Çalışıp didiniyoruz. Niye? Para kazanıp daha iyi yaşamak için. Paranın hayatımızdaki yeri büyük. İstek ve arzularımızı karşılayabilmemiz için olmazsa olmaz bir araç. Tabii manevi isteklerimizin dışındaki isteklerden bahsediyorum. Çocuklar da hayatın gerçeklerinden olan parayla bir şekilde tanışmak zorunda kalıyorlar. Peki çocuğunuza para kavramını nasıl öğretmeniz gerektiğini biliyor musunuz? Psikolojik Danışman Cangül Özer'in anlattıklarını mutlaka okuyun.
Paranın değerini öğretin
Küçük çocuklar sahip oldukları merak duygusuyla önce kendilerini sonrasındaysa çevrelerini keşfetmeye başlarlar. Özellikle anne-babalarını çok iyi gözlemler ve onlar aracılığıyla yetişkin yaşamına dair pek çok kavramı öğrenirler. Çocukların parayla tanışmaları da bu yolla olur. Günlük yaşam içerisinde çocuklar, pek çok farklı yerde yetişkinlerin parayla olan ilişkilerine tanıklık ederler. Çevresini giderek daha iyi algılayan çocuk, zamanla kendi ihtiyaç ve istekleri için paranın gerekli olduğunu kavramaya başlar. Bu nedenle anne babalar, küçük yaşlardan itibaren çocuğun para kavramını öğrenmesi ve para yönetimi konusunda beceri kazanması için çocuğa rehberlik etmelidirler. Çocuklara para kavramını öğretmek için de onların parayla ilgili deneyimler yaşamalarına fırsat yaratmak gerekir. Bunun en uygun yolu ise okul öncesi dönemden başlayarak çocuklara düzenli olarak harçlık vermek ve kendi parasının sorumluluğunu üstlenmesi konusunda ona yardımcı olmaktır. Harçlık veren anne baba çocuğunun para kavramıyla tanışmasını sağlar. Aynı zamanda hesap yapma becerisini kazanması, harcamalarını planlaması ve elindeki sınırlı kaynaklarla isteklerini dengelemesi gerektiği gibi konularda deneyim yaşayarak öğrenmesine katkıda bulunacaktır. Çocuk bir şey istediğinde onu hemen almak ile çocuğa önceden harçlık vererek, istekleri için kendi harçlığını kullanmasını sağlamak çok farklıdır. İlkinde anne-baba çocuğun yerine parayı yönetirken, ikincisinde çocuk parasının sorumluluğunu almış olur. Bu şekilde düşünüldüğünde harçlık vermek pek çok anne babanın düşündüğünün aksine ek bir gelir ayırmak yerine, zaten çocuğun ihtiyaçları için harcanacak olan paranın çocuk için bir öğrenme aracı olarak kullanılmasını sağlar. Düzenli şekilde harçlık alan çocuklar paranın kolayca harcanabilecek bir şey olmadığını anlar. Böylece ihtiyaçları ve istekleri için parasını tasarruflu kullanması gerektiğini erken yaşta öğrenir.
Harçlık verirken…
Okul öncesi dönemde çocuklar sayı, miktar ve ölçme gibi kavramları kazanmaya başlarlar. Fakat her çocuğun gelişimi birbirinden farklılaşır. Bu sebeple anne babalar çocuğun parayla ilgili konularla ne kadar ilgilendiğini gözlemlemeli ve çocuğun para kavramı hakkındaki bilgisini anladıktan sonra harçlık vermeye karar vermelidir.
Miktarı
Çocuğa verilecek harçlığın miktarı çocuğun yaşına, ailenin ekonomik durumuna ve çocuğun günlük ihtiyaçlarına göre değişse de; küçük miktarlarla başlanması uygundur. Okul öncesi dönemde, çocuğun istediği bir ürünün ücretine uygun bir harçlık verilebilir. Okula başlamış bir öğrenciye ise günlük ihtiyaçlarını karşılamasını sağlayacak ve belki de biraz para biriktirerek istediği bir oyuncağı, kitabı ve giysiyi almasına fırsat verecek miktarda harçlık verilmesi doğrudur. Fazla harçlık vermek çocukların parayı kontrolsüz harcamasına neden olur ve gereksiz harcamalar yapabilirler. Doyumsuzluğu beraberinde getirecek olan bu durum, harçlığın amacına uygun değildir. Harçlığın miktarı çocuğun yaşıyla orantılı şekilde arttırılmalıdır. Ailede birden fazla çocuk olması durumunda ise, büyük olan çocuğun ihtiyaçlarının daha fazla olacağı göz önünde bulundurularak verilen harçlıkta adaletli davranılmalıdır.
Kullanım alanları
Çocuklar küçük yaşlardan itibaren parayı kullanan yetişkinleri gözlemleseler de, söz konusu para kendi sorumluluklarına verildiğinde, nasıl değerlendireceklerini bilemezler. Bu konuda anne babanın rehberliği önemlidir. Düzenli harçlık vermeye başlanılan dönemde, parayı nasıl kullanabileceği konusunda çocukla konuşmak gerekir. Çocuklara harçlığını; günlük ihtiyaçlarını karşılamak ve yiyecek, oyuncak, giyim eşyası gibi bazı isteklerini almak, fazla miktarda para gereken isteklerinde birikim yapmak ya da ailesinden birine veya bir arkadaşına hediye almak için kullanabileceği açıklanmalıdır.
Harçlığın düzeni
Harçlık, çocukların parayı uygun şekilde kullanmaları ve seçimlerinin sorumluluğunu almaları için kullanılabilecek bir eğitim aracıdır. Bu amaçlara ulaşmak için çocuklara harçlığın belli bir düzende verilmesi ve aksatılmaması gerekir. Harçlığın miktarı ve ne zamanlarda alınacağı konularında anne-babalar çocukla önceden konuşmalıdır. Kararlaştırıldığı şekilde de düzenli olarak çocuğa vermelidir. Anne-babaların bu işi ciddiye alıyor oluşu, çocuğun da para yönetimini önemsemesine yardımcı olur.
Hazırlayan: Başak Doğru
