"Neden benim çocuğum yemiyor sorusunu" kendinize sık sık soruyor musunuz? Fiziksel nedenli olabildiği gibi, iştahsızlığın psikolojik veya bazı anne baba davranışlarından kaynaklanan etkileri de var. Aslında alternatif yöntemlerle çocukların yararlı besinleri almasının sağlanabileceğini söyleyen Beslenme ve Diyet Uzmanı Aysu Bekci, iştahsızlığa çözüm olacak yöntemleri anlattı. Süt, et ve sebze yemek istemeyen çocuklara özel öneriler de verdi.
İştahsızlık nedir?
İştahsız çocuk, günlük harcadığı enerjiyi beslenme yoluyla yerine koyamayan ve bu nedenle yaşıtlarına göre gelişme geriliği gösteren çocuk olarak tanımlanır. Anneler genelde çocuklarının iştahsız olduğunu düşünür. Çünkü çocuklarının kendi istedikleri porsiyonlarda yemek yemelerini bekler ve karşılığını göremeyince durumu "çocuğum iştahsız" veya "çocuğum hiçbir şey yemiyor" olarak nitelendirirler. Oysa çocuk kendine yetecek ve büyümesini sağlayacak kadar yiyorsa problem yoktur.
Nedenleri
İştahsız bir çocuğun, öncelikle büyüme ve gelişmesinin yaşına göre uygun olup olmadığı dikkate alınmalıdır. Daha sonra iştahsızlık fiziksel açıdan kontrol edilmeli; kansızlık, bağırsak parazitleri, çinko eksikliği, yüksek ateş, kulak ve boğaz ağrısı, nefes almayı güçleştiren nezle ve grip gibi üst solunum yolları enfeksiyonları gibi problemlerin olup olmadığına bakılmalıdır. Eğer fiziksel açıdan problem yoksa, iştahsızlığın psikolojik olabileceği akla gelmelidir. Çocuğun iç dünyasında yaşadığı bir üzüntü, kıskançlık, nefret ve endişe yemek yememesine neden olabilir. Diğer bir neden de ebeveynlerin iştahsızlığa yol açan bazı davranışlarıdır.
İştahsızlığa yol açan anne baba davranışları
Aç olmasa da çocuğu yemeye zorlamak, istemediği gıdaları zorla yedirmeye çalışmak, fazla süt veya meyve suyu ile iştahın kapanmasına yol açmak, çocuğa erişkin porsiyonu sunmak, yemeği ödül veya ceza olarak kullanmak çocuğun iştahsızlık problemini tetikler. Ayrıca çocuklar bazen büyüklerin dikkatini çekmek için yemekteki olumsuz davranışları kullanabilirler. Çünkü iştahsızlık her zaman anne-babanın dikkatini çeker. Özellikle sofrada, onun yemedikleri hakkında yorumlar yapmaktan ve ısrarcı olmaktan kaçınmak gerekir.
BU ÖNERİLERE DİKKAT!
1. Çocukların aşırı yorgun ve uykulu oldukları zamanlarda iştahları olmaz, bu yüzden yemek saatlerini buna göre düzenleyin.
2. Sofraya oturmadan önce çocuğunuzla oyun oynayın. Oyun sayesinde neşelenen çocuk, yemekten daha fazla keyif almaya başlar.
3. Yemeklerden önce çocuğunuza şeker, çikolata, pasta, gazlı veya şekerli içecekler kesinlikle vermeyin. Yarım su bardağı kutu meyve suyu içmesi bile onun iştahının kapanmasına neden olabilir. 4. Yemek yedirmek için ısrar etmeyin, onu ödüllendirmeyin veya ceza vermeyin. Sanılanın aksine bu davranışlar çocuğun yeme alışkanlıklarını olumsuz yönde etkiler.
5. Çocuğunuz yemek zamanında aile sofrasına oturarak yemek yemenin, sosyal bir olay olduğunu görerek öğrenmelidir. Büyük kardeşlerinin ve aile büyüklerinin sofraya oturmaması, yemek seçmesi ve yemekleri beğenmemesi çocuğunuzun yeme alışkanlıkları üzerinde olumsuz etki yapabilir.
6. Yemeği televizyon olmayan, dikkatinin dağılmayacağı sessiz bir ortamda yedirin. Yemek zamanının güzel geçmesine özen gösterin.
7. Çocuklar 1.5 yaşından sonra çatal kaşık kullanabilirler. Dolayısıyla bu yaştan sonra kendi kendine yemesini desteklemek için kaşığı ağzına vermektense eline verip, yemesini bekleyin. Böylece yediği yemekler konusunda karar verme hakkının kendisinde olduğunu düşünecektir.
8. Tabağı tepeleme doldurmak görüntü açısından itici gelebileceği için porsiyonları ufak tutun.
9. Kolay çiğneyebileceği ve yutabileceği besinleri tercih edin. Değişik yemek çeşitlerine alıştırarak, tek bir besin türüne bağımlı kalmasını önleyin. Örneğin, aşırı miktarda süt tüketimi birçok besini reddetmesine yol açar.
10. Çocuğunuz sizin beğendiğiniz yemek düzenini ve çeşidini benimsemek zorunda değil, kendi çeşidini kendisinin bulmasına izin verin.
11. Yemeği acele yedirmek, yemek yemeğe yeterli zaman tanınmaması ya da tam tersine yemek süresini çok uzatmak (yarım saat normal bir süredir) ve yemeği döktüğünde tepki verilmesi çocuğunuzu olumsuz yönde etkiler. Dolayısıyla bu tür davranışlardan sakının.
12. Yemeğin aşırı soğuk ya da sıcak olmamasına dikkat edin. Ayrıca birçok çocuk yemekte birbirine karışmış şeyleri reddeder, çok pişirilmiş ve tadı bozuk yemekleri yemezler. Bu noktaları göz ardı etmeyin.
13. Yemek çeşidini arttırın. İstemediği yiyecekleri önünden alın, tepki göstermeyin ve korkutmayın. Tekrar yemek isterse aynı yiyeceği önüne koyun, tekrar yemek istemezse bir öğün boyunca başka yemek vermeyin. Alışkanlık yaratacağı için yemediği zaman aç kalacak endişesiyle süt ve sevdiği içecekleri vermeyin.
14. Yemek yerken parmaklarını kullanmasına, yemeklerle oynamasına, etrafı dağıtmasına göz yumun ve engellemeyin.
15. Doyduğuna dair bir işaret aldığınız an yemesini durdurun, son lokmasına kadar yedirmek zorunda değilsiniz.
16. Evde çocuğunuz için yemeklerin önüne geçen atıştırmalıkları bulundurmayın.
Süt içmek istemiyorsa…
Bazı çocuklar sütü soğuk bazıları ise sıcak ya da ılık sever. Çocuğunuzun sütü nasıl sevdiğini deneyerek bulun. Sütü renkli ve desenli bardağın içine koyun ve bardağına renkli bir kamış yerleştirin. Sütlaç ve muhallebi gibi tatlılar yapın. İçmemekte direniyorsa ısrar etmeyin; çünkü yoğurt, peynir, et ve yumurta ile de çocuğunuzun protein ihtiyacını karşılayabilirsiniz.
Et yemek istemiyorsa…
Köfte sert geliyorsa, kıymalı dolma yapın. Kırmızı et sevmiyorsa, balık ya da tavuk eti yedirmeyi deneyin. Makarna seviyorsa üzerine kıymalı sos yapın. Çok sık olmamak kaydıyla kıymalı börek yedirin. Yumurta sarısı, yoğurt, süt ve peynir de et yerine geçebilir.
Sebze yemek istemiyorsa…
Salatalık ve havuç gibi sebzeleri çiğ olarak, çubuk biçiminde hazırlayın. Bu şekilde sunum, çocuğunuzun hoşuna gidebilir. Sevdiği yemeklere, çorbalara, köftelere ya da soslara rendelenmiş olarak sebze ekleyin, çocuğunuz bunu fark etmeden yer. Evde siz de sebze yemekleri yiyin, böylelikle sizden görerek zamanla sebze yemeye alışır.
MENÜ ÖNERİSİ
KAHVALTI
1 çay bardağı süt veya
1 çay bardağı taze sıkılmış meyve suyu
1 yumurta ve
1 dilim peynirle yapılmış omlet
1 dilim çavdar ekmeği
(ARA ÖĞÜN)
Meyve
ÖĞLEN YEMEĞİ
Kabak ya da biber dolması ve yoğurt (Veya) Mercimekli bulgur pilavı ve cacık (Veya) Sebzeli köfte, ayran ve 1 dilim çavdar ekmeği
(ARA ÖĞÜN)
Ev yapımı meyveli yoğurt
(Veya) Ev yapımı sütlü tatlı
(Veya) Ev yapımı kek ya da poğaça,
1 çay bardağı süt ya da
1 su bardağı ayran
AKŞAM YEMEĞİ
Kıymalı sebze çorbası ve
1 dilim çavdar ekmeği (Veya) Et ya da tavuk suyuna çorba ve
1 dilim çavdar ekmeği (Veya) Nohutlu yoğurtlu çorba ve
1 dilim çavdar ekmeği
"SAĞLIKLI BESLENİN Kİ, ÇOCUĞUNUZ ÖRNEK ALSIN"
Yemek yeme alışkanlıkları konusunda çocuğa doğru şekilde örnek olmak gerekir. Çünkü çocuklar, ailedeki beslenme alışkanlıklarından etkilenirler. Süt içmeyen bir anne-babanın çocuğuna süt içirmesi veya kendisi kola içerken çocuğa yasaklaması zordur. Siz sağlıklı beslenirseniz, çocuğunuz da sağlıklı beslenmeyi öğrenir. Evdeki sağlıklı beslenme alışkanlıkları hemen değilse de ileriki hayatında bir gün mutlaka çocuğun tercihlerinde etkili olacaktır. BESLENME VE DİYET UZMANI AYSU BEKCİ
Hazırlayan: Başak Doğru Yeterler
