Modern yaşamın bir gereği haline gelen bilgisayar ve internet kullanımı, şüphesiz çocukların da hayatına girdi. İnternetin iletişim ve eğitim başta olmak üzere çeşitli alanlarda yararları olduğu bilinse de, çocuklarda yarattığı psikolojik ve sosyal olumsuz etkilerinin yanı sıra tehlikeler içerdiği yadsınamaz bir gerçek. Çocuklarınızın internet kullanımını bilinçli bir şekilde denetim altına almaksa bu noktada çok önemli! Psikolog Aycan Bulut'un, çocukların internet kullanımında anne babaların nelere dikkat etmeleri gerektiğini anlattığı yazımız size ışık tutacak.
Doğru ve denetimli kullanım gerekiyor
Günümüz teknolojisinde çocukların internet ve bilgisayar ile iç içe yaşaması kaçınılmazdır. Çocuklar bilgisayar aracılığıyla olmasa bile, cep telefonları ve tabletler sayesinde internet ile tanışıyorlar. Renkli internet dünyasını keşfetmek ve bu dünyanın içinde vakit geçirmek istiyorlar. İnternet ve bilgisayara olan ihtiyacın şekli ve şiddeti ise çocuğun yaşına göre değişim gösteriyor. Bu durumda değişmemesi gereken tek faktörse, çocukların internet kullanımında anne-babanın denetimi ve kontrolünün mutlaka olmasıdır. Bilgisayar ve internetin doğru ve denetimli kullanımı; çocuğun sosyal, duygusal ve bilişsel gelişimi için yararlıdır.
İnternet kullanımında yaş aralığı önemli
0-6 yaş arası dönemde çocukların zihinsel, duygusal, sosyal ve dil gelişimleri hızlıdır. Bu dönemde sosyalleşmeleri aile içinde başlıyor ve okul öncesi dönem ile devam ediyor. Çocuk kendini ifade etmeye, tepki göstermeye, insanlarla birlikte vakit geçirmeye, yeni arkadaşlar tanımaya, oyun oynamaya ve akademik olarak yeni şeyler öğrenmeye ihtiyaç duyuyor. 2 yaş öncesindeki çocuklara bilgisayar ve internet kullandırılması, gelişim dönemlerine ait bu özellikleri engelliyor. Bu nedenle 3 yaş sonrası çocukların anne-babanın denetiminde internet kullanımına başlaması gerekiyor. 2 ile 4 yaş arasındaki çocukların dikkat süreleri 20 dakika ile sınırlıdır. Çocuğun 20 dakikadan fazla bilgisayarla ilgilenmesi sakıncalıdır. Çocuk, özellikle bu dönemde anne babanın kucağında bilgisayar kullanmalıdır. Küçük çocukların zihinsel gelişimlerine uygun oyunlar, çizgi filmler sadece anne-babaları yanlarındayken kısa süreli olarak izletilmelidir. 5-6 yaş arası çocuklar ise, bilgisayarın başında tek başına vakit geçirmek ister. Bu dönemde çocuk bilgisayar kullanırken anne babanın yanında olması yeterlidir. Çocuğun ne yaptığını ebeveyni mutlaka görmelidir. Çocuk dış dünyayı merak eder ve yeni şeyler öğrenmek ister. Bu merakın giderilmesi anne-babanın sunacağı imkanlarla olabilir. Yaşına uygun olmayan bilgiler çocuk için bilgi kirliliği olacaktır. 5-8 yaş arasındaki çocuklar için internet kullanımı haftada en fazla 3 gün, 1 saat olmalıdır. Ayrıca bilgisayarı çok iyi kullanıyor olması çocuğun çok zeki olduğunu göstermez.
Yaşı büyük çocuklara dikkat!
Büyük çocuklar için haftanın kaç günü, kaç saat bilgisayarı kullanması gerektiğinin çocukla birlikte planlanması; çocuğun iç denetim ve kontrol duygusunu oluşturur. Dikkat edilmesi gereken nokta; anne-babanın çocuklarına internetten farklı, ilgi çekebilecek seçenekler sunmasıdır. Yaşı büyük çocuklar bilgisayar ve interneti ailelerinden uzaklaşma aracı olarak kullanmaya başlıyor ise, bu durum aile içi iletişimde ciddi sorunlar olduğunun işaretidir.
Yanlış kullanım olumsuz etkiler yaratır
Çocukların yanlış ve fazla internet kullanımı, aile ve sosyal ilişkilerinde sorun yaratır. Zamanının çoğunu bilgisayarda geçiren çocuklarda derslere karşı ilgide azalma, dikkat, konsantrasyon ve motivasyon eksikliğinin yanısıra dil gelişimlerinde de gerileme görülür. Küçük yaşlardan itibaren kontrolsüz internet kullanımı çocukta bağımlılık yaratır. Yaşına uygun olmayan sitelere girmek çocuğun kafasını karıştıracağı gibi, çocuğu şiddet ve cinsel içerikli programlara alıştırır. Anne ve babanın kontrolü olmadan kullanılan internet çocuğa sınırsızlık yaşatır. İnterneti kendi kontrolünde kullanan çocuklar yabancı kişilerle iletişime geçebilir. İçki, alkol ve uyuşturucu gibi özendirici sitelere girebilir. Bu istenmeyen kullanım modelleri çocuğun kişilik gelişimini olumsuz etkiler.
Hazırlayan: Işıl Evrim Akgün
