı interaktif hale getirin
itabı vurgu yaparak okumak, duygu katmanın yanı sıra canlılık da kazandırır. Bu tutum çocuğun kitaba karşı ilgisini ve merakını da artırır. Okuma sırasında aralarda çocuğa sorular sormak, neden-sonuç ilişkisini kurmasına fırsat verir (Sence şimdi ne olacak?), duyguları tanımasını sağlamak (Sence burada ne hissetmiş olabilir?), olaylarla ilgili kendi kişisel yorumlarını sormak (Sence böyle bir durumda ne yapılabilirdi?) düşünce ve duygu gelişimini destekler. Kitap okuma eylemi ne kadar çok interaktif hale getiririlerse çocuk da o kadar kitap okumaktan büyük zevk alacaktır.
Psikolog Seval Uslu Yazıcı: "Başucu kitaplarınız olsun"
Hayatın her döneminde başucu kitaplarının çocuk gelişiminde çok önemli bir araç olduğunun altını çizmek gerekir. Çevredeki ses, koku, tat, renk, şekil ve dokunma gibi tüm uyaranlar, çocuk doğduğu andan itibaren onun beyninde yer edinmeye ve işlenmeye başlar. Uyarılan beyin hücreleri birbirleriyle etkileşime girerek milyonlarca sinaptik bağ oluşur. Bu bağlar aslında bebeğin tüm hayatı boyunca da kullanacağı beyin kapasitesinin temellerini oluşturur. "Ağaç yaşken eğilir." deyiminde olduğu gibi çocuklar da hayata merhaba dediği ilk yıllarında ne kadar çok kaliteli uyaran ile tekrarlı olarak karşılaşırsa, bu bağlar o kadar çok korunur ve kullanılır. Bu noktada çocukların zihinsel gelişimini destekleyen, onların görsel, işitsel ve dokunsal duyularını harekete geçiren kitapların tercih edilmesi gerekir.
