Her anne baba şüphesiz kendine güven duygusunun çocuklara kazandırılabilecek en önemli özelliklerin başında geldiğinin farkındadır. Peki, bu nasıl sağlanabilir? Psikolog Didem Güven Güneysu, çocuklara öz güven duygusu kazandırmanın püf noktalarını anlattı.
Kontrol ve müdahaleden kaçının
Bazen anne babaların kontrol ve müdahale kaygısı çocuğun; kendisini ortaya koyamamasına, yeteneklerini geliştirmeye fırsat bulamamasına, kendisini ifade edememesine ve tüm bu sebeplerle yetersiz hissetmesine neden olabilir. Her işi çocuğunun yerine yapmaya meyilli, çocuğuna gereğinden fazla kontrol ve müdahalede bulunan, onun becerilerinin gelişmesi adına fırsat yaratmayan ya da alan tanımayan anne-babalar, çocuklarının bireyselleşebilmesi yolundaki bağımsız hareket edebilme ihtiyacını örselemiş olurlar. Bu sağlıklı ihtiyacı zedelemekle birlikte, o döneme ait belirli gelişim özelliklerinin çocuk tarafından yerine getirilip tamamlanmasını, örneğin öz güven gelişimi ve bir sonraki gelişim döneminin sağlıklı yaşanacak olmasını engellerler. Bunun yanında, ihmal edilen, aşağılanan, utandırılan, eleştirilen ve kendisinden yapabileceğinin çok üzerinde performans ve başarı beklenen çocukların da öz güveni gelişemez. Bunun bir sonucu olarak, hep bir başkasının onayına, desteğine ve kontrolüne bağımlı kalırlar. Karşısındakilerin sağladıkları üzerinden kendilerini değerlendirir, herkesten bağımsız bir kendilik algısı yaratamamış olurlar. Bu durum, kişinin yaşamını tümden etkileyebilecek olumsuz bir güce sahiptir.
Onu cesaretlendirin
Çocuğunuzu dış dünyayla ilişki kurabilmesi ve kendisini ifade edebilmesi noktasında cesaretlendirmek ve girişimlerini engellememek, sonucunda benmerkezci ve sınır tanımayan bir çocuk yetiştirmek anlamına gelmemelidir. Anne-babalar "çocuğun doğal gelişim dürtülerini engellememek" düşüncesiyle ellerinden geldiğince çocuklarının her talebine cevap vermeye çalışabilirler. Onu geri çevirmenin ya da isteklerini ertelemenin çocuk yetiştirirken çok da yapılmaması gereken bir şey olduğunu düşünebilirler. Oysa çocukların sınırlandırılmaya ihtiyaçları vardır. Kendi istek ve ihtiyaçlarını ne şekilde sınırlandırıp ne derece kontrol edeceklerini bilmediklerinden, büyüklerinin onlar adına bunu yapabiliyor olması gerekir. Sınırsız bir özgürlük ile her taleplerinin karşılanacağını düşünmeleri, onların kişilik gelişimi adına oldukça olumsuz sonuçlar doğuracaktır. Aksine, anne babanın çocuğun keşif dünyasına koyacağı sağlıklı sınırlar, çocuğun güven duygusunu pekiştirecektir. Çocuğu keşif fırsatlarından yoksun bırakmadan ya da çocuğun cesaretini kırmadan yapılan sınırlandırmalar, onun içinde yaşadığı dünyayı daha belirli, daha sabit ve dolayısıyla daha güvenilir algılamasını sağlayacaktır. Bunun yanında, çocuğun karşısındakinin duygu, düşünce ve ihtiyaçlarının farkına varabilmesi ve bunları değerlendirebilmesine, yani daha empatik bir tutum kazanmasına yardımcı olacaktır.
Anne-baba tutumları
Kişinin yaşantısını etkileyen başlıca faktörlerden bir tanesi öz güvendir. Öz güvenin temelinin bebeklik yıllarında atıldığı bilinir. Bebeklik çağından itibaren öncelikle sevgi, şefkat ve ilgi gören, ihtiyaçları yeterince karşılanan, koşulsuz sevildiklerini ve koşulsuz kabul ve destek gördüklerini kesintisiz şekilde hisseden çocuklar kendilerine güvenirler. Yaşamda karşılaştıkları güçlüklerin üstesinden gelme konusunda daha etkili olabilirler.
Hazırlayan: Aytülike KESKİN
