Ortalama 6 aylıkken başlayan diş gelişimi, babaların üzerinde durması konulardan biri. 12 yaşına bu uzun süreçte çocukları diş çürüklerinden korumak için dikkat edilmesi gereken noktaları bilmekte yarar var. Biz de çocuklarda diş gelişim sürecini ve onları çürüklerden korumak için neler yapılması gerektiğini Dentistanbul'dan Diş Hekimi Selin Postalcı'ya sorduk. Sorularımızı 0-6 yaş ve 6-12 yaş şeklinde iki bölüme ayırdık. Anne-babaların birçoğu vakitsizlikten bu konuyu ihmal ediyor, ama siz lütfen çocuğunuzun diş sağlığını ihmal etmeyin.

0-6 yaş

Bebeklerin dişleri kaç aylıkken sürmeye başlar, ne zaman tamamlanır?

Bebekler ortalama 6 aylık olduklarında süt dişleri sürmeye başlar ve yaklaşık olarak 2.5 yaşına geldiklerinde 10 adet üst çene ve 10 adet de alt çenede olmak üzere toplam 20 süt dişi çeneler üzerinde yerini almış olur. 6 yaşında ise bu dişlerin en arkasındaki boşluktan yepyeni bir diş sürer, bu diş ömür boyu ağızda kalacak olan 6 yaş dişidir.

Süt dişleri sürerken ateş yapar mı?

Bazı bebeklerde diş sürmesi sırasında sıkıntılar yaşanabilir; tükürük akışında artış, huzursuzluk, ağlama ve nadir de olsa ateşlenme ortaya çıkabilir. Bu gibi durumlarda diş hekimi ile görüşmekte fayda vardır; bebeği rahatlatacak bazı uygulamalar yapılabilir.

Süt dişleri neden önemlidir?

Genellikle "nasıl olsa değişecekler" düşüncesi ile ihmal edilen süt dişlerinin çok önemli işlev ve görevleri vardır. Bunlar:

Çocuklarımızın büyüme ve gelişimleri için doğru ve dengeli beslenmeleri gerekir. Bu besin maddelerinin kesilmesi ve öğütülmesi görevi bu dönemde süt dişlerinindir. Dişleri ağrıyan veya çekilmiş olan bir çocuk, çiğneme işlemini yapamayacak ve birçok sorunla karşılaşacaktır.

Bir başka önemli konu da konuşma ve seslerin doğru çıkarılabilmesidir; özellikle ön bölgede dişlerin erken kaybı çocuklarda peltek ve tıslamalı konuşmaya yol açabilir.

Süt dişleri ayrıca kendilerinin yerine sürecek olan sürekli diş tomurcuklarına da rehberlik ederler. Zamanından önce kaybedilen, çekilen dişler için gereken önlemler alınmazsa ileride dişlerde çapraşıklıklar ortaya çıkar.

Estetik de süt dişlerinin çok önemli bir işlevidir. Özellikle ön dişleri çürük ya da eksik olan çocuklar yaşıtlarından farklı bir görünümleri olduğu için psikolojik sorunlar yaşayabilirler.

Süt dişleri neden çürür?

Ağzında dişi olan her bireyin (6 aylık bir bebeğin de) ağız boşluğunda mikroorganizmalar (mikroplar) yaşar. Bu çok normal bir durumdur. Fakat bu mikroplar iyi fırçalanmadığında dişler üzerinde yapışıp kalan besin artıkları ile beslenmekte ve çoğalmaktadırlar. Özellikle şeker ve nişasta içeren artıklardan kolayca asit üretirler. Bu asitler de zaman içerisinde dişlerin çürümesine ve diş eti iltihapları, ağız kokusu, diş ağrısı, apse gibi sorunların ortaya çıkmasına neden olurlar.

Diş çürüğü bulaşıcı mıdır?

Evet, diş çürüğü bulaşıcıdır. Örneğin, çürük dişleri olan bir anne kendi kaşığı ile bebeğini beslediğinde kendi ağzında bulunan tüm mikropları bebeğinin ağzına taşımış, ekmiş olmaktadır. Ayrıca tedavi edilmeden duran bir diş, komşu dişlerin de kısa zamanda çürümesine sebep olabilir.

Bebeğimin dişlerinin çürümemesi için nelere dikkat etmeliyim?

Bebeğimizin ağzında sadece 2 dişi bile olsa onları temizlememiz gerekir. Bunu işaret parmağımıza sardığımız temiz bir gazlı bez ile yapabiliriz. Önemli olan dişler üzerinde hiçbir besin artığı bırakmamaktır. Özellikle gece uyku arasında yapılan emzirme veya biberonla beslemelerden sonra bebeğe su içirilmeli ve diş yüzeylerinin süt, mama artıklarından temizlenmiş olmasına dikkat edilmelidir. En doğrusu, 1 yaşından sonra mümkünse çocuğu doyurup, dişlerini fırçaladıktan sonra yatırmak ve gece boyunca sadece su içirmektir.

Diş fırçalarken nelere dikkat etmek gerekir?

İyi bir diş fırçalama, dişler üzerinde hiçbir besin artığı (plak) bırakmamak demektir. Bu amaçla çocuklarımızın yaşına göre çeşitli boyutlarda ve onların hoşuna gidecek çizgi film kahramanlarıyla süslü diş fırçaları geliştirilmiştir. Ayrıca yine çocuklar için özel üretilmiş tatları ve renkleri güzel olan çocuk diş macunları bulunur. Uygun diş fırçası ve çok az miktarda sıkılmış (yeşil mercimek kadar) diş macunu ile sabah kahvaltıdan sonra ve özellikle gece yatmadan önce çocuklarımızın dişlerini fırçalamalı veya fırçaladıklarını kontrol etmeliyiz.

Çocukları diş çürüklerinden korumak için diş hekimleri neler uyguluyor?

Fissür Örtücü ve Fluorid Jeli gibi iki uygulama, çocukları diş çürüklerinden korumaya önemli oranda yardımcı oluyor. Azı dişleri, çiğneyici yüzeylerinde bulunan girinti ve çıkıntılara besin artıklarının yapışması ve arka bölgelerin zor fırçalanması nedeniyle en kolay çürüyen dişlerdir. Özellikle 6 yaş dişi adını alan daimi dişler, bu açıdan büyük risk altındadır. Bu dişlerin çürüklerden korunması amacıyla diş yüzeylerine ince bir tabaka halinde uygulanan Fissür Örtücü, özel bir ışıkla sertleştirilir ve diş yüzeyi kaygan bir hale gelerek besin artıklarının yapışması sorunu ortadan kalkar. Fluorid jelleri ise; içerisinde diş minelerini asitler karşısında daha dirençli hale getiren bir madde olan fluorid bulunduran ürünlerdir. Diş hekimi bu maddeyi özel kaşıkları yardımı ile dişlere uygular. Bu işlemin belirli aralıklarla tekrar edilmesi çürükten korunmada çok yararlı olur.

6-12 yaş

Süt dişleri ne zaman değişmeye başlar?

Çocuklar 6-7 yaşlarına geldiklerinde genellikle önce alt kesici dişlerden başlamak üzere süt dişleri düşerek yerlerini daimi dişlere bırakırlar. Bu değişim süreci 12-13 yaşlarına kadar sürer ve ortalama 13 yaşlarında tüm sürekli dişler sürmüş olur. Ancak 20 yaş dişi adını alan diş ise daha sonra sürecektir.

Dişlerin değişimi sırasında ne gibi sorunlar ortaya çıkabilir?

Bu yaş grubu çocuklar okul çocuklarıdır ve yavaş yavaş bir birey olma yolundadırlar. Özellikle diş fırçalama alışkanlıkları oluşmamış çocuklarda bu dönemde diş çürükleri çok daha kolay ortaya çıkabilir. Bazı dişleri düşmüş, bazıları da sürmekte olan çocuklar genellikle etkili bir diş fırçalama işlemi gerçekleştiremezler. Ayrıca gün içinde okul kantinlerinden alabildikleri şekerli, yapışkan ve asitli yiyecek ve içecekler de çocuklarımızın ağız-diş sağlığını tehlikeye sokar ve hızla ilerleyen çürükler görülebilir.

Çocuğuma nasıl yardımcı olabilirim?

Beslenme alışkanlıklarını kontrol ederek: yapışkan, şekerli, asitli besinlerden uzak tutarak ve bu tip yiyecekleri tükettikten sonra fırçalama imkânı yoksa su ile gargara yapmasını öğreterek.

Diş fırçalamasını denetleyerek ve uyararak (Özellikle yatmadan önce).

6 ayda 1 diş hekimine götürerek (0-6 yaş grubu çocuklarımız için söylediğimiz noktalar daha büyük çocuklarımız için de aynen geçerlidir).

Hazırlayan: Zuhal K. EYÜBOĞLU