Büyüme hızını sağlayacak enerji gereksinimleri nedeniyle ilk günden itibaren sık sık beslenme isteği gösterirler. Ancak bazı durumlar bebeğin iştahını engelleyebilir. Bu durum büyüme geriliği( kilo almada, boy ve baş çevresi büyümesinde azlık) ve gelişim( zihinsel ve bedensel hareketlerde) geriliklerine neden olabilir.
SEÇİCİ YEMEME:
İştahsızlık genel bir yememe isteği olarak karşımıza çıkar ve bir çok nedenle ilişkili olabilir ve seçici yemeden farklıdır. Seçici yemede çocuk sadece belirli bazı besinleri reddeder. Seçici yememe de çocuğun büyüme ve gelişmesi normal veya normale yakındır ve ailelerin 'çocuğum çok iştahsız' dediği durum aslında budur. İştahsızlığın zamanla düzelebilir bir durum olduğunu düşünerek göz ardı edilmemesi önemlidir. Bu dönem çocuğunuzun yaşamının çok kritik bir dönemidir ve anahtar besinlerin alınmaması fiziksel ve bilişsel sorunlara neden olabilir.
İŞTAHSIZLIK NEDENLERİ
1. Diş Çıkarma
Bebekler sıklıkla 4-7. aylarda diş çıkarmaya başlar. Diş çıkarma sırasında bebeğin diş etlerindeki yırtılma ile oluşan rahatsızlık ve ağrı bebekte iştah azalmasına neden olabilir.
2. Aşırı sıcak çevre
25 derece sıcaklık ve ince kıyafetler yeterlidir. Aşırı sıcak ve kalın kıfayetler bebeğin aşırı uykulu olmasına ve beslenmemesine neden olur. Eğer bu durum kontrol altına alınmazsa bebeğin susuz kalmasına neden olabilir. Bebeğe sıkmayan hafif pamuklu kıyafetlerin giydirilmesi sıvı kaybını azaltacaktır.
3. Aşırı sıvı tüketimi
Çok miktarlarda su ve meyve suyu gibi sıvıları tüketmesi bir diğer önemli nedendir çünkü bebeğin tokluk hissi ve gıdalara isteksizlik yaratabilir. Bebeğinizin tükettiği süt herhangi bir sağlık sorunu yoksa ilk 6 ay bebeğin sıvı dengesini korumak için yeterlidir.
4. Büyüme
Bebeğinizin büyüme evrelerini bilmeniz önemlidir. Bebek ilk 12 ay çok hızlı büyür, 12-18. aylar arasında büyüme hızı azalır. Eğer bebeğiniz öncesine göre daha az besleniyorsa daha az kaloriye ihtiyacı olmasından olabilir. Bu durumu da bebeğin büyümesi yaşına uygun devam ediyorsa rahatlıkla anlayabiliriz.
5. Reflü ( Mide içeriğinin ağıza gelmesi):
Mide içeriğindeki asidite huzursuzluk, ağrı ve iştah azalmasına neden olabilir. Asit reflüsünün belirtileri sık kusma, öksürük, solunum zorluğu ve yemekten tiksinmedir. Mamasının koyulaştırılması, bebeğin dik pozisyonda beslenmesi reflü belirtilerini azaltabilir ve beslenmeyi düzeltebilir. Bazen mide içeriğindeki asiditenin azaltılması için ilaca gereksinim olur.
6. Süt proteini allerjisi
Bu alerji sütün içindeki bazı protein yapılarına (kazein ve whey proteinine) karşı tepki verdiği bir durumdur. Bebek süt ürünlerini her tükettiğinde huzursuzluk, karında şişlik tarzında kolik ağrılar, döküntü, kusma, ishal, sümüksü ve kanlı dışkılama olur. Belirtilerin şiddeti ile bebek iştahını kaybeder. Annenin süt ürünlerinden uzak durması buna rağmen hala bebekte rahtlama olmazsa da düşük allerjenik formüla mama ile önleneblir ve bebeğin iştahı düzelebilir.
7. Enfeksiyonlar
Çocukların bağışıklık sistemi tam olgunlaşmadığı için ciddi enfeksiyonlara yatkındırlar. Viral ve bakteriyel enfeksiyonlar bebeğin iştahsız olmasına neden olabilir. Solunum yolu enfeksiyonları, idrar yolu enfeksiyonları ve bağırsak enfeksiyonları bebeğin beslenmesini bozabilir. Yine ülkemizde sık görülen parazitler (özellikle kıl kurdu) ciddi iştahsızlık nedenidir.
8. Kansızlık(anemi):
Bebeklere 4. aydan itibaren kan ilacı olarak bilinen demir ilacı başlanmalı gerekirse düzeyi kontrol edilerek dozu artırılmalıdır. Knsızlık dokulara oksijen taşınmasını azaltır ve bu durum bütün organlarımız etkiler.İştahsızlık bunların önemli belirtilerindendir ve ülkemizde yine sık görülen bir durumdur.
9. Doğumsal Kalp Hastalığı, böbrek ve karaciğer hastalıkları
10. Psikolojik problemler:
Boşanmış aileler, yeni ortama girme gibi sosyal fobiler, yeni gelen kardeş, çocuğun ilgi çekme çabası ve okuldaki sorun durumları da iştahı sıkça etkileyen faktörlerdir.
11. Annenin tatmin olmaması:
Maalesef bu durum ülkemizde yine çok sık görülür. Bebek aslında yeterli şekilde beslenmektedir ama özellikle anneler bunla yeterli tatmin olmamaktadır. Bunda da çocukların alması gereken öğün ve kalori miktarınını bilmemesi yine çocuğunu başkalarının çocuklarıyla karşılaştırması önemli bir etkendir.
İŞTAHSIZLIKTA NELER YAPILMALIDIR?
1.İştahının kaçmaması için, çocuk acıktığında yemek zamanı beklenmeden mutlaka yedirilmelidir.
2. Sabırlı olunmalı ve yemek yeme konusunda yapılan zorlama, baskı ve cezalandırma gibi müdahaleler çocuğu yemek yeme isteğinden uzaklaştırır.
3.Her çocuğun büyüme oranıyla ilgili olarak yemek yeme miktarı farklıdır. Yaşına ve gelişimine göre değişim göstereceği bilinmelidir.
4. Yemek yeme kapasitesi her çocukta farklıdır bu yüzden çocuklar birbiriyle karşılaştırılmamalıdır.
5.Yemek öncesinde alınan şeker, çikolata, cips, kraker gibi gıdalar iştahı engeller.
6.Yemek yerken herhangi bir konuda çocuğu eleştiren konuşmalar yapılması çocuğun yemek yeme zevkini ortadan kaldırır. Anne ve babaları tarafından dövülen ve sık azar işiten çocuklar, yemek yemeyerek büyüklerini cezalandırmak isteyebilir.
7.Çocuğun tabağına çok fazla yemek koymak yerine, yiyebileceği kadar yemek koyup bitirmesini sağlamak ve sonra onu taktir etmek, yemek yeme davranışını olumlu geliştirir.
8.Keyifli konuşmalarla yemek zevkli hale getirilmelidir ve onun gözüne daha hoş ve eğlenceli görünecek şekilde süslenmiş gıdalar sunmak, yemek yeme alışkanlıklarını değiştirir.
9.Arkadaşları ile birlikte yemek yiyebileceği ortamlar yaratmak, yemeği eğlenceli hale getirir.
10.Evde yaşanan gergin hava ya da tartışma ortamı çocukların iştahlarının kesilmesi için yeterli bir nedendir. Dolayısıyla yaşanan sıkıntı ve üzüntüler çocuğa hissettirilmemelidir.
11.Çocuğu yemek yerken kendi haline bırakmak, bunu yaparken de etrafı kirletmesine göz yummak gerekir. Yemek öncesi çok süt ya da su içmek daha az yemek yemeye neden olur. Bütün aile günün belirli saatlerinde hep birlikte sofraya oturup, birlikte yemek yemesi çocuk için iyi bir model oluşturur.
****İştahsızlıkla beraber, çocuklarda kilo alımı durduysa, halsizlik gözleniyorsa, ishalse, ateşi varsa mutlaka doktora danışılmalıdır.
