Sosyalleşmenin tohumlarının atıldığı 2 yaş dönemi, çocuğun zihinsel ve bedensel gelişimi açısından büyük önem taşıyor. Ancak bu dönemdeki çocukların en belirgin özelliği, birçoğunun beklenmedik ve tahammülleri zorlayan davranışlar sergiliyor olmaları. Öyle ki doğumundan itibaren sakin ve kuzu gibi olan çocuklar bile, bu dönemde inatçı ve agresif olabiliyor. Bu agresifliğin en önemli nedeninin aslında kendi kendine bir şeyler yapabildiğini ispatlamak, yani birey olma çabası olduğunu belirten Reem Nöropsikiyatri Merkezi'nden Dr. Mehmet Yavuz'a göre anne-babalar, 2 yaş çocuklarına sevgiyle ve onları anlamaya çalışarak yaklaşmalı. Evet, belki de zor bir süreç, ama anne-babaların anlayışlı ve şefkatli yaklaşımları ile kolayca atlatılabilir. Ve elbette sabırlı olmak da çok önemli.
Büyüyor
2 yaşına giren çocuklar, artık anne-babadan bağımsız olarak hareket ederler ve kendi ihtiyaçlarını gidermeye başlarlar. İsteklerini ağlama dışında ifade etmeyi öğrenirler. Sakin yapıdaki çocukların bu dönemde daha hareketli, davranışlarında ve isteklerinde de daha ısrarcı oldukları görülür. Bebekliğinde isteklerinin yerine getirilmesi için ağlayarak tepki gösteren çocuklar, 2 yaşına geldiklerinde ise nesneleri yere atarak ya da inatçı davranışlar sergileyerek tepki gösterirler. El ve iletişim becerilerinin hızlı gelişimi de, çocuklarda bu dönemde görülen değişikliklerdendir. Bu dönemdeki çocuklar aile bireyleri ile çatışma durumuna da girebilirler. Bu gibi hallerin yoğun yaşanması durumuna "2 yaş sendromu" adı verilir. Bu süreç 1.5 yaşından başlayarak 3.5 yaşına kadar devam edebilir. Özellikle saldırgan davranışların gözlendiği bu dönemde çocuk inatçı, huysuz ve ısrarcı da olabilir. Çünkü bebeklikten çocukluğa adım atarlar. Hem kişilik gelişimi hem de bedensel ve ruhsal gelişim açısından, 2-3 yaş önemli bir dönemi teşkil eder.
Onu yakından tanıyın 2 yaşındaki çocuklar;
- Ayaklarının üzerinde güvenle yürüyebilirler.
- Artık tuvalet ihtiyaçları kontrol altındadır.
- Yemek yerken kaşığı elleriyle rahatlıkla kavrayabilirler.
- Sosyal çevresinde engellendiğinde inatlaşabilir.
- Paylaşmayı henüz tam olarak öğrenemediğinden; oyuncak veya eşya gibi her şeyin kendisine ait olduğunu düşünür.
- 1-2 kelimelik cümleler kurabilir ve resimli kitaplarla ilgilenir.
- Bu dönem çocuğun kişilik gelişimi açısından önemlidir. Bebeklikten çocukluğa geçerek, kendi ihtiyaçlarını gidermeyi (tam olarak yapamasa da) öğrenir.
- Anne-baba ya da çevresindeki yakınlarını kendine rol-model alarak, ruhsal ve bedensel gelişimini sürdürür.
- Becerilerini geliştirmeyi öğrenen çocuk, birey olmaya doğru ilk adımlarını atar. Bundan dolayı 2 yaş dönemi oldukça önemlidir.
(Not: Bu özellikler genel ortalama için verilmiştir, sizin çocuğunuzda bu özelliklerin bazıları henüz gelişmemiş veya daha fazlası gelişmiş olabilir.)
Sık görülen davranışlar
- Ağlama
- Başını duvara vurma
- Aşırı inatlaşma
- Bağırma
- Elindeki oyuncak, eşya vb. nesneleri fırlatma
- İştah kesilmesi
- Israrcı davranışlarda bulunma
2 Yaş sendromu
2 yaş sendromu çocuklarda yaklaşık 1.5 yaşında başlayarak 3.5 yaşına kadar devam eden zorlu bir dönemdir. Bu dönemde çocukta görülen davranış değişikliklerinin hepsi bir anda ortaya çıkmaz. Çocuğun olaylar karşısında göstermiş olduğu tepki, onun kişilik özelliklerine göre bazen şiddetli bazen de hafi f olabilir. Çocuklar 1 yaşından sonra çevresindeki her şeyi keşfetmeye çalışır. Bunu yaparken atlar, zıplar, tırmanır ve düşerler. Birey olma yolundaki ilk adımlarını att ığı için kendi başına başardığı en küçük şeyden bile mutluluk duyarlar. Çocuk bu dönemde her şeyi kendi başına yapmaya çalışarak aslında çevresine bir birey olduğunu göstermek ister. 2 yaşındaki her çocuk bu evreden geçer. Bu dönemin 2 yaş sendromuna dönüşmemesi için anne-babanın hangi durumda ne yapması gerektiğini bilmesi gerekir. Aile, bu dönemin yaşanması gereken normal bir süreç olduğunu bilir ve çocukla iletişim kurarken buna göre bir yaklaşım sergilerse bu dönem bir sendrom gibi yaşanmaz.
Bu durumlara dikkat!
- Çocuk 2 yaşına geldiğinde, 1. yaşına göre kendini daha iyi ifade etmeye çalışsa bile bunu tam anlamıyla başaramaz. Anlaşılmadığı zaman ağlayarak, öfk elenerek ve bağırarak tepki verebilir.
- Anne-babanın engelleyici ve aşırı koruyucu davranışları inatlaşmasına neden olabilir.
- Yemeğini tek başına yemek ister, kıyafetlerini yardım almadan kendi giyinip çıkarmak ister. Anne-baba çocuğa yardım etmek konusunda ısrar ett iğinde ise öfk elenir.
- Anne-baba çocukla yeterince ilgilenmiyorsa çocuk ilgi çekmek için agresif tavırlar sergileyebilir.
- Kardeşi varsa aşırı kıskanç davranışlar gösterebilir.
Öneriler
Anne-babalar 2 yaş sendromunun normal bir gelişim evresi olduğunu unutmamalı ve kontrollü davranmalıdırlar. Mesela çocuk istediği şeyleri elde edemeyip ağlamaya başladığında ona bağırıp çağırmak ya da inatlaşmak yerine yanından uzaklaşıp ağlamasının bitmesi beklenilmelidir. Ağlaması bitt ikten sonra ise yanına gidip istediği her şeyi ağlayarak elde edemeyeceğini, gerekirse tekrar tekrar anlatmak gerekebilir. Eğer istediği şey makul bir şey değilse neden hayır dediğinizi nedenleriyle anlatmak etkili olacaktır. Örneğin; gün içinde sizden birden fazla şey istemeye başladığında, istekleri arasında bir seçim yapması gerektiği nedenleriyle anlatılmalıdır. "Bugün seni parka götüremem ama istersen birlikte çizgi fi lm izleyebilir ya da resim yapabiliriz." gibi seçenekler sunabilirsiniz.
"Onu anlamaya çalışın"
Tüm bunlar çocuğun bireyselleşme sürecinin tamamlandığını gösteren gelişmelerdir. Unutmayın ki bu dönemi sendroma çeviren çocuk değil, annebabaların yanlış tutum ve davranışlarıdır. Süreci, çocukla zıtlaşmadan, sevgi göstererek ve onu anlamaya çalışarak geçirmelisiniz. Eğer aile kendi başına bu sorunu çözemiyorsa psikolojik destek alabilir.
Dr. Mehmet yavuz
