Odasını bin bir özenle hazırladınız, yatağına en güzel örtüleri aldınız, ama tüm bunlara rağmen miniğiniz yatağının yüzüne bile bakmıyor mu? Hemen hemen çocukların hepsi yalnız yatmak yerine, anne ve babalarının yanında yatma eğilimi gösterirler. İlk başlarda kıyamasalar da anne-babalar, bir süre sonra bu duruma son vermek isterler. Çocuğun anne babasıyla uyumasının özgüven gelişimi ve benlik algısı için sağlıklı olmadığını belirten Psikolojik Danışman Tuğba Gürçağ Yarız, çocuk ne kadar erken kendi yatağında yatmaya alıştırılırsa, bu sorunun o kadar kolay çözümleneceğini söylüyor. İşte bu konuda başarılı olmanız için bazı ipuçları…
Özgüven gelişimini etkiliyor
Bebek uyandığı zaman sesini duyamamaktan korkmak, bebeği yanından ayırmak istememek ve başına bir şey geleceğini düşünmek anneleri endişelendirir. Özellikle çalışan anneler, gün boyunca bebeğe yeterince zaman ayıramamanın vermiş olduğu pişmanlık, özlem ve kaygı ile bebeği uyku saatlerinde yanında tutmak isterler. Duygusal olarak kendilerini iyi hissetmek için birçok anne baba, bebekleri biraz daha çocukluğa geçtikten sonra odasını ayırırlar. Bebeğin anne baba yanında uyuyup uyanması, ona sarılmak ve dokunmak elbette çok değerli anlardır. Ancak bebek büyüdükçe hem anne-baba için hem de bebek için birbirlerinden ayrılarak uykuya geçmek çok daha zor bir hal alacaktır. Hep anne babasıyla uyumaya alışan çocuk, bunu tek başına nasıl yapacağını bilmediği için denemeye çekinebilir ve var olan düzenini bozmak istemeyerek yalnız yatamayabilir. Bu durum uzun vadede, çocukların benlik algısı ve özgüven gelişimlerini olumsuz yönde etkiler. Hatta bazen eşler arasında da anlaşmazlıklara neden olan bir konu haline gelebilir.
Duygusal nedenler
Çocukların yalnız yatamamaları için aslında birçok sebep olabilir. Anne baba ile birlikte uyumaya alışmanın yanı sıra gece uyurken korkmak ve rüya görmek, bu sebeplerin en belirginlerindendir. Okul öncesi dönemdeki çocuklar, duygularını sözel olarak ifade etmekte gelişimsel olarak zorlanır ve duygularını daha çok davranışlarıyla belli ederler. Çocuklar hırsızlardan, hayaletlerden, gölgelerden ve yatak altındaki canavarlardan korkabilirler. Kendilerini, anne babalarının koruyacağına inanarak, onların yatağına giderler ve güvende hissederek uykuya dalarlar. Gece uyurken gördükleri korkutucu rüyalar da anne baba ile yatmaya teşvik edebilen sebeplerden biridir. Çocuk uyanır ve korkusu nedeniyle uykuya devam edemeyebilir, anne-baba yanında sakinleşerek tekrar uykuya geçmek isteyebilir. Bazen anne babalar çocuk üstünü açıp üşüyeceği için, bazen hasta olduğu için çocuklarını yanlarına alarak uyurlar ve çocuklar bu duruma hızlıca alışarak bunu sürdürmek isteyebilirler. Bazen de çocuklar kendi yataklarının rahatsız olduğunu, anne-babalarının odasında televizyon izleyeceklerini bahane eder ve orada uyumak isterler. Bu tarz durumlar için anne-babaların da bahaneleri olabilir. Anne veya baba seyahate giderse diğer ebeveyn çocuğunun yanında yatmasını isteyebilir. Çocuklar gerçekten canlarını sıkan konulara çözüm olarak birlikte yatmak isteyebilirler. Anne-baba arasındaki sürtüşmelere ve sıkıntılı süreçlere şahit olan çocuk için hep birlikte yatmak, sorunların çözümü olabilir. Ebeveyn kaybı gibi durumlarda çocuk diğer ebeveynden ayrılamamak ve onu da kaybetmemek için hep yanında olmak ister ve uykuya da ebeveyni ile birlikte geçmeyi tercih edebilir. Gün içerisinde okul ortamında, arkadaşlarıyla ya da derslerle ilgili yaşanan bazı gelişmeler çocukların keyfini kaçırabilir ve çocuklar huzursuz olup tek başlarına uykuya geçmekte zorlanabilirler.
Neler yapmalı?
Çocukların tek başlarına uyuyabilmeleri için en önemli nokta; anne-babaların bu konuda kararlı olmalarıdır. Eğer anne babalar çocuklarının artık kendi yataklarında uykuya dalmasını istiyorlarsa, önce kendileri buna hazır olmalıdır. Eğer ebeveynler çocukları ile yatmaya devam ederlerse, çocuğa giden mesaj "Tek başına uyumakta zorlanıyorsun, bu gerçekten zor, bunu biz olmadan yapamayabilirsin. Gerçekten korkacak bir şeyler var ve bunlardan seni biz koruyabiliriz." olacaktır. Bundan dolayı çocuk da yatağında uykuya geçmekte zorlanmaya devam edecektir. Anne babaların ilk adımı, bu değişimi istemek ve hazır olmaktır. Mental ve psikolojik olarak hazır olunca, bunu çocuğa hissettirmek ve açıklamak ile ikinci adım atılabilir. Bu şekilde, anne babanın kararlılığını hisseden çocuk, kendini güvende hissederek bu değişime her yönden hazırlanmaya başlayacaktır.
ÖNERİLER
1. Bu aşamada çocuğun odası için lamba, abajur, oyuncak kutusu, yatağı için çarşaf ve yastık kılıfı gibi seçimler yapmasına fırsat vermek gerekir.
2. Uykuya geçiş öncesi belli bir rutinin izlenmesi (pijamaları giymek, dişleri fırçalamak, yatağa geçip masal okumak, ninni söylemek, iyi geceler öpücüğü vermek gibi) çocuğun kaygılarının azalmasına ve sakinleşerek uykuya geçmesine yardımcı olacaktır.
4. Uyku vaktinde çocuğunuz sizin yatağınıza gelmek istese bile ona durumu uygun bir dille anlatıp kendi yatağına yönlendirmelisiniz. Çocuğunuz yatağında yatarken siz yatağına yakın bir sandalyede oturarak ona sakinleştirici temaslarda bulunabilirsiniz; saçına ya da eliniokşamak gibi… Sonrasında yavaş yavaş fiziksel teması azaltıp, mesafeyi arttırarak, çocuğunuzun tek başına uykuya dalmaya daha kolay alışmasına yardımcı olabilirsiniz.
5. Uykuya geçmesine yardımcı olacak bir nesne (ayıcık veya fil gibi sevdiği bir oyuncak olabilir) seçmesini sağlamak; çocuğun odasına ve yatağına ısınmasına yardımcı olacaktır. Seçtiği uyku oyuncağını yanına alması, alışma sürecini kolaylaştırır.
6. Çocuğunuza öğreteceğiniz bir diğer konu, herkesin yatağının kendine özel olduğudur. "Anne-babanın yatağı anne-babaya, çocuğun yatağı çocuğa aittir ve herkes kendi yatağında yatmalıdır." Bu algı, çocuklarda benlik algısı gelişimine ve özerklik kavramının oluşumuna katkı sağlayacaktır. Bunu algılayan çocuk, kendi yatağında yatmak isteyecektir.
7. Gerçekten korkuları olduğunu ifade eden çocuğunuzun korkularını anlamaya çalışın. Onun duygularını yok saymayın, reddetmeyin ve dalga geçmeyin. Bu durum çocuğunuza anlaşılmadığı hissini yaşatacak ve ebeveyn-çocuk ilişkisini olumsuz yönde etkileyecektir. Çocuğunuzu, korkusunu anlatmaya teşvik etmek, onu dinlemek, anlamaya çalışmak, onu sakinleştirmek ve korkularını gidermesi için önerilerde bulunmak; çocuğunuzun kendini anlaşılmış ve kabul görmüş hissetmesini sağlayacak, onu rahatlatacak ve tek başına uykuya geçiş sürecine katkıda bulunacaktır.
8. Doğru zaman çok önemlidir. Anne baba, çocuğun tek başına yatması fikrine alışmalı ve zaman kaybetmeden uyku eğitimini çocuğa vermelidir. Zaman geçtikçe ve çocuklar büyüdükçe bu becerilerin kazanımı gittikçe zorlaşır. Bu eğitim ne kadar erken verilirse; çocukların özgüven gelişimleri ve olumlu bir benlik algısı şekillenmesi daha mümkün olacaktır.
"Kararlı olun"
Çocuğunuz gece uyanıp yanınıza gelmek isteyebilir. Bu noktada size düşen görev; çocuğunuzu her uyandığında yatağına geri götürüp, tekrar uykuya dalması için yardımcı olmaktır. Bazen anne-babalar çocuklarını yataklarına geri götürmekte zorlanırlar, ancak burada kararlılık ve tutarlılık en önemli ilkedir. Eğer siz gerçekten bu değişimi isterseniz, çocuğunuz da isteyecektir. - PSİKOLOJİK DANIŞMAN TUĞBA GÜRÇAĞ YARIZ
