Hayatının ilk yıllarında size bağımlı olarak yaşayan miniğiniz yavaş yavaş büyüyor. Artık yürüyor, konuşuyor ve isteklerini kolaylıkla ifade edebiliyor. Nihayetinde de size ihtiyacı kalmayacak gibi gözüküyor. Her şeye itiraz ediyor ve dizginleri eline almak istiyor. Ayrıca istediğini tutturması, olmayınca da kendini yerden yere atması olası. Çünkü o artık birey olma yolundaki ilk adımlarını atıyor. Bu inatçı hareketleri de, kendini kabul ettirme çabasından kaynaklanıyor. Psikolojik Danışman Cangül Özer, miniğinizin bu inadıyla nasıl başa çıkmanız gerektiğini anlattı. Çocuğunuz ne kadar inatçı olursa olsun, onunla inatlaşmak yerine size verdiğimiz formülleri uygulamayı deneyin.
Kalıcı olup olmaması anne babaya bağlı
İnatlaşma her yaştan çocukta görülebilecek bir durumdur. Özellikle gelişim sürecinin bazı dönemlerinde çocukların anne-baba ve diğer yetişkinlerin koydukları kurallara karşı gelmeleri ve talepler karşısında direnç göstermeleri bir birey olma yolunda beklenen ve istenen bir davranıştır. Özellikle 2-4 yaşları arası dönemde ve sonrasında ergenlik döneminde ortaya çıkabilen bu inatlaşma sürecinin ne kadar süreceği ve ne şiddette geçeceği ise aile tutumlarıyla yakından ilişkilidir. İnatlaşmanın beklenilen bir durum olduğundan habersiz olan anne babaların birçoğu, kendilerini çocuğuyla bir güç savaşı içerisinde bulurlar.
Anne baba çocuk ilişkisini yıpratan ve çocuğun gelişimini olumsuz etkileyen tutumlar nedeniyle, geçici olan inatlaşma dönemi uzar ve içinden çıkılamaz bir duruma dönüşür. Kendisiyle inatlaşan çocuğuna, "Ne kadar inatçısın, bir kere de söylediğimizi yap" diyen, başka yetişkinlerin yanında çocuğunu "inatçı" olarak etiketleyen ve çocuğun inatlaşmaktan vazgeçmesi adına istenilen davranışın tam tersini yapmasını söyleyerek çocuğa çelişkili mesajlar gönderen anne babalar inatlaşmanın devam etmesine ve hatta kalıcılığına neden olabilirler.
Neden inatçı?
Çocuğun inatlaşma davranışı kişilere, yere ve zamana göre değişkenlik gösterir. Bu tür durumlarda çocuğun iletişim içinde olduğu kişilerin tutumları, çocuktan beklenen sorumluluklar, kurallar ve uygulanış biçimlerinin gözden geçirilmesi gerekir. Çocuğun yaşına uygun olmayan beklentiler içerisinde olmak ve koyulan kurallar konusunda tutarsız bir yaklaşıma sahip olmak, çocuğun karşı gelme davranışına neden olur.
Çocuğun fark edilme, sevgi ve ilgi görme ihtiyacı da inatlaşmasına yol açabilir. Anne-babanın taleplerine karşı geldiğinde ve onlarla inatlaştığında ilgi gördüğünü fark eden çocuk, bu tür istenmeyen davranışlarının sıklığını artıracaktır. Böyle bir durumda anne babanın olumlu ya da olumsuz duygularını dile getirmesi için çocuğu teşvik etmesi, çocuğa daha fazla zaman ayırması ve istenmeyen davranışları karşısında kendi duygu ve düşüncelerini dile getirerek çocuğa örnek olması yaşanan çatışmaları azaltacaktır. Anne babalar inatlaşmanın bir birey olma yolunda gerekli bir süreç olduğunu dikkate alarak uygun bir tutum sergilediklerinde, geçici olan bu inatlaşma dönemlerini başarılı şekilde atlatabilirler.
Çocuğunuzla güç mücadelesine girmeyin
Çocuğun inatlaşmaları karşısında sabırlı olmayı başarmanız ve yaşadığınız sürecin normal bir süreç olduğunu kabul etmeniz daha olumlu bir yaklaşım sergilemenizi sağlayacaktır. Çocuğunuzun inatlaşmaları karşısında sakin kalmayı başarmanız ve talepleriniz konusunda kararlı olduğunuzu bağırmadan çocuğa ifade edebilmeniz önemlidir.
Basit ve anlaşılır kurallar belirleyin Çocuğun bağımsızlığını başkalarına kabul ettirme çabası; anne-babanın çocuğa kural koymaması ve her istediğini yapması anlamına gelmez. Aksine çocuklar kuralları belirgin, düzenli bir yaşam içerisinde kendilerini daha güvende hissederler. Yalnızca belirlenen kuralların çocuğun yaşına, becerilerine, basit, anlaşılır ve az sayıda olmasına özen gösterilmesi gerekir. Yaş ilerledikçe kuralların değişebileceği ve yeni kurallar gerekebileceği de unutulmamalıdır.
Kuralları önceden bilmesine izin verin
Çocuğun kendini güvende hissetmesi ve anne-babanın koyduğu kurallara uyum gösterebilmesi için, bu kuralların önceden çocuğa açıklanmış olması gerekir. Yaşanan olumsuz bir olay üzerine anne-babanın çocuğa kural koyması onun karşı koyma davranışını tetikleyecektir. Çocuğun anlayabileceği bir dille kuralları önceden söylemek onun inatlaşma davranışının önüne geçecektir.
Kuralları uygularken tutarlı olun
Çocuklar uymaları gereken kuralların gerçekten kural olup olmadığını birçok kez test ederler. Eğer annenin hayır dediğine babanın evet dediğini görürlerse ya da bir gün hayır denilene ertesi gün evet denildiğini keşfederlerse kendi istediğinin olması için inatlaşmayı sürdürürler. Bu nedenle anne-baba ortak kararlar almalı ve sonradan evet'e dönüşme ihtimali olan durumlara hayır dememeye özen göstermelidirler.
Hazırlayan: Başak Doğru
