Hastalıkların kol gezdiği kış mevsiminde henüz tam olarak gelişmemiş bağışıklık sistemleriyle bebekler en büyük risk grubunda yer alıyorlar. Bu nedenle vücutlarının en önemli savunma mekanizması olan bağışıklık sistemlerinin bilinçli şekilde güçlendirilmesi çok önemli. Anne-baba olarak miniğinizi hasta görmek en son isteğinizken, onun bağışıklık sisteminin güçlü olduğundan emin olmak istersiniz. Pediatri Uzmanı Dr. Gonca Özmen'in önerileri size yardımcı olacak!
Bağışıklık sistemi nedir?
Hastalıklara karşı savunma mekanizmasını oluşturan, hastalık etkenlerini tanıyıp onları yok eden, vücudu yabancı ve zararlı maddelerden koruyan bir sistemdir. İnsan vücudu hastalıklara karşı bir savunma sistemi ile donatılmıştır. Bağışıklık sistemi hastalıklara yol açan sebepler tarafından uyarıldığında harekete geçer. Sistem, yabancı olarak algıladığı mikroorganizma ile karşılaşınca bundan kurtulmak için savaşmaya başlar. Vücudun savunma sistemi olan bağışıklık sisteminin gelişimi anne karnında başlar. İlk aylarda bağışıklık sistemi zayıftır ve zamanla geçirilen enfeksiyonlar ile giderek olgunlaşarak, vücudu korumaya başlar. Annenin hamilelikteki beslenmesi, geçirdiği enfeksiyonlar ve stresi bağışıklık sisteminin oluşmasında etkili olur. Bebek doğduktan sonra da çocuğun beslenmesi, yaşadığı ortamın fiziksel durumu, geçirilen enfeksiyonlar, kullanılan ilaçlar ve aşılar ile bağışıklık sistemi gelişir.
Doğum sonrası
Yenidoğan döneminde fizyolojik olarak bağışıklık sistemi tam olgunlaşmamıştır. Bu nedenle bu süreçte anne sütü ile beslenmeye özen gösterilmeli, hijyen kurallarına dikkat edilmeli, bebek enfeksiyon hastalığı geçiren kişilerden uzak tutulmalı ve rutin çocukluk çağı aşıları tamamlanmalıdır. Yetersiz beslenme, çeşitli kronik hastalıklar gibi bağışıklık sistemini baskılayan durumlar dışında bir bebekte doğuştan bağışıklık sistemi bozuklukları da olabilir. Bu tip hastalıklar genellikle yaşamın ilk 6-9. ayları sonrasında tekrarlayan, alt ve üst solunum yolu hastalıkları olarak karşımıza çıkar. Bunun dışında yaşamın ilk aylarında ortaya çıkan daha ağır ve acil müdahale gerektiren hastalıklar da vardır. Bebeklerin güçlü bir savunma sistemi olması için sağlıklı bir vücuda sahip olmaları gerekir. Bağışıklık sistemini güçlendirmek için; bebek anne sütüyle yeterli ve dengeli beslenmeli, hijyen kurallarına da dikkat edilmelidir. Bebeğin aşılanması ihmal edilmemelidir. Mutlu, huzurlu yaşam ve sağlıklı çevre koşullarına da önem verilmesi gerekir.
Bağışıklık sisteminin sağlıklı gelişimi için 4 kural
1) 2 yaşına kadar anne sütü
Bebeğe 2 yaşına kadar anne sütü vermek bağışıklık sistemini güçlendiren en önemli faktörlerdendir. İlk günlerde gelen kolostrum olarak adlandırılan sütün, bağışıklık sistemi için önemi büyüktür. Anne sütünün dışında daha sonraki süreçte bağışıklık sistemini dengede tutup, güçlendirmek için beslenmeye çok dikkat edilmesi gereklidir. Mümkün olduğu kadar rafine olmuş gıdalardan ve raf ömrü uzun gıda maddelerinden uzak kalınmalıdır.
2) Vitamin, demir, çinko ve selenyum alımına özen gösterilmeli
Antioksidan olarak adlandırılan A, C, D, E vitaminlerinin, demir, çinko ve selenyumun yeterli miktarda alınmasına özen gösterilmelidir. A vitamini, sarı renkli ve koyu yeşil sebze, meyvelerden alınabilir. C vitamini hastalıklara karşı koruyucu vitaminlerin başında gelir ve çilek, kivi, kavun, portakal, mandalina gibi meyveler C vitamini açısından oldukça zengindir. Ayrıca zerdeçal ve zencefil de C vitamini kaynaklarındandır. E vitaminini ise; kuruyemiş, zeytin, zeytinyağı ve bazı yeşil sebzelerde bulunur. D vitamini için gıdaların dışında güneş de önemli bir kaynaktır. Bu sebeple temiz hava ve güneşten de faydalanmayı ihmal etmemek gerekir. Çinko, bağışıklık sisteminde önemli rol oynar. İlaçlar aracılığı ile çinko alınabileceği gibi et, nohut gibi gıdalar da önemli çinko kaynaklarındandır. Selenyum; dana-kuzu ciğeri, somon ve ton balıklarından alınabilir. Demir eksikliği bağışıklık sistemini en çok etkileyen nedenlerden biridir. Bu nedenle aralıklı olarak, demir eksikliğinin varlığı kontrol edilmeli ve ona göre tedavi düzenlenmelidir.
3) Bağışıklık sistemi dengesi için Omega 3 ve Omega 6
Bebeğin savunma sistemi olan bağışıklığının dengesinin korunması için Omega 3 ve Omega 6 yağ asitlerinden de faydalanılmalıdır. Omega 6; yağ kaynaklarının çoğundan alınabilirken; Omega 3 keten tohumu , ceviz ve balıktan karşılanabilir. Ayrıca bağışıklık sistemini güçlendirdiği iddia edilen bazı ilaçları almadan önce mutlaka doktora danışmak gerekir. Aynı şekilde grip aşılarını uygulamadan önce de danışmak oldukça önemlidir. Son yıllarda gündemde olan prebiotik ve probiotiklerin de savunma sistemindeki desteğinin unutulmaması gerekir.
4) Uyku düzeni oluşturulmalı
Bebeklerin ve çocukların bağışıklık sisteminin güçlenmesinde uyku çok önemlidir. Erişkinlere göre çocukların uyku gereksinimi daha fazladır. Yeterli uyumayan, dinlenmeyen çocukların hastalıklara daha kolay yakalandığı bilinen bir gerçektir.
Hazırlayan: Işıl Evrim AKGÜN
