SORU: Mahalli idareler seçimlerinde aday olmak için Yüksek Seçim Kurulu tarafından belirlenen takvim geçtikten sonra istifa eden memurların geri dönmesi mümkün mü?
CEVAP: Bilindiği üzere, 1982 Anayasasının 76 ncı maddesinin son fıkrasında, "Hakimler ve savcılar, yüksek yargı organları mensupları, yükseköğretim kurumlarındaki öğretim elemanları, Yükseköğretim Kurulu üyeleri, kamu kurum ve kuruluşlarının memur statüsündeki görevlileri ile yaptıkları hizmet bakımından işçi niteliği taşımayan diğer kamu görevlileri ve Silahlı Kuvvetler mensupları, görevlerinden çekilmedikçe, aday olamazlar ve milletvekili seçilemezler." hükmü yer almaktadır. Diğer taraftan, 2972 sayılı Mahalli İdareler ile Mahalle Muhtarlıkları ve İhtiyar Heyetleri Seçimi Hakkında Kanunun 36 ncı maddesinde, "Bu Kanunda özel hüküm bulunmayan hallerde 26/4/1961 gün ve 298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun ile 22/4/1983 tarih 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu, 10/6/1983 gün ve 2839 sayılı Milletvekili Seçimi Kanununun ve bunların ek ve değişikliklerinin bu Kanuna aykırı olmayan hükümleri uygulanır." hükmü bulunmaktadır. Ayrıca, 298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanunun ek 7 nci maddesinde, "Yüksek mahkeme üyeleri, hâkimler, savcılar ve bu meslekten sayılanlar ile Subay ve Astsubaylar hariç olmak üzere; milletvekili ve mahalli idareler genel ve ara seçimlerinde aday ve aday adayı olan Devlet memurları ve diğer kamu görevlileri, adaylığı veya seçimi kaybetmeleri halinde, Yüksek Seçim Kurulunca seçim sonuçlarının ilanını takip eden bir ay içinde müracaat etmeleri kaydıyla eski görevlerine veya kazanılmış hak aylık derecelerindeki başka bir göreve dönebilirler." hükmü yer almaktadır.
Öte yandan Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanlığı Personel ve Prensipler Genel Müdürlüğünün seçim için kamu görevinden ayrılanlar konulu 148278 sayılı yazısında yer alan, "…aday olmak amacıyla görevinden ayrılan Devlet memurları ve diğer kamu görevlilerinin adaylığı veya seçimi kaybetmeleri ve ayrıldıkları görevlerine dönmek üzere başvurmaları halinde atanmaları, Danıştay Onikinci Dairesinin 27/2/2001 tarihli ve E.:1999/1057;K.:2001/678 sayılı Kararı çerçevesinde Yüksek Seçim Kurulu tarafından kesin seçim sonuçlarının yayınlanmasını beklemeksizin yapabilecektir. Aday olmak amacıyla görevinden ayrılan Devlet memurları ve diğer kamu görevlilerinden göreve dönüş talebinde bulunanlar ayrıldıkları göreve atanacaktır. Ancak söz konusu görevlerin dolu olması halinde göreve dönüş talebinde bulunanlar, kazanılmış hak aylık derecelerindeki başka göreve atanacaktır." açıklaması da konuyla ilgili tereddütleri gidermiştir. İdari yargı mercileri tarafından konuya ilişkin verilmiş kararlarda, seçimlere katılmak üzere istifa eden ancak aday listelerinde yer alamayanların, başvuruda bulunması ve seçime katılmak için 1 ayrıldığı kadronun boş olması halinde, Yüksek Seçim Kurulu Başkanlığınca kesin seçim sonuçlarının açıklanmasından önce eski görevlerine dönmelerinin mümkün olacağına hükmedilmiştir.Bununla birlikte , Yüksek Seçim Kurulu da, adaylığı ve seçimi kaybeden memurların göreve döndürülmesi konusunda Danıştay Kararları doğrultusunda işlem yapılmasının uygun olacağını belirtmiştir. Buna göre, istifa etmiş ancak aday adayı veya aday olamamış kamu görevlilerinden geri dönüş hakkı bulunanların aday listelerinin kesinleşme tarihinden itibaren kurumlarına müracaat etmeleri halinde Yüksek Seçim Kurulunca kesin seçim sonuçlarının açıklanması beklenmeksizin atamalarının yapılması mümkün bulunmaktadır. Ancak, mahalli idareler seçimlerinde aday olma gerekçesiyle yasal süreler içerisinde görevlerinden ayrılmayıp daha sonraki tarihlerde istifa edenlerin göreve dönüşleri 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 92 nci maddesi kapsamında mümkün olabilecektir.
Bu itibarla; Yüksek Seçim Kurulunun 19.10.2023 tarihli ve 1460 sayılı Kararında 31.3.2024 tarihinde yapılacak olan mahalli idareler seçimlerinde aday olacak kamu görevlileri ve siyasi parti yöneticilerinin en geç 1 Aralık 2023 günü saat 17.00'ye kadar görevlerinden istifa etmeleri ya da emeklilik dilekçelerini vermeleri gerektiği belirtilmiş olup bu tarihten sonra sonra mahalli idareler seçimlerinde aday olma gerekçesi ile istifa eden memurların tekrar memuriyete atanması sadece 657 sayılı Kanunun 92 nci maddesi çerçevesinde mümkün bulunmaktadır.