Anne-babalar için çocuklarının ağzından çıkan ilk kelimelerin değeri oldukça büyüktür. En kıymetli varlıklarının hem sağlıklı gelişim gösterdiğine tanık olmak hem de onunla sözlü iletişim kurmak eşsiz bir hazdır. Çocukların dil gelişimini sağlıklı şekilde tamamlamasının ebeveyn tutumlarıyla doğrudan ilişkili olduğunu söyleyen Medical Park Tarsus Hastanesi'nden Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Sibel Balcı, ayrıca çocuğun konuşması yönünde teşvik edilmesinin önemi üzerinde de duruyor. Bakın uzmanımız, 1-2 yaş çocuğunuzun dil gelişim süreciyle ilgili başka neler anlatıyor…

1-2 yaş dönemi...

Çocuklarda 1-2 yaş döneminde fiziksel, zihinsel, sosyal, dil ve motor gelişimi bakımından önemli değişiklikler görülür. Çocuğun becerilerinin gelişimi açısından uyaranların fazla olması çok önemlidir. 1-2 yaş çocuğu sosyal ilişki kurmak ister, insanlarla bir arada olmaktan hoşlanır ve sürekli oyunlar oynamak talebinde bulunur, bundan büyük bir zevk alır. Tanıdık ve yabancı ayırımını iyi yapabilir, korkup kaçabilir.

Anne ve babanın tutumu çok önemlidir bu dönemde. Çocuğun her ne olursa olsun ebeveynlerinin onun yanında olacağını ve ihtiyaçlarını karşılayacağını bilmesi, hissetmesi çok önemlidir. Özellikle 1 yaşından önce güven duygusu yeterince oluşmuş ise çocuk bu duygu ile daha özgür hareket edebilir ve çevreyi tanımaya başlar.

Dış dünyayı tanıma esnasında kendi kendine bir şeyleri yapabilme duygu su ile beraber kendine güven duygusu da gelişir. Bu nedenle 1-2 yaş arası çocuklar sürekli hareket halindedirler. 1 yaşından sonra yürümeye başladığı için artık daha özgür hareket etmeye başlayan çocuk için keşif dönemi başlamıştır.

Evdeki dolapları açar, karıştırır ve boşaltır. Eşyaları ağzına götürür, tadına bakar, onlarla oyunlar oynar. Küçük nesneleri tutabilir, objeleri iç içe geçirebilir ya da kutuya atıp çıkarabilir. Bu esnada tehlikelerin farkında değildir. Çocuk bu dönemde ''hayır''ın anlamını bilir, fakat özgür hareket etme ve keşfetme isteği sonucunda aile ile sürekli bir inatlaşma süreci başlayabilir. Etraftaki tehlikeler ve inatlaşma konusunda aileler dikkatli olmalıdır. Örneğin; düşmeler sonucunda çocuğu yaralayacak eşyalardan uzak tutulmalıdır.

Bu dönemdeki bir diğer özellik taklit etme becerisidir, çevresinde gördüğü şeyleri taklit eder. Ebeveynlerin, bakıcıların yaptıklarını taklit ettiği için iyi bir model olmak gerekir. Uygun olan ve olmayan davranışlar bu dönemde öğrenilir. Mutluluk, kızgınlık, hırçınlık bile bu dönemde taklit edilerek öğrenilir. Bu dönemde yaşıtları ile bir arada olabilmek öğrendiklerini paylaşabilmelerini sağlar. Ayrıca dil gelişimi de hızla devam eder. Öğrendiklerini dile getirmeye başlar.

Dil gelişimi

1-2 yaş döneminde çocuklar söylenen pek çok basit cümleyi rahatlıkla kavrayabilir, küçük direktifleri yerine getirebilir, ''evet'' ve ''hayır''ın anlamlarını bilirler. Yapmalarına izin vermediğimiz şeyleri rahatlıkla kavrayabilirler. Dil gelişimi sürecinde öncelikle ebeveynlerin söylediklerini anlayacak, daha sonra işaret etme gibi kendini ifade edebilmek için çeşitli yöntemler kullanacak en son olarak da konuşmaya başlayacaktır.

Anne ve babaların çocuklarına çevredeki nesneleri işaret edip tanıtarak, bol resimli hikaye kitapları okuyarak ve onlarla bol bol konuşarak zaman geçirmeleri çocuğun dil, motor ve zihinsel gelişimini hızlandırır. Ayrıca müzik dinletmek ve uygun televizyon programları izletmek bu konuda yardımcı olabilir.

Çocukların ilk kelimeleri arasında anne, dede, atta, mama ve gel gibi kelimeler vardır. Bazı kelimeleri de tam olarak söyleyemese de çağrışım yapacak başka kelimelerle kendini anlatır. Önemli olan söylediği kelimelerin sizin için bir anlam ifade ediyor olmasıdır.

Anne ve babalara öneriler...

Çocuklarının sağlıklı bir dil gelişim süreci göstermesini isteyen anne-babaların çocuklarıyla kuracakları iletişimde dikkatli olması gerekiyor. İşte uzmanımızın bu konudaki önerileri:

• 1 yaşından sonra çocuğun özgürleşmeye başlamasıyla onun da bir birey olduğu kabullenilmeli ve ona göre davranılmalıdır. Bu, özgüvenini geliştirecek ve dil gelişimini olumlu yönde etkileyecektir.
• Anneler, babalara oranla çocuklarıyla daha fazla zaman geçiren kişiler olduğu için onlara daha fazla görev düşmekle beraber çocukla ilgilenen herkesin çocuğa karşı yakın iletişim içerisinde olması önemlidir.
• Çocuğun uzun bir süre yalnız başına bırakılması gelişim sürecini geriletebilir. Bu nedenle çocuk hem yalnız bırakılmamalı hem de bir arada geçirilen süreç içerisinde onunla sık sık bir konuşma halinde olunmalıdır.
• Çocukla karşı karşıya oturularak ya da onu kucağa alarak göz göze gelip sohbetler edilmelidir. Basit ve kısa cümleler kurarak günlük yapılan işler bile ona anlatılabilir ya da ondan gün içinde yaptıklarını anlatmaya çalışması istenebilir. Örneğin; bir yemeği nasıl yaptığınızı ve yemeğin içine koyduğunuz malzemeleri tanıtarak onunla sohbet edebilirsiniz.
• Çocuğun sorduğu sorulara sabırla, tekrar tekrar cevaplar verilmelidir. Onun da istediği konuyu konuşmasına fırsat tanımak önemlidir.
• Çocuğa sorular yönelterek onu konuşmaya teşvik etmelisiniz. Özellikle resimli hikaye kitaplarından yararlanılarak dil gelişim süreci hızlandırılabilir ve olumlu katkılar sağlanabilir.
• Nesnelerin adları söylenerek gösterip ondan tekrarlaması istenebilir.

Dikkatli olun!

Normal gelişim sürecine göre çocukların 1 yaşından sonra tekli kelimeler ile konuşmaya başlaması gerekir. 1 yaşını geçtiği halde bir çocuk konuşmaya başlamamışsa ya da çıkardığı sesler etrafındakiler için herhangi bir anlam ifade etmiyorsa bu durumda dikkatli olmakta fayda vardır. Anne-babaların bu süreçte çocuklarıyla yakından ilgilenmesi ve konuşmayla ilgili herhangi bir gelişim geriliği hissettikleri anda da mutlaka bir uzmandan yardım almaları önemlidir.