Eğer çocuğunuzun bağımlı olduğu eşya veya eşyaları varsa, bazen endişelenmeniz normal. Özellikle de günleriniz "ya kaybolursa ne yaparım" veya "Hiç yıkatmıyor, eşyası pislik içinde" gibi endişelerle geçiyorsa... Eşya bağımlılığının altında yatan nedenleri ve yapılabilecekleri Uzman Klinik Psikolog Bahar Çakır'dan öğrendik.
Neden eşyasına bağımlı ?
Bebekler büyürken fiziksel ihtiyaçlarının yanı sıra, beyin gelişimini destekleyen duygusal ihtiyaçlarının karşılanması da çok önemlidir. Bebekliğin ilk dönemlerinde güvende olmaya ve rutinlere ihtiyaçları vardır. Bir anne-babanın bebeğin yüzüne dönük bir şekilde gülümsemesi, sakin bir ses tonuyla konuşması, bebeğin beynindeki "güvendeyim", "sakinleşebilirim", "seviliyorum" düşüncelerinin gelişmesini sağlar. Bunun sürekliliği sağlandıkça da bebeğin anne-babasına güvenli bir şekilde bağlanabileceği ön görülür. Dolayısıyla, bebekler büyürken yetişkinlere bağlıdırlar ve yürümeye, konuşmaya başladıkça ya da okula gitme, anne-babadan ayrışma zamanı geldiğinde onlarla kurduğu bağı hatırlatıcı bir nesneye ihtiyaç duyabilirler. Çünkü anne-babalarıyla bebeklik döneminde başlayan ilişkilerini, büyürken dış dünyada da sürdürebilmeye ihtiyaçları vardır. Bu nedenle, anne-babalarının olduğu veya olmadığı her ortamda kendilerini güvende hissetmek veya rahatlatmak için battaniye ve peluş oyuncak gibi eşyalara bağımlılık geliştirebilirler. Bu nesnelere "geçiş nesnesi" denir. Örneğin; bebeklik döneminde anne memesiyle kurulan ilişkinin yerini ilerleyen dönemlerde biberon alır. Biberon, işlevi gereği bebeğe annesiyle kurduğu ilişkiyi hatırlatır ve onun dış dünyaya adaptasyonunu sağlar. Dolayısıyla küçük çocukların bazen takıntılı bir şekilde yanından ayırmak istemedikleri biberon anneyi hatırlatıcı olduğundan aslında bir rahatlama ve güven duyma aracı olabilir. Bu yüzden onları sürekli yanlarında taşıma ihtiyacı duyarlar. Bebeklik döneminde başlayan bu durumun yaklaşık 5 yaşa kadar sürmesi normaldir. Hatta anaokuluna alışma sürecinde çocukların geçiş nesnelerini yanlarında götürmeleri, destekleyici ve faydalı bile olabilir.
Ne zaman vazgeçer ?
Çocukların spesifik eşyalara bağlanması aslında onların güven, sakinleşme ve korunma ihtiyacından kaynaklanır. Çocuk bu konularda rahatladıkça, nesnelere de artık ihtiyaç duymayacaktır. Bu nedenle, nesnelere bağlılığın belirleyici, normal kabul edilen bir süresi yoktur. Çocukların en çok bağlandıkları eşyalar; battaniye, yastık, anneye ait bir eşya, pelüş oyuncaklar, örtü veya herhangi bir oyuncak olabilir. Bazen tek bir nesne bile seçebilir, bazen de yanlarında birden fazla eşya taşımak isteyebilirler. Bağlandıkları eşyanın dışında belli kıyafetleri bile giymek için ısrar edebilirler. Bu da bu dönemde görülebilen bir davranıştır. Eğer ki 8-9 yaşındaki bir çocuk, hala bağlı olduğu eşyası olmadan kendisini sakinleştiremiyorsa, mutlaka bir uzmana danışılmalıdır.
Çözüm için ne yapılmalı?
Anne-babalar için çocuklarının bir eşyaya karşı gösterdiği bağlılık, can sıkıcı ve endişe verici olabilir. Öncelikle onlar çocuklarının bu ihtiyacına saygı duymalıdırlar. Çocuğun yanından ayırmadığı eşyasını, onun haberi olmadan almak, yıkamak ya da yaptığı bu davranışın saçma göründüğünü söylemek bir çözüm yolu değildir. Tam tersi tüm bunlar çocuğun kendini daha kaygılı ve güvensiz hissetmesine neden olabilir. Bunun yerine çocukla bağlılığı güçlendiren oyunlar oynamak, özel oyun zamanları oluşturmak ve neye ihtiyacı olduğuna odaklanmak, sorunu çözmeye çalışmaktan daha etkilidir.
İlgisini azaltma yolları
Anne-baba olarak daha çok etkileşim, ten teması içinde bulunabilirsiniz. Genellikle nesnelere çok bağlı çocukların ayrılık endişesi de yüksek olur. Bu nedenle, ondan habersiz bir yere gitmemek, onlara bolca sarılmak, vedalaşmak ve yakınlık kurmak, onların bu ihtiyaçlarının yavaş yavaş azalmasını sağlayabilir.
Eyvah ya kaybolursa !
Eğer eşya gerçekten kaybolduysa, bu çocuk için tahmin ettiğinizden daha acı verici bir durum olabilir. Çünkü o eşya onun anne-babasını temsil eden sakinleştirici nesnedir. Böyle bir durumda ağlamasına ve duygularını ifade etmesine izin verilmelidir. Eşyasının resmini çizip saklaması önerilmeli ya da yerine istediği bir şeyi seçebileceği söylenmelidir. Anne-babaların bu ihtimali düşünerek önceden bir yedeğini almaları, bir çözüm yolu olabilir. Çünkü çocukların aynısına değil, birebir bağlandıkları o nesneye ihtiyacı vardır.
Eşyasını zorla yıkamayın
Titiz anne-babalar için çocuklarının yanından ayırmadığı eşyaları yıkayamamak zor olabilir. Ama eğer ki çocuk, eşyasının yıkanmasını istemiyorsa yıkamamalısınız. Ancak çok kirlendiyse ve yıkamak gerekiyorsa, önce çocukla konuşarak ikna etmeyi denemelisiniz. Onun kabul edeceği şartlarla bir anlaşma yapmak, her iki taraf için daha uygun olabilir. Unutmayın, çocukları o nesnelere bağlayan önemli şeylerden biri de orada almaya alışık oldukları kokudur.
Hazırlayan: Aytülike KESKİN
