Çocukken hepimiz hayal kurmayı severdik. Kimi zaman bir sürü balonla gökyüzünde uçar, kimi zaman ise gördüğümüz objeleri binbir çeşit şeye benzetip onlarla konuşurduk. Hayal kurmak çocuğun ruhsal gelişimine katkı sağlıyor ve onun ne kadar yaratıcı olduğunu gösteriyor. 3-4 yaş civarı onun hayal gücünün gelişmesine yardımcı olabilmeniz için ideal bir dönem. Polimed Psikiyatri Merkezi'nden Çocuk ve Ergen Psikiyatrı Dr. Neslim Güvendeğer Doksat, çocuğunuzun hayal gücünü geliştirmek için yapmanız gerekenleri tek tek anlattı. Unutmayın, şimdi dilediği gibi hayal kurmasında bir mani yok. Nasılsa ileride hayatın gerçekleriyle yüzleşince bu kadar fantastik olmayacak hiçbir şey.
Hayal gücü
3 yaş, çocuklar için gelişimsel ve ruhsal açıdan önemli bir dönüm noktasıdır. Çünkü bu dönem birçok değişimi içinde barındırır. Çocuk konuşmaya, rahat yürümeye başlar, tuvalet eğitimini edinir, yani artık ayrı bir birey haline gelir. Pek çok şeyi kendisi başarmak için ısrar eder. Kendi seçtiği kıyafeti giymek, hatta kendi kendine giyinmek, kendi istediği yoldan yürümek ister. 3 yaş çocukların tam olarak taklit yeteneğinin geliştiği ve hayali oyunların başladığı yaştır.
Evcilik, doktorculuk ve öğretmencilik gibi oyunların severek ve istenerek oynanmaya başladığı bir dönemdir. 3-4 yaş çocuğunun hayal gücü yetişkin dünyasının fantastik boyutuna doğru uzanır. Yani, büyüsel düşüncelerin açığa çıkması, cansız nesnelerin konuşması ve aksiyona geçmesi veya mucizevi olayların gerçekleşmesi şeklindeki fikirleri hayalle gerçek arasında bir yere oturturlar.
Çocuğunuzun hayal gücünü geliştirmek için yapmanız gerekenler…
Çeşitli resimli kitaplardan, ona hikayeler yaratın ve anlatın. Sonra onun da size anlatmasını sağlayın. Buradaki karakterlerin repliklerini dramatize edin (canlandırarak taklit yoluyla oynayın) ve aynı şeyi ondan yapmasını isteyin. Canlandırma esnasında duyguları doğru şekilde vurgulayın ve sonrasında yaptığınız vurguyu onunla konuşun, tartışın. Canlandırdığınız karakterler değişik tiplemelerden oluşsun.
Kalem tutmayı öğrendikten sonra, serbest resim yapmasını ve çizdiklerini size anlatmasını sağlayın. Kendisini bu açıdan ifade edebilme yeteneğini destekleyin ve geliştirin.
Tavsiye edilen yaşta kendisi için en uygun olan spor veya sanat faaliyetlerine katılmasını sağlayın.
Yaşına uygun olaylarda ve paylaşımlarda onu hayatın içine tamamen katın ve görüp yaşadığı şeylerle ilgili olarak onunla konuşun, sorularına cevap verin.
4 yaşından itibaren elektronik oyuncaklara ve bilgisayar kullanımına geçebilirsiniz. Ancak unutmamalısınız ki sınırlı bir kullanım onun zekasını geliştirmeye yardımcı olacaktır. Fazlası ise hem bağımlı olma potansiyelini arttıracak hem de asosyal kılarak zeka gelişimine olumsuz tesir edecektir.
Çocuğunuzun hayatla ilgili genel sorularına onu önemseyerek ve anlayacağı basit bir dille ama gerçekçi olarak cevap verin.
Evdeki otorite olarak mutlaka bir disiplin çerçevesi çizmeniz gerekir. Ancak, bunu yaparken çocuğunuzun yaratıcılığını engellememeye özen gösterin. Onun kendisini ifade etmesini kısıtlamayın. Zararsız girişimlerini ve açılımlarını destekleyin, geliştirmesine yardımcı olun.
Çocuğunuz adına bir şeyleri siz yapmayın. Bırakın döke saça veya beceriksizce de olsa, kendisi yapsın. Ortaya çıkan sonuçla ilgili olarak hayal kırıklığı yaratacak değerlendirmeler yapmayın. Olumlu konuşarak, daha da geliştirebilmesi için destekleyin.
Arkadaşlarıyla olan ilişkilerini destekleyin. Yaşadığı ufak tefek arkadaşlık sorunlarını kendisinin halletmesini sağlayın.
Etrafındaki yetişkinlerle sosyal kurallar doğrultusunda sosyalleşmesi için onu zorlamayın ancak destekleyin. Sosyal açıdan uygun değerlendirme yapamadığı durumlarda onunla konuşarak durumu gözden geçirin.
Asla gereksiz yere evham aktarmayın ve kendi ev hamlarınıza bağlı olarak çocuğunuzu lüzumsuz yere sınırlandırmayın.
Eksik veya yanlış yaptığı bir şeyde ona asla kızmayın, bağırmayın, yıkıcı bir dille eleştirmeyin. Durumu beraberce gözden geçirerek eksik veya hatalı olan şeyi düzeltmesini sağlayın.
Tüm bunlar, çocuğunuzun düşünce üretimine olumlu şekilde katkıda bulunacak, hayal gücünü ve yaratıcılığını geliştirerek zekasının daha iyi gelişmesini sağlayacaktır.
Televizyon ve bilgisayarla ilişkisini kontrol altında tutun
Televizyonu sınırlı sürede seyrettirmek son derece önemlidir. Okul öncesi çağdaki bir çocuğun günde en fazla ya bir ya da iki tane çizgi film seyretmesine izin verilmesi uygundur. Televizyonda seyrettiği film karakterleri hakkında da konuşmak, onların duygularını ve davranışlarını tartışmak hayal gücünün gelişmesi açısından olumlu olacaktır.
Elektronik oyuncaklara ve bilgisayarla tanıştırmaya 4 yaşından sonra tedbirli olarak geçin. 3-4 yaşları arasında sosyal oyunlara (top, yakalamaca, saklambaç vb.) ve elektronik olmayan oyuncaklara ağırlık verin.
